سه کتاب از دیسانایاک

ترجمه پرنیا پژوهش فر

الن دیسانایاک نویسنده سه کتاب «انسان زیبایی شناس، هنر و صمیمیت و هنر برای چیست» است. انسان زیبایی شناس: هنر از کجا می آید و چرا؟ دیسانایاک استدلال می کند که هنر مرکزی برای سازگاری تکاملی انسان بود و قوه زیبایی شناختی یک مؤلفه روانشناختی مهم هر شخصیت انسانی است. در دیدگاه او، هنر با سرچشمه آداب و رسوم مذهبی و مراسم و آیینهای تولد، مرگ، گذار و برتری، پیوند نزدیکی یافته است. او از سالهایی که در سریلانکا ، نیجریه و گینه نو بوده است، از نقاشی، آواز، رقص و تئاتر نمونه هایی می آورد به عنوان رفتارهایی که شرکت کننده ها را قادر می سازد تا چیزی را که برای شناخت جهانشان مهم هست بفهمند و تقویت کنند.

 

سرفصلهای این کتاب به شرح زیر است: - مقدمه : چرا گونه مرکزیت یافته؟ - بیولوژی و هنر: دلالت احساس خوب - هسته هنر: متمایز سازی - Dromena یا کارهای انجام شده : آشتی کردن فرهنگ و طبیعت - هنرها به عنوان ابزار متعالی سازی - تجدید نظر کردن در تئوری تلقین: روانکاوی و پاسخهای زیبا شناختی - آیا نوشتن هنر را از بین می برد؟ هنر و صمیمیت: هنر چگونه آغاز شد ؟ برای الن دیسانایاک هنرها، تمایلات طبیعت بشر هستند که از لحاظ زیستی رشد کرده اند: اشکال ابتدایی شان به انسانهای اولیه کمک کرد تا با محیطشان سازگاری پیدا کنند و از طریق تولید نسل خودشان را به طور موفقیت آمیزی دوباره بسازند. او در کتاب هنر و صمیمیت برای سرچشمه تکاملی هنر صمیمیت، استدلال می آورد؛ چیزی که ما به طور معمول آن را عشق می نامیم . این همه شروع می شود با ویژگی انسانی نابالغ متولد شدن و کودک های درمانده. برای متقاعد کردن مادران که ارزش مراقبت کردن از بچه هایشان را بیابند، انسانها سیر تکاملی را طی کردند تا دوست داشتنی باشند و خودشان را با دیگران از همان بدو تولد هماهنگ کنند. روشهایی که مادر و کودک به یکدیگر واکنش نشان می دهند، به طور موزونی تلفظ صوتی (آواگری) و حرکات مبالغه آمیز صورت و بدن را الگو سازی (یا طرح ریزی) می کند که دیسانایاک ریتمها (نواختها) و سبکهای (روشهای) حسی می نامدش. گذشته از این ریتمها و سبکها، هنر را ترقی می دهد. زیرا انسانها مستعد برای واکنش نشان دادن و مستعد برای استفاده از نشانه های هنجاری (شرطی) موزون ( rhythmic-modal signal) متولد می شوند. جوامع در همه جا، آنها را باز هم به عنوان موسیقی، پانتومیم، رقص و نمایش در آیینها و مناسکی که عقاید فرهنگی ارزشگذاری شده را کم کم القا می کنند و تقویت می کنند، استادانه می سازند. همزمان، ریتمها و سبکها زوج مادر- فرزند را هماهنگ و متحد می کنند؛ در مراسم و آیینها آنها اعضای گروه را هماهنگ و متحد می کنند. امروزه ما انسانها در محیط های بسیار متفاوتی از محیط های اجدادمان زندگی می کنیم. آنها از آیینها – هنرها – برای سخن گفتن از موضوعات مورد توجه مهم مثل سلامتی، کامیابی، باروری، بقاء تحت تأثیر واقع شده شان استفاده می کردند. حالا ما متمایل به این