تهران شهر خودکشی دسته جمعی

منظور از آلودگی هوا, وجود و پخش یک یا چند ماده آلوده کننده اعم از جامد, مایع, گاز, تشعشع پرتوزا و غیرپرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت هوا را به طوری که برای انسان یا دیگر موجودات زنده, گیاهان, آثار یا ابنیه زیان آور باشد, تغییر دهد

۳۰ سال بیشتر نداشت که سکته کرد و مرد. بعدازظهر یکی از روزهای آبان ماه ۸۵ در مینی بوسی نشسته بود و به خانه می رفت. «۳۵۹۹ نفر دیگر مانند او در همان ماه در تهران بر اثر آلودگی هوا مردند.»

این را مشاور شهردار تهران در امور زیست محیطی اعلام کرد. اما بعد به او خرده گرفتند که «تشویش اذهان عمومی می کنی،» آمارهای سال ۸۴ مدیر طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران نشان می دهد در این سال روزانه ۲۷ تهرانی بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده اند. وزارت بهداشت هم گفته است که هیچ آماری در مورد مرگ های به دلیل آلودگی هوا در دسترس نیست.

آمار مردگان آلودگی هوا در اراک و مشهد را که اصلاً اعلام نمی کنند. اما چه آنها اعلام کنند و چه اعلام نکنند، هر روز فعالیت تعدادی از مژک های سلول مخاط مجاری تنفسی تهرانی ها متوقف می شود؛ سردرد و رخوت آنها را فرا می گیرد؛ گردش خون در بدن هایشان و مکانیسم خون سازی آن دچار مشکل می شود؛ به بیماری های تنفسی مبتلا می شوند؛ بیماری های قلبی و عروقی در آنها تشدید می شود و روزی می رسد که قلب شان دیگر توان تپیدن برای مقابله با همه این سختی ها را ندارد و از حرکت باز می ایستد. آن وقت روی سنگ قبرها می نویسند؛ محل مرگ؛ «تهران؛ شهر خودکشی دسته جمعی»

مهندس «سهراب مشهودی»، مدرس دانشگاه، چندی پیش در سیزدهمین نشست تخصصی مدیریت دانش شهری شرکت کرده و در آنجا دو جمله کلیدی را اعلام کرده بود؛ «در سال های اخیر عمر تهرانی ها پنج سال کوتاه تر شده است و هر دقیقه تنفس در تهران برابر ۹ نخ سیگار کشیدن است.»

● آلودگی هوا چیست؟

بسیاری از مردم با نگاهی به آسمان شهر می گویند هوا آلوده است یا نه. تعدادی هم سنگینی هوا را دلیل آلودگی می دانند. بر اساس قوانین ایران، «منظور از آلودگی هوا، وجود و پخش یک یا چند ماده آلوده کننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیرپرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت هوا را به طوری که برای انسان یا دیگر موجودات زنده، گیاهان، آثار یا ابنیه زیان آور باشد، تغییر دهد.» یکی از مهمترین آلاینده های هوا گاز منوکسیدکربن (CO) است. منوکسیدکربن آرام و بی صدا به بدن وارد می شود. بوی خاصی ندارد. داخل خون که شد به جای آهن روی گلبول های قرمز خون می نشیند. به این ترتیب ظرفیت خون را برای انتقال اکسیژن کم می کند. اکسیژن هم که به سلول های بدن نرسد، سلسله اعصاب مرکزی بدن دچار مشکل می شود. پزشکان می گویند افزایش منوکسید کربن در خون باعث بیماری های قلبی و ریوی، بیماری های عصبی و بیماری های دوران زایمان می شود.

اگر شما از آنهایی هستید که از روی میدان دید در روز در مورد آلودگی هوا تصمیم می گیرند، بدانید عاملی که شما را به آلودگی رهنمون می کند، ذرات معلق است. ذرات معلق انواع گوناگون دارند. یکی از آنها PM۱۰ است.

این ذره خودش به تنهایی می تواند بیماری های قلبی-عروقی را تشدید کند؛ مقاومت سیستم ایمنی بدن را در برابر بیماری ها کم کند (تقریباً همان کاری که ویروس ایدز می کند، البته نه به همان شدت)؛ بافت ریه را از بین ببرد؛ در کودکان آسم ایجاد کند؛ مرگ و میر زودرس بیاورد و در تشکیل سلول های سرطانی نقش داشته باشد. دی اکسید گوگرد هم در میان آلاینده های هوا نقش مهمی ایفا می کند. SO۲ گازی بی رنگ است که در غلظت های بالا مزه هم دارد. مهمترین اثر تنفس غلظت های بالای این گاز، نارسایی های تنفسی، کاهش سیستم دفاعی ریه ها و تشدید بیماری قلبی و ریوی است.

● موتورسواری

برنامه محیط زیست ملل متحد در جدیدترین گزارش خود هشدار داده است که بسیاری از کشورهای در حال توسعه در آسیا و امریکای لاتین در معرض خطرات جدی آلودگی هوا قرار دارند. گزارش بانک جهانی هم نشان می دهد خسارات سالیانه آلودگی هوا در ایران ۱۴ هزار و ۴۲۰ میلیارد ریال، معادل ۶/۱ درصد تولید ناخالص داخلی است.

