قبل از فتح توچال این گزارش را بخوانید

آنهایی که بعد از بزرگراه شهید چمران خیابان کنگره دار ولنجک را در پیش می گیرند بی شک قصد رفتن به توچال را دارند

آخر هفته برای عده ای مساوی است با یک استراحت جانانه و احتمالا خوردن و خوابیدن و برای عده ای دیگر جنب و جوش و تحرک داشتن. اگر قصد دارید هفته ای با نشاط و خوب را آغاز کنید بد نیست کمی از خواب صبح جمعه بزنید و بعد از کمی نرمش روانه کوهستان های شمالی تهران شوید تا بلکه برای چند ساعتی بتوانید عمیق نفس بکشید و از دود و غبار پایتخت دور بمانید. برای آنهایی که سال ها، آخر هفته خود را در کوهستان گذرانده اند حقایقی به اثبات رسیده که اگر هر کدام از کوهنوردان به آن توجه داشته باشند قطعا می توانند لحظات خوشی را سپری کنند و در نتیجه ایمن و سلامت این روز تعطیل را بگذرانند.

● توچال نوردی

آنهایی که بعد از بزرگراه شهید چمران خیابان کنگره دار ولنجک را در پیش می گیرند بی شک قصد رفتن به توچال را دارند. اگر به آرامش و سکوت بیش از رودخانه و پل چوبی و قهوه خانه های کوهستانی اهمیت می دهید توچال را انتخاب کنید; البته عده ای به علت واقع شدن طولانی ترین خط تله کابین جهان این قسمت از شهر را برای تفریح انتخاب می کنند. در حقیقت بسیاری از مردم توچال را با تله کابین آن می شناسند که چهار دهه پیش توسط پومای اتریش در شمالی ترین نقطه تهران بنا نهاده شد. تله کابین از ابتدا تا انتها دارای هفت ایستگاه است که عملا پنج ایستگاه به صورت فعال، یک ایستگاه به صورت فصلی و یک ایستگاه به منظور جابه جایی اسکی بازان در طول سال دایر است. به سبب وجود بادهای سرد شمال غربی در این ارتفاعات همواره تلاطم جوی حاکم بوده و در بسیاری از فصول سال هوای سرد در این منطقه حاکم است.

حرفه ای های توچال نوردی معمولا در میان راه های پاکوب پیاده روی کرده و با پستی و بلندی های آن دست و پنجه نرم می کنند و در انتها با استفاده از خطوط تله کابین خودشان را به پایین دست کوه می رسانند. جالب است بدانید دارآباد، کلکچال، فرحزاد و حتی امامزاده داوود بخش هایی از توچال به شمار می روند که به طور میانگین بین ۲۸۰۰ تا ۳۱۰۰ متر ارتفاع دارد.

«علی مقیم» در کتاب کوهپیمایی در توچال به این نکته اشاره می کند که «در اسناد تاریخی دوره قاجاریه اشاره هایی به مراسم شب مانی و آتش افروزی بر فراز دشت مسطح میان گردنه شهرستانک و توچال در زمان فتحعلی شاه و دوره ناصری به چشم می خورد. بی شک استقرار این گونه اردوها در چنین مناطقی محصول شناسایی قبلی رهروان این کاروان ها بوده است».

● آرام ولی پر خطر

برای کوهنوردان تازه کار و ورزشکاران مبتدی صعود به توچال به ظاهر امریست عاری از خطر و بسیار ساده اما تجربه سالیان قبل نشان داده که بسیاری از تلفات کوهستانی در همین ارتفاعات به وقوع پیوسته است. معمولا به سبب بارش زودهنگام برف و تداوم آن در فصول پاییز و زمستان این ارتفاعات در نیمه دوم هر سال با شرایط خاص آب و هوایی دست و پنجه نرم می کند و به لحاظ مسطح بودن زمین نسبت به دیگر عوارض امکان خطا و اشتباه برای کوهنوردان بسیار شایع است. در این زمینه تنها کوهنوردان تازه کار قربانی نمی شوند چه بسا که خبرگان این رشته نیز تنها به علت یک سهل انگاری کوچک گرفتار خشم توچال شده و جان خود را از دست داده اند.

پیش تر کوهنوردان عازم توچال برای در امان ماندن سایر همنوردان خود اقدام به احداث پناهگاه ها و جانپناه هایی در طول مسیر صعود نموده اند تا به این وسیله از بروز خطرات جانی ناشی از سرما و فقدان مسیر پیمایش بکاهند. شیرپلا یکی از مشهورترین پناهگاه های کوهستانی ایران می باشد که در این ارتفاعات واقع شده است. اما فارغ از همه این بحث ها توصیه ها و راهکارهایی پیش روی صعود کنندگان قرار گرفته تا در هر شرایط آب و هوایی بتوانند به نگین البرز جنوبی دست یابند.

