گیاهخواری در ایران گران تمام می شود

عوارض جسمی و اقتصادی گیاهخواری در گفت وگو با دکتر احمد ساعدی متخصص تغذیه

گیاهخواری در تاریخ سابقه طولانی داشته و در فرهنگ و مذهب‌های مختلف ریشه دارد. در کشور ما نیز این نوع رژیم غذایی‌ رواج دارد و در حال حاضر، بسیاری از افراد به‌خصوص جوانان به دلیل اهمیتی که به سلامتشان می‌دهند، به آن رو آورده‌اند...

در مورد مضرات و مزایای این رژیم تاکنون صدها مقاله نوشته شده است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت دریافت پروتئین‌های خوب، فیبر بالا، ویتامین‌ها و مواد معدنی باکیفیت و پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها، از مزایای این رژیم است اما گیاهخواری می‌تواند زمینه‌ساز بروز برخی کمبودها هم باشد، به‌خصوص اگر فرد تنوع غذایی را رعایت نکند. متاسفانه در کشور ما بسیاری از فراورده‌هایی که در سایر کشورهای دنیا مختص گیاهخواران تولید می‌شود، وجود ندارد و به همین دلیل گیاهخواری رژیمی نیست که متخصصان تغذیه آن را به عموم پیشنهاد دهند. در گفت‌وگویی با دکتر احمد ساعدی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به آثار سوء این نداشتن تنوع پرداخته‌ایم.

▪ آیا این موضوع درست است که متخصصان تغذیه داشتن رژیم گیاهخواری صرف را به مردم کشورمان توصیه نمی‌کنند؟

بله، چون در جوامع در حال توسعه که بازار وسیعی ندارند، مثل سیستمی که در کشور ما حاکم است، تنوع غذایی زیادی وجود ندارد. در گیاهخواران نیاز بدن به برخی ویتامین‌ها و موادمعدنی مانند ویتامین B۱۲، کلسیم و آهن افزایش پیدا می‌کند. این ۳ ریز مغذی برای سلامت بدن حیاتی‌اند و وقتی فردی به گیاهخواری روی می‌آورد، به دلیل نداشتن تنوع مواد غذایی با کمبود روبرو می‌شود و مجبور است مکمل مصرف کند.

▪ منظورتان از نداشتن تنوع غذایی چیست؟

یعنی فرد گیاهخوار همیشه و همه جا میوه‌های تمام فصل‌ها و حتی میوه‌های بومی سایر کشورها یا انواع سبزی‌ها را پیدا کند. در کشورهای توسعه‌یافته، سیستم‌های سوپرمارکتی وجود دارد و افراد می‌توانند به راحتی میوه و سبزی هر نقطه از دنیا را با قیمت مناسب تهیه کنند. مثلا در آمریکا اقوامی هستند که بنابر اعتقادهای مذهبی گیاهخوارند و جمعیتشان حدود ۳۰۰هزار نفر است. برای این افراد رستوران‌های خاص فراوانی وجود دارد و غذاهای موجود در این رستوران‌ها، مناسب و ارزان‌قیمت است. مغازه‌های مختلفی هم در سطح شهر غذاها و موادغذایی موردنیاز این افراد را با قیمت مناسب می‌فروشند اما در تهران تعداد رستوران‌های گیاهخواری کمتر از تعداد انگشتان دست است و قیمت هر پرس غذا در این رستوران‌ها به ۷۰-۶۰ هزار تومان می‌رسد. با این حال نمی‌توان به مردم طبقه متوسط توصیه کرد گیاهخوار شوند و به این رستوران‌ها بروند. از سوی دیگر، در کشوری مثل آمریکا شما می‌توانید بیشتر غذاهایی که با گوشت درست می‌شوند را به‌راحتی با موادغذایی با منشاء گیاهی بیابید اما در کشور ما این‌طور نیست. حتی در مورد موادغذایی خام هم همین‌طور است. در سایر کشورها بسیاری از مواد غذایی نظیر سبزی‌ها با ویتامین B۱۲ غنی شده‌اند اما در کشور ما نه این تکنولوژی را داریم و نه بازار فروش این نوع محصولات. نباید فراموش کرد که کمبود ویتامین B۱۲ جدی است و می‌تواند باعث کم‌خونی‌های کشنده شود. به علاوه، در بدن ما حدود ۵ گرم ویتامین B۱۲ به صورت ذخیره وجود دارد که از مادر به ارث برده شده و حدودا ۷ سال طول می‌کشد تا این ذخیره به اتمام برسد، اما میزان ذخایر ویتامین B۱۲ فردی که از مادر گیاهخوار متولد می‌شود، کمتر است و اگر خودش هم گیاهخوار شود، خیلی سریع‌تر ذخایرش را از دست می‌دهد. متاسفانه بیشتر افرادی که در ایران گیاهخوار هستند، نمی‌توانند ویتامین B۱۲ مورد نیازشان را تامین کنند و مجبورند تزریق انجام دهند.

▪ راه‌حل چیست؟

کسی که در کشور ما می‌خواهد گیاهخوار شود باید اول ببیند امکانش را از نظر مالی دارد یا نه و اینکه می‌تواند از موادغذایی متنوع استفاده کند؟ گیاهخواران باید انتخاب‌های مناسب و مغذی داشته باشند و این در کشور ما هزینه‌بر است. آنها نباید صبر کنند تا بازار به آنها دیکته کند چه بخورند. بسیاری از ما نگاه می‌کنیم که کیفیت و قیمت چه ماده غذایی در بازار مناسب‌تر است و آن را تهیه می‌کنیم اما گیاهخواران نباید منتظر بازار بمانند بلکه باید مواد غذایی مورد نیاز را با هر قیمتی که عرضه شد، خریداری کنند.

راه‌حل دیگر، باز شدن بازار است. درگذشته کسی که برنج می‌کاشت، برنج می‌خورد و کسی که سیب‌زمینی می‌کاشت، سیب‌زمینی. در حالی که امروزه در بازار هر دوی این محصولات وجود دارد و می‌توانید حتی هر دو را کنار هم داشته باشید؛ یعنی تنوع داریم. امیدواریم به مرور بازار کشور ما نیز بازتر شود و همین تنوع را در رژیم‌های گیاهخواری داشته باشیم و هر فرد بتواند تمام مواد غذایی‌ای که در سراسر دنیا وجود دارد، مصرف کند.

سمیه مقصودعلی