تازه ترین تحقیقات نشان می دهد چاقی همیشه هم بد نیست

درباره این که چه رژیم غذائی برای سلامتی ما مفید است و چقدر باید ورزش کنیم بحث و گفت وگوهای زیادی انجام می شود ولی آنچه که همه کارشناسان درباره اش با هم توافق دارند این است که ما مردم چاقی هستیم

درباره این که چه رژیم غذائی برای سلامتی ما مفید است و چقدر باید ورزش کنیم بحث و گفت‌وگوهای زیادی انجام می‌شود ولی آنچه که همه کارشناسان درباره‌اش با هم توافق دارند این است که ما مردم چاقی هستیم. بسیاری از ایرانی‌ها ما به‌ویژه در شهرهای بزرگ اضافه وزن دارند و مشکلاتی چون چاقی نه تنها هزینه‌های گزافی دارد بلکه عمر را هم کوتاه می‌کند. خب شاید از خوتان بپرسید که آیا سلامتی من هم در خطر است؟ چطور می‌توانم بفهمم که اضافه وزن دارم و چاقم یا این که وزنم متناسب است. در این‌جا آخرین یافته‌هائی که راجع به چربی و سلامتی و وزن منتشر شده را برایتان می‌گوئیم تا بتوانید راحت‌تر به سئوال‌هایتان جواب دهید و و قطعاً از بعضی از این اطلاعات تعجب خواهید کرد.

● چربی خوب و چربی بد

ممکن است فکر کنید هر قدر چاق‌تر باشید سلامتی‌تان بیشتر در معرض خطر است. ولی لزوماً این طور نیست. مهم این است که چربی‌ها کجا انباشته شده باشند. چربی‌های خطرناک آنهائی هستند که دور اعضاء داخلی شکم مثل کبد را می‌گیرند و به اصطلاح آنها را چربی‌های داخلی می‌نامند. دکتر گلن کسیر محقق و استاد دانشگاه ویدمینا و نویسنده کتاب ”حقایقی درباره وزن و سلامتی شما“ می‌گوید: ”هیچ کس نه این چربی‌ها را می‌بیند و نه آنها را حس می‌کند و وزنشان هم درصد کمی از وزن همه چربی‌های بدن را تشکیل می‌دهد“.

بدن یک زن به‌طور متوسط بین ۲۰ تا ۲۵ کیلوچربی دارد که وزن چربی‌های داخلی به ۵/۲ کیلو می‌رسد. با وجود این که تنها راه اندازه‌گیری دقیق مقدار این چربی‌ها روش‌هائی مثل تصویربرداری MRI است ولی شما با اندازه‌گیری دور کمرتان هم می‌توانید چیزهائی راجع به این چربی‌ها بفهمید.

دکتر کیسر همچنین اضافه می‌کند: ”اندازه دور کمر بیشتر از ۹۰ سانتیمتر در زنان خطرناک محسوب می‌شود“.

حالا چرا این چربی‌‌های درونی این قدر مهم‌اند و می‌توانند دردسر درست کنند؟ به این دلیل که چربی‌های داخلی شکم به سرعت اسیدهای چرب زیادی را وارد جریان خون می‌کنند واز آنجا که مولکول‌های چربی یک راست به کبد می‌روند، توانائی آن برای کنترل میزان انسولین ترشیح شده در خون را پائین می‌آورند. اگر انسولین بیش از حد وارد جریان خون شود فشار خون و کلسترول و تری گلیسیرید شخص را بالا خواهد برد که دیابت و بیماری‌های قلبی را هم باید به آنها اضافه کرد. استرس و فشارهای عصبی هم با حجم این چربی‌های داخلی شکمی در ارتباطند. چرا که این نوع چربی می‌تواند به آسانی هورمون کورتیزون را جذب کند و گیرنده‌های جذب این هورمون را فراوان دارد و این همان ماده‌ای است که وقتی ما همیشه تحت فشار عصبی و استرس باشیم تولید می‌شود و مقدار زیاد از حد آن به ذخیره شدن چربی‌های داخل شکم خواهد انجامید. برعکس آن چربی‌هائی که به سطح پوست نزدیک‌ترند و گاه می‌توانید آن را دور کمرتان یا ران‌پاهایتان لمس کنید تهدید کننده نیستند و آن قدرها سلامتی را به‌خطر نمی‌اندازند. در واقع پزشکان می‌گویند که اگر حجم چربی‌های داخل شکم شما زیاد باشد چربی‌های اضافی ران‌هایتان می‌توانند در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی مؤثر واقع شوند.

