اعتیاد جرم یا بیماری

بسیاری از افراد جامعه, اعتیاد به مواد مخدر را معادل جرم دانسته و فرد معتاد را مجرم می دانند این مسئله که در افراد معتاد به مواد مخدر میزان جرم و جنایت بیشتر از افراد عادی جامعه است شکی وجود ندارد اما هر فرد معتادی مجرم نیست و بسیاری از موارد جرم در افراد معتاد مستقیما در ارتباط با مشکل تهیه مواد مخدر و نیاز بدنی و روانی آنهاست

بسیاری از افراد جامعه، اعتیاد به مواد مخدر را معادل جرم دانسته و فرد معتاد را مجرم می‌دانند. این مسئله که در افراد معتاد به مواد مخدر میزان جرم و جنایت بیشتر از افراد عادی جامعه است شکی وجود ندارد؛ اما هر فرد معتادی مجرم نیست و بسیاری از موارد جرم در افراد معتاد مستقیما در ارتباط با مشکل تهیه مواد مخدر و نیاز بدنی و روانی آنهاست. در واقع فردی که مصرف مواد مخدر نیازش را برطرف می‌کند، یک بیمار روانی محسوب می‌شود. مطالعات مشخص کرده، بیشتر افرادی که به مصرف مواد مخدر وابستگی جسمی و روانی پیدا می‌کنند از نظر ژنتیکی مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند و غالبا در نزدیکانشان اعتیاد به مواد مخدر شایع است. البته این مطلب دلیل آن نیست که هر شخصی که در بین نزدیکانش اعتیاد به مواد مخدر وجود ندارد، از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری اعتیاد نیست؛ زیرا اولا ممکن است نزدیکان شخص از نظر ژنتیک مستعد این مشکل باشند ولی تاکنون این استعداد به ظهور نرسیده و استفاده مواد مخدر را تجربه نکرده باشند؛ ثانیا اعتیاد به مواد مخدر فقط در زمینه ژنتیکی نیست و تیپ شخصیتی افراد نیز نقش تعیین‌کننده دارد. افرادی که شخصیت‌های خودشیفته، پرخاشگر و ضد اجتماعی دارند، مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند؛ زیرا مصرف مواد مخدر نیازهای روانی ایشان را کاملا برطرف می‌کند. از سوی دیگر، افرادی با شخصیت‌های افسرده و اصطلاحا افراد با شخصیت‌های زود رنج و احساساتی نیز کاملا مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند. زیرا در این افراد نیز مصرف مواد مخدر نیازهای درونی و روانی را برطرف می‌کند.

به طور خلاصه می‌توان گفت هر شخصی می‌تواند مستعد اعتیاد به مواد مخدر باشد. فرد با استفاده از مواد مخدر در مرتبه اول احساس سرخوشی می‌کند به گونه‌ای که احساس می‌کند نیازهای روانی یا ژنتیکی او را برطرف نموده است. بدین ترتیب از نظر روانی معتاد به مواد مخدر می‌شود و به مرور با استفاده‌های مکرر از مواد به آنها وابسته می‌شود. در این مرحله این شخص، بیماری است که به مواد مخدر معتاد شده است.

اعتیاد به مواد مخدر دارای دو جنبه جسمی و روانی است.

▪ منظور از اعتیاد جسمی آن است که علائمی چون: درد عضلانی، پرش عضلات، آب ریزش بینی، عطسه، اسهال و استفراغ، اختلال خواب و... بعد از قطع مصرف مواد مخدر در بیمار بروز می‌کند که این علائم با گذشت زمان( ۷-۲۱ روز، بسته به نوع ماده مخدر مصرفی) برطرف می‌شود. در پایان این دوره است که بیمار سم‌زدایی شده و ترک بدنی انجام داده است. اعتیاد روانی همان تمایل بیمار به استفاده از مواد مخدر می‌باشد که در دوره سم‌زدایی و تا مدت طولانی بعد از ترک، شاید سال‌ها طول بکشد. بیمار وسوسه استفاده از مواد مخدر را دارد، زیرا متاسفانه تجربه رفع موقت مشکلاتی نظیر فشارهای روانی، افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و... را با استفاده از مواد مخدر داشته است. بنابراین فردی که اعتیاد را ترک کرده است در برخورد با هر یک از این مشکلات ممکن است که مجددا به مواد مخدر روی آورد.

