تکرر ادرار مشکلی آزار دهنده

ایجاد هر گونه اختلال در رفتار طبیعی ادراری نیازمند بررسی های تشخیصی دقیق است

مسلما ایجاد کوچک‌ترین تغییری در وضع دفع ادرار می‌تواند نشانه‌ای مهم و جدی باشد؛ نشانه‌ای که نباید بسادگی از کنار آن گذشت. در این میان، افزایش تعداد دفعات دفع ادرار یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین مسائلی است که می‌تواند افراد را درگیر کند. این بیماری زن، مرد، کودک و بزرگسال هم نمی‌شناسد و ممکن است برای تمام افراد ایجاد شود. شاید شما خودتان چنین وضعی را تجربه کرده باشید یا میان دوستان و اطرفیانتان کسانی را بشناسید که دائم باید برای دفع ادرار خودشان را به دستشویی برسانند و از تکرر ادرار رنج می‌برند، اما این که چنین مشکلی چرا ایجاد شده و برای درمان آن چکار باید کرد، موضوعی است که حتما به بررسی و پیگیری‌ دقیق‌تر نیاز دارد و تنها کاری که از دست بیمار برمی‌آید، مراجعه به پزشک و پیگیری اقدامات اوست.

دکتر حبیب آریامنش، جراح کلیه و مجاری ادراری در گفت‌وگو با «جام‌جم» تکرر ادرار را چنین تعریف می‌کند: به طور کلی تمام افراد بالغ طی ۲۴ ساعت شبانه‌روز، پنج تا شش مرتبه دفع ادرار دارند و هر گونه افزایش در این مورد که موجب می‌شود تعداد دفعات بیش از این مقدار طبیعی باشد، به عنوان تکرر ادرار شناخته می‌شود.

● تکرر ادرار؛ افزایش حجم ادرار یا کاهش آن

تکرر ادرار به شرایطی اطلاق می‌شود که بیمار ناچار است تعداد دفعات رفتن به دستشویی را افزایش دهد، اما در هر مرتبه، حجم ادرار چقدر باید باشد تا بتوانیم بگوییم بیمار دچار تکرر ادرار شده است؟

دکتر آریامنش با اشاره به این که تکرر ادرار به دو نوع تقسیم می‌شود، در این باره توضیح می‌دهد: گاهی در هر مرتبه دفع، بیمار به مقدار کافی و منطقی دفع ادرار دارد که این مشکل به عنوان پلی‌اوری تعریف و شناخته می‌شود.

به گفته این پزشک متخصص، بروز چنین وضعی علل متفاوتی دارد. به عنوان مثال بیماران مبتلا به دیابت یا کسانی که مقادیر مصرفی مایعاتشان بسیار زیاد است ممکن است با این موضوع روبه‌رو شوند.

البته برای بیماران قلبی معمولا پلی‌اوری فقط در طول شب اتفاق می‌افتد؛ چون ورمی که در طول روز در پای این بیماران جمع شده است، شب‌ها و هنگام استراحت موجب افزایش دفع ادرار می‌شود.همچنین کسانی که به دلیل مصرف دارو و به پیشنهاد پزشک، مقدار زیادی آب و مایعات مصرف می‌کنند نیز دچار این مشکل خواهند شد. دکتر آریامنش ضمن بیان این مطلب می‌افزاید: در این گروه از بیماران ضمن این که تعداد دفعات ادرار زیاد است، میزان ادرار دفعی در هر مرتبه نیز افزایش پیدا می‌کند.

این جراح کلیه درباره نوع دیگر تکرر ادرار می‌گوید: در گروه دیگری از بیماران با این که دفعات دفع ادرار افزایش می‌یابد، اما میزان ادرار در هر مرتبه کم و اندک است. در واقع این افراد با وجود مقدار کمی ادرار، احساس دفع خواهند داشت و مجبورند به دستشویی بروند.

● دفعات بیشتر؛ حجم ادرار کمتر

خیلی‌ها فکر می‌کنند تکرر ادرار فقط به شرایطی گفته می‌شود که بیماران دائم به دستشویی می‌روند، ولی حجم ادرارشان کم است؛ اما همان طور که گفته شد، این یکی از حالت‌های تکرر ادرار است که به علل خاصی ایجاد می‌شود.