دکتر کیسر می‌گوید: ”این چربی‌های انباشته شده در ران‌ها، در جلوگیری از بالا رفتن چربی خون و تصلب رگ‌ها نقش دارند. ران‌های شما انباری برای دخیره چربی‌هایتان هستند“.

● باید نگران باشیم؟

زنان چاق یک برتری نسبت به مردان چاق دارند و آن هم این است که ۸۰ درصد از آنها پیش از یائسکی، به چاقی گلابی شکل دچارند که این نوع توزیع چربی در بدن خطرات کمتری دارد. در حالی که مردان و زنانی که چاقی آنها سیب شکل است بیشتر در معرض خطرند. البته این به ن معنا نیست که زنان چاقی، که چاقی گلابی شکل دارند همان‌طور چاق شوند و اصلاً هم توجه نکنند. چرا که زنان زیر ۵۰ سال، کمتر از مردان در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌اند و این امتیاز بعد از یائسگی در کار نخواهد بود. پس از یائسگی میزان هورمون استروژن کاهش می‌یابد و چربی بدن بالاتر می‌رود. نکته اینجاست که باید در جوانی چربی خونتان و وزنتان را کنترل کنید. دکتر دبوراکلگ استادیار بخش تحقیقات چاقی در بخش روانپزشکی بیمارستان سین سیناتی می‌گوید: ”اگر در سن یائسگی چاق باشید امکان این که به سندرم متابولیک دچار شوید بالا خواهد رفت. در اصل بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید عوامل ابتدائی ایجاد سندروم متابولیک هستند.

● راجع به جاقی وسواسی نباشید

چاقی ران‌ها و باسن خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و دیابت ر بالا نمی‌برد ولی خیلی از زنان راجع به آنها حساس‌اند. آنها می‌خواهند که چربی‌های ران‌ها و باسن‌شان را آب کنند و گاه وسواس و افراط و نگرانی بیش از اندازه نسبت به این موضوع سلامتی جسمی و روانی‌شان را به‌خطر می‌اندازد.

رئیس مرکز اختلالات تغذیه دانشگاه کارولینای شمالی در این باره می‌گوید: ”نارضایتی از شکل بدن می‌تواند به رفتارها و عادات غذائی نادرست و گاه خطرناک منجر شود و اعتماد به نفس شخص را پائین بیاورد“.

او عقیده دارد که برای کاهش این افکار وسواسی و نگرانی‌های زیاد از حدی که راجع به چاقی ران‌ها و باسن خود دارید به فوایدی که برایتان دارند فکر کنید. این چربی‌های اضافه هنگام دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا هر ورزشی که برای کاهش وزن انجام می‌دهید کمک‌تان می‌کند و به این ترتیب در قوی‌تر شدن بالاتنه هم مؤثر خواهد بود.

یک رژیم غذائی مناسب و متعادل کمک‌تان می‌کند که تصویر ذهنی بهتری از بدنتان داشته باشید.

● سر نوشت من این است که چاق باشم؟

اگر آدم چاقی باشید و هر روز مقادیر فراوانی از چربی را با خودتان این طرف و آن طرف بکشید ممکن است از خودتان بپرسید ”من می‌توانم از دست این چاقی خلاص شوم، یا این که سرنوشت من این طور بوده است؟!“

متخصصان در این باره عقیده دارند در یک فرد معمولی، ژنتیک ۶۰ تا ۸۰ درصد در چاقی نقش دارد.

این مطلب می‌رساند که جک نیکلسون هرگز نمی‌تواند مثل کلینت ایستوود لاغر باشد ولی هرگز فراموش نکنید که بیشتر ما قادریم با رعایت یک رژیم غذائی سالم و متعادل و نرمش منظم از بروز یک چاقی بیمار گونه جلوگیری کنیم.

با این همه خیلی‌ها به سختی می‌توانند وزنشان را کنترل کنند.

یک پژوهش که در کانادا انجام گرفت و نتایج آن در ژورنال پزشکی نیوانگلند چاپ شده از این یافته خبر می‌دهد. ۱۲ جفت پسر دوقلوی همسان انتخاب شدند و طی ۱۰۰ روز هر روز ۱۰۰۰ کالری اضافی بر نیازشان را در برنامه غذائی‌شان گنجاندند. محاسبه شده بود که هر کدام از این افراد آن قدر کالری اضافی ذخیره خواهند کرد که ۱۱ کیلو بر وزنشان اضافه شود. ولی بعضی‌ها فقط ۵/۲ کیلو و بعضی ۹ کیلو اضافه وزن پیدا کردند و این اختلاف بین هر جفت از دوقلوها سه برابر بیش از میزان تفاوت بین هر کدام از قل‌ها بود. محل تجمع چربی‌ها در هر دو برادر دو قلو مشابه و بین این ۱۰۰ جفت دوقلو متفاوت بود. به زبان ساده، ژنتیک در چاقی بسیار مهم است.

رئیس مرکز علوم ورزشی و بهداشت در دانشگاه و یک فارست می‌گوید: ”انتظار داشتیم که فقط کالری‌ها باعث چاقی شوند ولی این طور نیست. مثلاً بدن بعضی‌ها متابولیسم بیشتری دارد و بدن عده‌ای هم غذا و کالری‌ها را مدت بیشتری ذخیره می‌کند“. ولی محققان عقیده دارند که تجمع چربی‌های داخل شکم، گذشته از عوامل ژنتیکی به شیوه زندگی هم بستگی دارد. ورزش منظم، رژیم سالم و پر از میوه‌جات، سبزی و غلات کامل و کنترل فشارهای عصبی فاکتورهای بسیار مهمی در جلوگیری از چاقی هستند.

● بهترین راه کاهش وزن

یک خبر خوش: چربی‌های خطرناک را آسان‌تر و سریع‌تر می‌توان از بین برد. با رعایت یک‌سری نکات و تغییر شیوه‌های نادرست زندگی چربی‌های داخل شکمی راحت از بین می‌روند و آب می‌شوند.

دکتر وود می‌گوید: تحقیقات نشان داده که اگر کسی ۱۰ درصد وزن بدنش را کم کند ۳۰ درصد از چربی‌های داخل شکمش آب می‌شوند. حالا کدام بهتر است؟ ورزش یا رژیم غذائی؟ در کوتاه مدت کاهش کالری‌ها بهتر است. اگر زنی ۶۸ کیلو وزن داشته باشد یک ساعت و ۱۵ دقیقه لازم است که او بتواند با یک پیاده‌روی با سرعت ۵/۶ کیلومتر در ساعت ۳۹۰ کالری را بسوزاند. پس بهتر است که رژیم بگیرد و شیرینی نخورد.

من ورزش را در طولانی مدت مؤثرتر می‌دانم و معتقدم: مردم راحت‌تر می‌توانند خودشان را به یک برنامه ورزشی منظم عادت دهند تا یک رژیم غذائی مخصوص.

بهترین روش، ترکیبی از هر دوی این‌هاست. رژیم غذائی هم باید متعادل، گام‌به‌گام و قابل تحمل باشد.

مثلاً به‌جای سس مایونز از خردل استفاده کنیدکه با این کار تقریباً ۱۰۰ کالری انرژی صرفه‌جوئی می‌شود یا خردن سیب به جای آب سیب مصنوعی (۴۵ کالری کمتر) خوردن غذاهای کم چربی و پرفیبر به جای فست‌فود و کنسروها هم کالری دریافتی شما را کم خواهد کرد و هم این که از رژیمتان راضی‌تر خواهید بود.

خواب، استراحت کافی، مدیتیشن و یوگا هم ضروری و مفیدند چون این کارها استرس و فشار عصبی را کاهش می‌دهد و شانس تشکیل چربی‌های داخل شکم را کاهش خواهند داد. در ضمن در لاغر شدن و آب شدن چربی‌ها عجله نکنید؛ کم کردن یک کیلو در هفته ممکن است امکان‌پذیر باشد ولی آسان نیست چون باید هر روز نزدیک به ۱۰۰۰ کالری بسوزانید و اغلب هم پایدار نخواهد بود. من شخصاً توصیه می‌کنم که افراد در هر هفته ۲۵۰ گرم وزن کم کنند که طی یک سال به ۱۲ کیلو می‌رسد. به عقیده متخصصان بهترین راه این است که داشتن یک زندگی آرام، سالم و با کیفیت خوب را هدف قرار دهید نه کم کردن وزن را وقتی که عادت و روش‌هائی این چنینی زندگی را در پیش گرفتید وزنتان هم پائین می‌آید.