ایران: ستاره نوظهور گردشگری

گیلا بنمایور (روزنامه حریت ترکیه)، برگردان امیر هاشمی مقدم

آنتالیا به‌عنوان مهمترین مقصد گردشگری ترکیه، پس از نشست سران گروه ج. 20 این بار میزبان پنجمین همایش و نشست بین‌المللی گردشگری بود. انجمن هتلداران ترکیه (TÜROFED)، اتحادیه گردشگری مدیترانه (AKTOB) و نشريه تخصصي گردشگري اکین (Ekin)، همایش «گردشگریِ آینده، آینده گردشگری» را سازماندهی کردند که فرصت خوبی برای بحث درباره روندهاي گردشگری در دنیا فراهم کرد. البته، در همایش مزبور درباره آینده گردشگری در ترکیه نیز مباحثي مطرح شد.

اين امر به اين دلیل است که گردشگریِ ترکیه در حالی‌که طی 25 سال گذشته رشدی دو رقمی تجربه كرد، اما انتظار می‌رود با پايان سال 2015 به دلیل بحران سوریه و نوسانات اقتصادی در روسیه*، پنج میلیارد دلار زیان ببیند.

بر اساس دیدگاه‌های کارشناسان، چنانچه ترور را به‌عنوان حادترين موضوع جهان به معادله بیفزاییم، آنگاه علامت سوالهاي بیشتری درباره گردشگری در سال 2016 مطرح می‌شود. به‌عنوان یک واقعیت، تركيه در زمينه امنیتي مربوط به شاخصهاي رقابت گردشگری در مجمع اقتصاد جهانی، در میان 142 کشور رتبه 121 را دارد.

در حالی‌که مجريان گردشگری در صدد يافتن بازارهای جدیدی همچون چین، هند و افریقای جنوبی هستند، به نظر می‌رسد ترکیه بايد با رقيبي تازه در منطقه به نام ايران به رقابت بپپردازد كه در حال عادی‌سازی روابطش با غرب است.

فهمی کوفته‌اوغلو، مدیر عامل اجرایی گروه اکین معتقد است که آنها در گزارشی که برای این همایش آماده کردند، به‌طور ویژه‌ای بر روی ایران متمرکز شده‌اند. او همچنین گفت که ایران ستاره نمایشگاه بین‌المللی گردشگری شد که اوایل نوامبر در لندن برگزار گردید. غرفه ایران در این نمایشگاه، پنج تا شش برابر بزرگتر از غرفه‌هایش در سالهای پیش بود.

در گزارشهایی که توسط بازار سفر جهانی (World Travel Market) و یورو مونیتور بین‌المللی (Euromonitor International) درباره گرایشهای جهانی نسبت به گردشگری تهیه شده، بخش ویژه‌ای به ایران اختصاص یافته است.

ايران علاوه بر میراث تاریخی و فرهنگی‌ای که طی قرنها در این کشور انباشته شده، انتظار می‌رود به یکی از مقصدهای مهم گردشگری دینی تبدیل شود، و همينطور گردشگری ماجراجویانه نیز به لطف وجود 20 مرکز اسکی در این کشور رشد خواهد كرد. با وجود اين، ايران به دلیل سالها انزوا و تحریم، زمان مديدي است كه از زیرساختهای مربوط به گردشگري غافل شده است.

البته کوفته‌اوغلو می‌گوید به دليل توجه و علاقه آژانسهای مسافرتی خارجی به ايران، سرمایه‌گذاری نیز به بخش گردشگری این کشور سرازیر خواهد شد. دولت ایران گام تازه‌ای برای گردشگری برداشته و سیستم صدور روادیدی را معرفی کرده که گردشگران کشورهای خارجی همچون آلمان، فرانسه و روسیه [بدون نیاز به مراجعه به سفارتخانه‌ها و بلافاصله] هنگام ورود به کشور، روادیدشان را دریافت می‌کنند.

هنگامی که درباره روندها در گردشگری سوال پرسیده شد، کوفته‌اوغلو از دو روندي سخن گفت که آینده گردشگری را شکل می‌دهند: اولین روندي که آنتالیا را یک برند جهانی کرده، سیستم «فراگيري» است که جايگزين تعطیلات کوتاه‌مدت، تعطیلات درون‌شهری، تعطیلات فرهنگی و ماجراجویانه شده است. دومین روند، قدرت مصرف‌کننده است که به‌واسطه فعالیت وب‌سایتهایی که هتلها را ارزیابی می‌کنند، افزایش یافته است.

کوفته‌اوغلو همچنین مفهوم تازه‌ای را به کار برد که من هرگز تاکنون نشنیده بودم: «گردشگری پيوندي» (Hybrid Tourism). این مفهوم برای گردشگران مدرنی به کار برده می‌شود که رفتار متناقضی را به نمایش می‌گذارند؛ همچون سفر با هواپیمایی ارزان، اما اقامت در هتلی لوکس. همچنین این مفهوم به استفاده ترکیبی و هم‌زمان از هتلها و بیمارستانها، دانشگاه‌ها و موزه‌ها به کار برده می‌شود. این مثال به خوبی نشان می‌دهد که گردشگری چگونه تبدیل به امری پیچیده شده است.

آنگونه که هاکان آتش، مدیرعامل دنیزبانک و یکی از حامیان مالی این همایش و نشست بین‌المللی گردشگری گفت، «گردشگری، نفت ترکیه است. اما رقابتهای بسیاری در بازار نفت جاري است، بهای  نفت در حال سفوط است!»

---------

* این یادداشت پیش از آغاز تنش بین ترکیه و روسیه بر سر سرنگونی جنگنده روسی نوشته شده و بنابراین به بحرانی که ممکن است با تحریم ترکیه از سوی آژانسهای مسافرتی روسیه شکل بگیرد اشاره نکرده است. گردشگران روسی با رقم سه و نیم میلیون نفر در سال، پس از آلمان دومین گروه بزرگ گردشگران ترکیه‌اند که اگر دیگر به این کشور نروند، بحرانی جدی در بخش گردشگری این کشور ایجاد کنند. م.