همچنین بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا سالانه حدود یک میلیون و ۶۴۵ هزار تن انواع آلاینده ها تنها از منابع متحرک به هوای تهران وارد می شود که از این رقم حدود یک میلیون و ۳۵۴ هزار تن آلاینده منوکسیدکربن، حدود ۱۹ هزار تن آلاینده ذرات معلق، بیش از ۱۰۹ هزار تن اکسیدهای ازت و ۱۵۶ هزار تن هیدروکربن است و بر اساس جدیدترین گزارش بانک جهانی خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران تا ۱۰ سال آینده از رقم هشت میلیارد دلار کنونی به حدود ۱۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ میلادی می رسد.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید؛ «۶۰ درصد از آلودگی هوای تهران به منابع متحرک تعلق دارد و ۴۰ درصد آن سهم کارخانه ها و صنایع است.» به گفته دکتر «اصیلیان» در میان صنایع بیشترین سهم را کارخانجات سیمان دارند. بر اساس گزارش ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران۹۰ درصد از منوکسیدکربن تولید شده از منابع متحرک را خودروهای سواری، ۹ درصد را موتورسیکلت ها و یک درصد را اتوبوس ها و کامیون ها تولید می کنند. احتراق سوخت های فسیلی برای گرم کردن خانه ها، تنور نانوایی ها، حمام ها و ...، کارخانجات سیمان، گرد و خاک خیابان ها و کارخانجات آجر، گچ و آهک پزی دیگر منابع آلوده کننده هوای تهران هستند. به گفته مهندس «محمدهادی حیدرزاده»، رئیس ستاد هوای پاک شهرداری تهران و مشاور شهردار تهران در امور محیط زیست، روزانه یک هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۴۰۰ دستگاه خودرو به تهران افزوده می شود ولی خودروی فرسوده یی از رده خارج نمی شود.

● بزن باران که تهران ...

در این میان وضعیت جغرافیایی تهران هم مزید بر علت شده است. دیواری از کوه سرتاسر شمال و قسمتی از شرق تهران را محصور کرده است. شب، باد از دامنه کوه به طرف شهر می وزد و روزها از سمت تهران به کوه. در نتیجه روزها مواد آلوده کننده به سمت شمال تهران حرکت می کنند و در آنجا منتظر می مانند تا شب با وزش باد دیگری به سمت جنوب بروند و آنجا راکد شوند. اگر هوای تهران پایدار بماند و بادی نوزد که آلودگی ها را خارج کند، آلودگی کم کم زیاد می شود. کارشناسان می گویند برای اینکه بادی بتواند آلودگی ها را از حصار تهران خارج کند باید حداقل پنج کیلومتر سرعت داشته باشد و تقریباً مداوم بوزد.

بادهای غربی (شرق به غرب) که این خصوصیت را دارند و می توانند آلودگی را از حصار تهران خارج کنند خیلی کم هستند. این را هم بدانید که جهت وزش باد در تهران در فصل های سرد، از غرب به شرق است و در فصل های گرم از جنوب به شمال و جنوب غربی به شمال غربی. این را هم بدانید بیشترین منابع آلوده کننده هوای تهران در سمت جنوب و غرب و جنوب غربی شهر قرار دارند. حالا جمع بزنید؛ «فاجعه».

باران در بسیاری از مواقع به کمک کاهش آلودگی هوای تهران می آید. به ویژه امسال که بارش رحمت الهی خیال مسوولان طرح کاهش آلودگی هوای تهران و دولت را راحت کرد که اگر طرح خوب پیش نرفت، لااقل خدا به داد رسید و نگذاشت وضعیت هوای تهران بحرانی شود. هرچند که خود مسوولان هم به این مساله اقرار دارند.

«حیدرزاده» می گوید؛ «اینکه اگر بادی بیاید هوا خوب است و آلودگی هوا را به باد سپردن نشان دهنده شکست برنامه های کاهش آلودگی هواست.» اما همیشه این طور نیست. تهران از نظر آب و هوایی در منطقه یی خشک قرار دارد و اغلب موارد، در حدود ۹ ماه از سال هوا صاف و بدون ابر است. گزارش های سالانه سازمان های جهانی هم که نشان از کاهش بارندگی ها و گرم شدن زمین دارد. همین حالا مردم روسیه از هوای بهاری که تعدادی از شهرهای این کشور را فراگرفته است درتعجبند و سازمان هواشناسی بریتانیا پیش بینی کرده است سال ۲۰۰۷ گرم ترین سال در طول تاریخ ثبت شده هواشناسی می شود. می گویند شیر برای کاهش اثرات مخرب آلودگی هوا خوب است. به نظر می رسد تهران به جایی رسیده است که شیر برای کاهش اثرات آلودگی هوا برای یک ساعت زندگی در آن کافی است. شیر هم دردی دوا نمی کند. از تهران برویم...

نگین شیرآقایی