دکتر آریامنش با اشاره به این که این گروه از بیماران به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، می‌گوید: در گروهی از بیماران ظرفیت حجم‌گیری مثانه کاهش یافته است و مثانه آنها مانند گذشته قابلیت حجم‌گیری ندارد. به عنوان مثال در برخی موارد به دلیل انسداد خروجی، بیمار در هر مرتبه نمی‌تواند مقدار زیادی ادرار دفع کند و در نتیجه حجم زیادی از ادرار در مثانه‌اش باقی می‌ماند و موجب پر شدن زودرس مثانه می‌شود. بنابراین در چنین شرایطی بیمار ناچار است دائم برای دفع ادرار به دستشویی برود، در حالی که میزان ادرار دفع شده کافی نیست.

به گفته وی در مواردی که مثانه از بیرون تحت فشار است و حجم نمی‌گیرد نیز ممکن است فرد با این مشکل روبه‌رو شود. علاوه بر این، وجود برخی بیماری‌ها مانند انسدادهای مزمن ادراری یا التهاب‌های مزمن مثانه هم می‌تواند موجب بروز این مشکل شود. به گفته این پزشک متخصص، این بیماران در طول روز و شب با مشکل تکرر ادرار روبه‌رو خواهند بود و ناچارند دائم به دستشویی بروند.دکتر آریامنش با اشاره به گروه دوم بیماران می‌گوید: در این گروه از بیماران، تکرر ادرار ناشی از افزایش تحریک‌پذیری در مثانه است که به علل متفاوتی ایجاد می‌شود.به گفته وی، عوامل مختلفی مانند بیماری‌های التهابی و عفونی در مثانه و پروستات می‌تواند موجب تحریک‌پذیری مثانه و در نتیجه، تکرر ادرار شود. در چنین شرایطی قبل از این که ظرفیت مثانه به حد کافی برسد بیمار احساس دفع ادرار خواهد داشت.

دکتر آریامنش می‌افزاید: گروه دیگری از بیماران نیز ممکن است با مشکل تکرر ادرار به پزشک مراجعه کنند، در حالی که در اصل دچار وسواس یا اضطراب هستند. در این گروه هم مثانه قبل از این که به حد کافی پر شود، تحریک شده و بیمار دچار تکرر ادرار می‌شود، اما این گروه از افراد معمولا با مشکل تکرر ادرار شبانه روبه‌رو نیستند.

● تکرر ادرار در کودکان

اغلب چنین تصور می‌شود که تکرر ادرار میان خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. دکتر آریامنش ضمن بیان این که احتمال بروز بیماری‌های عفونی میان خانم‌ها بیشتر از آقایان است، توضیح می‌دهد: با توجه به این مساله تکرر ادرار نیز میان خانم‌ها بیشتر خواهد بود، اما در سنین بالا، آقایان هم به دلیل بیماری‌ها و مشکلات پروستات در معرض این مساله قرار می‌گیرند، بنابراین در سنین بالا، تکرر ادرار میان خانم‌ها و آقایان به صورت یکسان بروز می‌کند.

وی با اشاره به این که کودکان هم ممکن است دچار تکرر ادرار شوند، خاطرنشان می‌کند: معمولا در بچه‌هایی که مشکلات آناتومیک دستگاه ادراری یا مشکلات عصبی مثانه دارند، تکرر ادرار نیز بروز خواهد کرد. همچنین اضطراب‌های کودکانه در دنیای اطفال هم می‌تواند گاهی با تکرر ادرار نمایان شود. به گفته وی، سنگ‌های مثانه، بیماری‌های عصبی، ضایعات مادرزادی نخاعی یا مشکلاتی که در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد نیز می‌تواند کارکرد دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار دهد.

در این میان مهم‌ترین نکته این است که بدانیم هر گونه تغییری در وضع ادراری مهم است و باید به آن توجه شود. دکتر آریامنش در این زمینه چنین توصیه می‌کند: ایجاد هر گونه اختلال در رفتار طبیعی ادراری فرد یا تغییر کردن الگوهای ادراری نیازمند بررسی‌های تشخیصی دقیق است. پزشک در این شرایط می‌تواند با توجه به شدت تکرر ادرار، شرح حال بیمار و علائم همراه، اقدامات تشخیصی و درمانی لازم را انجام ‌دهد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی