نخل گردانی

گروه کتاب و رسانه

بلوکباشی، علی (1380)، نخل گردانی: نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
اسطوره و نگاه به تاریخ از خلال آن، همواره در جوامع بشری منطقی بوده که در میان عامه ی مردم و در فرهنگ مردمی جریان داشته و اکنون نیز دارد و به گفته ی میرچیا الیاده؛ مردم هماره میل دارند که رویدادهای تاریخی را با توجیهی فرا تاریخی دریابند و به این ترتیب این رویدادها و اشخاص تاریخی بدل به اسطوره می شوند. (Eliade, Mircea, The Myth df the Eternal Return: Cosmos and History).
بسیاری از این اسطوره ها در آیین ها و رفتارهای دینی و مذهبی وجود دارد و عرصه ی ادیان همواره یکی از جایگاه های ساخت اسطوره است. برخی از اسطوره های دینی در تمثیل ها و تصویرها و صورت ها، در رفتارهای مذهبی مردم یک جامعه متجلی شده اند و جلوه ی صوری و نمایش گونه ی این اسطوره ها دلیل ماندگاری و نفوذشان تا کنون بوده است.
در آیین ها و رفتارهای مذهبی مربوط به دین اسلام و شیعیان، نمودهای بسیاری از آنچه که در بالا گفته شد، وجود داشته و دارد. مراسم عزاداری علی الخصوص، در دورهای زمانی خاص خود، بسیاری از این اشکال نمایش گونه را در کشور ما به وجود می آورند که عمیقا ریشه در فرهنگ مردم آن دارد.
نخل گردانی( تابوت گردانی)، از مناسکی است که در ایام سوگواری شخصیت های دینی و اسطوره ای، در اکثریت شهرهای ایران به اجرا در می آید و مردم عامه با توجیهات خود درباره ی برگزاری آن، می توانند رهنمون ریشه یابی این منسک و بسیاری مناسک دیگر باشند؛
«فلسفه ی پیدایی چنین صورت های مثالی و شبیه ها و تابوت واره ها در رفتارهای آیینی-عبادی مردم هر جامعه را باید در فرهنگ دینی همان جامعه و در نظام اعتقادی مردم آن در گذشته های دور، و در تاریخ اسطوره ای و فرهنگ های درآمیخته با فرهنگ آن مردم جست و جو کرد.» (ص:10- بلوکباشی)

استاد علی بلوکباشی، در کتابی با همین عنوان؛ «نخل گردانی»، به شناخت و تحلیل ریشه های تاریخی و اسطوره ای این منسک پرداخته است. او درباره ی شیوه های دست یابی به ریشه های این گونه آیین ها می نویسد:
«توجیه مردم از این گونه مناسک و آیین ها، توجیهی کلی و بر اساس شنیده ها و گفته هایی است که سینه به سینه از گذشتگان به آیندگان رسیده است. توجیه عامه ی مردم از این رفتار تمثیلی اصولا مبتنی بر منطق عامه و شعور جمعی است و بر مجموعه ای از عقاید کهن و روایات شفاهی استوار است. اما، همین توجیه و استدلال و ارجاع خاستگاه و پیشینه ی تابوت یا شبیه گردانی به رسم های کهن، ما را کم و بیش به دریافت بخشی از واقعیت ها کمک می کند.» (ص:10- بلوکباشی)

کتاب «تابوت گردانی» که نام آن به دلیل اینکه نویسنده آن را تداعی کننده ی مرگ و ایجاد حس ناخوشایند نیستی می دانسته است، به «نخل گردانی» تغییر می یابد، از کتب ارزشمندی در زمینه ی شناخت اسطوره ها و آئین های دینی و صور تمثیلی آن است و بلوکباشی با توجه به نقش این گونه مناسک در حیات معنوی و آرمانی مردم یک جامعه، آن را به رشته ی تحریر درآورده است.

این کتاب که شماره ی 18 از مجموعه ی "از ایران چه می دانم؟" است، دارای سرفصل ها و عناوین زیر است؛

فصل یکم. پیشینه ی تابوت گردانی در ایران
1.    دوره ی پیش از اسلام
2.    دوره ی اسلامی

فصل دوم. تابوت واره های مذهبی
     انواع تابوت واره

فصل سوم. نخل

فصل چهارم. پیشینه ی رسم نخل گردانی

فصل پنجم. نخل گردانی در حوزه های جغرافیایی- فرهنگی
1.    حوزه ی فرهنگ کویری
2.    حوزه ی فرهنگ استان تهران

سخن پایانی..
پی نوشت..
کتابنامه..

::

+ نشانی: تهران- خ. ایرانشهر شمالی- نبش کوچه ی یگانه، شماره ی 215، کدپستی: 1584736913
+ تلفن: [phone]

::

پیوند به بیرون؛

زندگی نامه ی علی بلوکباشی:
www.cgie.org.ir/showbuilderB.asp

کتاب های علی بلوکباشی در آدینه بوک:
http://www.adinebook.com/gp/search?search-alias=books&author=%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C&select-author=author-exact

::

در انسان شناسی و فرهنگ:

http://anthropology.ir/node/1456
   http://anthropology.ir/node/3856
    http://anthropology.ir/node/4462
   http://anthropology.ir/node/5695
    http://anthropology.ir/node/1109
   http://anthropology.ir/node/4251
    http://anthropology.ir/node/467
    http://anthropology.ir/node/5738
   http://anthropology.ir/node/2894
  http://anthropology.ir/node/264

پرونده علی بلوکباشی:
http://www.anthropology.ir/node/6343