پیش از هر صعودی توصیه می شود نقشه ای از مختصات محل صعود و شرایط اقلیمی آن تهیه شده و بر اساس هر فصل ابزار و ادوات مناسب برای صعود در نظر گرفته شود. در صورتی که چنین مشخصاتی در دسترس نباشد لازم است از راهنماهای محلی یا پیشکسوتان استفاده شود. چنانچه کسی بخواهد خودش را به قله برساند بهتر است در قالب یک گروه کوهنوردی با امکانات مناسب حرکت کرده تا به این صورت فتح موفقیت آمیزی برایش رقم بخورد.

در زمستان به لحاظ برفگیر بودن توچال لازم است برنامه صعود در حد امکان یک روزه تنظیم شده یا امکانات لازم برای اقامت مهیا شود. بسیاری از حوادث توچال زمانی اتفاق افتاده که کوهنورد مسیر رفت خود را در پس پاکوب های پوشیده از برف گم کرده و در نهایت مسیر بازگشت را به این صورت از دست داده است. بهمن های سنگین نیز از جمله تهدیدات جدی توچال به شمار می رود که در فصل سرما به دلیل تابش آفتاب بر روی برف ها، ورزش باد یا ارتعاشات صوتی در شیب ها سرازیر شده و ممکن است کوهنوردان نا آشنا را غافلگیر کند.

● کوله پشتی

قبل از هر چیز بهتر است برنامه صعود خودتان را در فصول بهار و تابستان یا اوایل پاییز تنظیم کنید و امکانات متناسب با آن را در کوله پشتی خود قرار دهید.

اگر صعود خود را در فصل بهار دنبال می کنید بهتر است کفش کوه، ست بادگیر، کلاه محافظ آفتاب و عینک با فیلتر پلار، قمقمه، زیر انداز ضدآب، دستکش گرم به همراه روکش، جوراب، چوب اسکی، قطب نما یا جی پی اس با قابلیت ارتفاع سنجی بارومتریک و کاپشن داشته باشید.

برای صعودهای تابستانی می توانید کوله کوچک تری را حمل کنید. به همین منظور می توانید از کفش کوهپیمایی سبک ، بادگیر، کلاه و عینک آفتابی، قمقمه آب بزرگ، زیر انداز سبک و قطب نما استفاده کرد. برای در امان ماندن از آفتاب سوختگی استفاده از کرم های ضد آفتاب با فیلتر استاندارد بی تاثیر نیست به شرط آنکه هر دو ساعت یک بار پوشش آن را تجدید کنید.

در فصل پاییز به لحاظ سرد شدن هوا و تغییرات ناگهانی جوی لازم است تدابیر خاصی را برای فتح توچال در نظر بگیرید. در این حالت باید کفش کوهستانی مناسب، ست بادگیر، کاپشن، زیر انداز ضد آب، دست کش گرم، کلاه و عینک، جوراب اضافی، چوب اسکی، چراغ قوه یا نور افکن دستی، چراغ خوراکپزی با سوخت جامد، شلوار گرم کن و قطب نما همراهتان باشد. قبل از صعود پاییز و زمستان بهتر است شرایط جوی را از هواشناسی استعلام گرفته و مناسب ترین مسیر نقشه را در نظر بگیرید.

برای صعودهای زمستانی علاوه بر ملزومات پاییزه می بایست از کفش سنگین و ترجیحا دوپوش، عینک ضد طوفان، لباس گرم مناسب، لباس کورتکس، کیسه خواب، یخ شکن، طناب، دست کش به همراه روکش استفاده شود. توصیه می شود از لباس های که به راحتی در برف قابل تشخیص است استفاده کنید و در صورت امکان چراغ SOS به همراه داشته باشید.

به طور میانگین دمای منطقه توچال بین ۳- درجه در زمستان و ۱۸+ درجه در تابستان بوده که این مقدار با توجه به ارتفاع صعود بطور میانگین بین ۱۵- درجه زمستان و ۲۳+ درجه در تابستان در نوسان است. در نیمه دوم مرداد ماه به طور متناوب باد غربی سراسر کوهستان را در بر گرفته و از این رو ممکن است در زمان بندی حرکت تله کابین تغییراتی ایجاد کند. پیست اسکی توچال نیز از اواخر آذر ماه تا اواسط فروردین در این منطقه دایر است.

نویسنده : الهه البرز محمد جواد نعمتی