بیماری اعتیاد به مواد مخدر، تقریبا یک بیماری مهلک است که به درمان طولانی نیاز دارد و درمان آن با سم‌زدایی شروع شده و با ادامه درمان و ایجاد محیطی امن و عاری از فشارهای روانی، قدم‌های بعدی درمان برداشته می‌شود. این اعتقاد که اعتیاد درمان ندارد کاملا بی‌اساس و دور از ذهن است. ممکن است درمان اعتیاد طولانی مدت و سخت باشد؛ اما امید به درمان و بهبودی، بسیار بالاست.

از زمانی که انسان با ماده مخدر آشنا شد و مصرف آن باعث بروز پدیده اعتیاد گردید، درمان‌های گوناگونی نیز برای برطرف کردن آن به کار گرفته شد که خوشبختانه هر روز نیز این روش‌های درمان پیشرفته‌تر و کامل‌تر می‌شود. از درمان و ترک کردن در اردوهای معتادان گمنام و درمان با داروی متادون گرفته تا جدیدترین شیوه درمانی که U.R.O.D (سم‌زدایی فوق سریع) است.

بیماران، ترک جسمی را شروع می‌کنند و همانطور که قبلا اشاره شد مرحله دوم درمان و یا به عبارتی مرحله تکمیلی آن آغاز می‌شود که درمان قسمت روانی آن است.

بیماری اعتیاد علاوه بر اینکه از نظر جسمی، فرد را ناتوان و وابسته می‌کند، یک نوع وابستگی روانی نیز در او ایجاد می‌کند که حتی در مواقعی که از نظر جسمی هیچ‌گونه مشکلی ندارد و نیاز جسمانی ندارد، هوس و میل به مصرف مواد مخدر در او می‌تواند دلیلی بر شروع مجدد مصرف شود و اینجاست که نیاز بیمار به درمان‌های روانی کاملا احساس می‌شود.

بنابراین باید نگرش و باورهای بیمار به مواد مخدر عوض شده و از نظر روانی، تنفر و انزجار جایگزین عشق و علاقه به مواد مخدر گردد. در حال حاضر درمان انتخابی و مطمئن روان درمانی فردی، گروه درمانی، کلاس‌های آموزشی، جانشین‌سازی، فعالیت‌های مناسب و تکنیک‌های آرام‌سازی جسمی - روانی است.

ایجاد انگیزه در خانواده و همراهان بیمار و اینکه خانواده چه نقش مهمی در درمان بیمار معتاد دارد، یکی از اهداف مهم درمان اعتیاد است.

پس از سم‌زدایی جسمی، بیماران احتیاج به حمایت‌های بسیار مناسب و همه‌جانبه خانواده دارند که این حمایت شامل حمایت روانی و برخورد صحیح و مناسب با بیمار است. اغلب خانواده‌ها و مردم، بیمار معتاد را یک مجرم می‌دانند و متاسفانه در مسیر تلاش در جهت بهبود بیمار خیلی سریع مایوس می‌شوند و به اصطلاح، بیمار را غیر قابل اصلاح می‌دانند که این ناامید شدن یکی از بزرگ‌ترین علل شکست در سیر درمان است. در حقیقت اعتیاد فقط یک بیماری عصبی – روانی می‌باشد که احتیاج به درمانی طولانی مدت شامل حمایت‌های روانی بسیار دقیق از بیماران معتاد دارد که بعد از مرحله سم‌زدایی، خانواده باید اغلب رفتار و برخوردهای لازم با بیمار را با توصیه‌های متخصصان روانپزشک و روان‌شناس انجام دهند. زیرا کوچک‌ترین حرکت اشتباه در مسیر درمان می‌تواند باعث شکست و بازگشت مجدد بیماری شود.