نقد و نظر (معرفی . نقد آثاری در ادبیات مردم شناسی)

گروه کتاب و رسانه

بلوکباشی، علی (1377)، نقد و نظر(معرفی . نقد آثاری در ادبیات مردم شناسی)، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی(فرهنگ و مردم: مجموعه ی پژوهش های مردم شناسی).
از آثار ارزشمندی که می توان در میان کتاب های منتشر شده در زمینه ی مردم شناسی و فرهنگ عامه در سال های دهه ی هفتاد نام برد، کتاب نقد و نظر علی بلوکباشی، استاد برجسته، پیشکسوت و از بنیانگذاران این علم است.
این کتاب شامل هجده مقاله ی چاپ شده در نشریه های و مجلات فارسی از سال 1340 (مقاله ی عقاید النساء) تا سال 1377 (مقالات فرهنگ نامه ی مصور خدایان، مردم شناسی تاریخی و کوچنده) است.
بلوکباشی که در این کتاب از بی مهری ها و عدم ارزش گذاری های درخور چه از طرف دانشگاهیان و چه از طرف حکومت ها نسبت به علم مردم شناسی و فولکلور سخن می گوید، معتقد است که این دو در مقایسه با رشته هایی چون جامعه شناسی و روان شناسی و... رشد چندانی نداشته است.
این مقالات که به گفته ی مولف و نویسنده ی آن ها گوشه ای از کوشش های او برای شناخت و تحقیق در باب جامعه و فرهنگ ایرانی و دلبستگی و علاقه ی او در اعتبار دادن به پژوهش هایی در زمینه ی دانش مردم شناسی و فولکور را نشان می دهد، به معرفی تاریخ و فرهنگ، ادبیات و زبان، اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در داخل مرزها و گاه خارج از آن و تحلیل قصه هایی ایرانی و شرح تجربه ی یک مردم شناس در هنر داستان نویسی و... می پردازد.
پاره ای از یادداشت بلوکباشی بر این مجموعه را می خوانیم:
«مردم شناسی و فولکلور در ایران هویت و پایگاه علمی شایسته و بایسته خود را نیافته است و جامعه ی دانشگاهی و پژوهشگران ما درباره ی تعریف و موضوع و حیطه و قلمرو تحقیقی این دو دانش وحدن نظر ندارند و با دشواری هایی روبه رو هستند. مثلا در تعریف فولکلور، میان خود فولکلوریست ها از سویی و میان مردم شناسان و فولکلوریست ها از سوی دیگر، اختلاف نظر هست. شماری دامنه ی موضوعی و تحقیقی دانش فوکلور را خیلی وسیع می بینند و آن را همچون مردم شناسی به همه ی رفتارهای اجتماعی و فرهنگی عامه ی مردم اشتمال می دهند. این گروه «فرهنگ عامه» یا «فرهنگ مردم»، یعنب مجموعه ی دانش ها، فنون، هنرها، ادبیات، آئین ها، آداب و رسوم، جشن ها، سرگرمی ها، بازی ها ... مردم را که به صورت شفاهی و تقلیدی در جامعه ها انتقال می یابد، از موضوعات تحقیقی دانش فولکلور می دانند. شماری دیگر که تعدادشان بسیار اندک است، به پیروی از یکی از مکتب های فولکلور امروز جهان، موضوع فولکلور و حوزه ی  تحقیقی آن را به ادبیات شفاهی یا ادبیات عامه محدود می کنند، این گروه فولکلور را هنر کلامی یا هنر زبانی مردم می دانندو این هنر شفاهی را در جامعه های ایلی – عشایری، روستایی و شهری مطالعه و بررسی می کنند. برداشت ها و نظرهای دیگری هم درباره ی تعریف فولکلور و مفهوم و معنا و حوزه ی کار آن در میان صاحب نظران هست (...)»

فهرست؛

-    بخش یک

1.    دوره ی اساطیری ایران در تاریخ طبری
2.    شناخت اساطیر ایران
3.    فرهنگ نامه ی مصور خدایان،دیوان و نمادهای بین النهرین باستان

-    بخش دو
1.    پدیدار شناسی مناسک تشرف
2.    اسلام در عمل (عقاید دینی در یک روستای ایران)
3.    مردم شناسی تاریخی سرزمین های اسلامی خاورمیانه

-    بخش سه
1.    عقاید النساء (کلثوم ننه)
2.    زنان دهکوه (زندگی در یک دهکده ی ایران)

-    بخش چهار
1.    اقوام مسلمان جهان (پژوهشی مردم نگارانه)
2.    جاده ی ابریشم (گذرگاه کهن مبادلات فرهنگی و دینی)
3.    مسئله ی اقلیت های ملی در شوروی
4.    کوچنده (یک سال در زندگی یک ایلیاتی قشقایی)

-    بخش پنج
1.    دانش نامه ی میسری ( اثری کهن و منظوم در دانش پزشکی)
2.    نقش و نگارهای سردر خانه های قدیم تهران
3.    تعزیه نامه های دَربَندسَر
4.    شعر عامه ی بلوچ
5.    روابط خانوادگی در ادبیات عامه ی ایران
6.    ون جنپ: مردم شناس در تجربه ی هنر داستان نویسی


پرونده ی علی بلوکباشی؛
http://anthropology.ir/node/6343

::