هستیم تا هنر را معاف کنیم از اینکه به عنوان چیزی غیرضروری، فقط برای نخبگان، ببینیم . اما اگر ما به طور بیولوژیکی مستعد هستیم در رفتارهای شبه هنری شرکت کنیم، پس در واقع ما به هنرها نیاز داریم. هنرها حتی – یا شاید مخصوصأ – در پیش رفتن سریعمان و زندگی های پیچیده مدرن، ما را ترغیب می کند تا نشان دهیم که ما به چیزهای مهم توجه می کنیم. الن دیسانایاک به عنوان محقق در دانشگاه واشنگتن شناخته شده است و اخیرأ مقام استادی در کالج هنرهای زیبا در دانشگاه های آلبرتا، ادموند، کانادا و دانشگاه Ball State، مونیک و هن را داشته است. او در جاهای گوناگونی سخنرانی کرده و درس داده است از جمله در مدرسه جدید تحقیقات اجتماعی در شهر نیویورک، مدرسه هنرهای ملی در گینه نو و دانشگاه ادینبورگ در اسکاتلند. سرفصل های این کتاب به شرح زیر است: - مقدمه: عشق و هنر - تقابل - متعلقات - یافتن و ساختن ارزش - منتقل کردن صلاحیت (شایستگی) - استادانه ساختن - به طور جدی تفسیر کردن هنرها - ضمیمه: به سوی یک زیبایی شناسی طبیعت گرا هنر برای چیست؟ همه جوامع بشری شکلی از رفتار را که می تواند هنر نامیده بشود، نشان می دهند و در اغلب جوامع متفاوت از جوامع ما، هنرها به عنوان جزء لاینفک زندگی اجتماعی ظاهر می شوند. آنهایی که می خواهند هنر را در گسترده ترین معنایش؛ به عنوان یک استعداد عمومی بشری؛ بفهمند، نیاز دارند تا از تصورات نخبه گرای مدرن غرب فراتر بروند که دیگر فرهنگها را نادیده می گیرد و از تاریخ تکاملی چهار میلیون سالی نوع بشر چشم پوشی می کند. این کتاب یک تئوری جدید و به طور بی سابقه ای جامع را از اهمیت (مفهوم) تکاملی هنر ارائه می دهد. هنر – نه فقط به معنای هنرهای تجسمی، بلکه موسیقی، زبان شعری، رقص و نمایش – برای اولین بار از نقطه نظر زیست رفتاری (biobehavioral) یا اخلاقی ( ethical) نگریسته می شود. این ارائه شده است تا یک ضرورت بیولوژیکی وجود انسانی و ویژگی اساسی گونه انسانی باشد. در مطالعه تحریک آمیز، الن دیسانایاک، هنر را همراه با نمایش و آیین به عنوان رفتارهایی که متمایز می سازد، بررسی می کند و پیشنهاد می کند که متمایز ساختن یک استعداد (گرایش) موروثی است؛ به همان اندازه قوه ناطقه و ابزار سازی ذاتی است. او ادعا می کند که هنرها به عنوان وسائل جالب و فرح بخش ساختن فعالیت هایی که از لحاظ اجتماعی مهم اند، تکامل یافتند و بدینگونه برای بقاء بشر ضروری بوده اند. با احتراز کردن از ساده گرایی و تقلیل گرایی، این رویکرد ترکیبی اصیل، نگاهی تازه به سؤالهای قدیم در مورد سرچشمه، طبیعت، هدف و ارزش هنر را مجاز می کند. این از مرزهای نظم دهنده می گذرد و برخی از میدان های متعدد را یکی می کند: رفتارشناسی انسانی، زیست شناسی تکاملی، روانشناسی و فلسفه هنر، انسان شناسی زیستی و فرهنگی، هنر بدوی و ماقبل تاریخ، تاریخ فرهنگی غرب و هنر کودکان. فصل آخر کتاب یعنی «از سنت تا زیبایی گرایی» برخی مسیرهایی که جامعه مدرن غرب از دیگر جوامع دور شده است را کاوش می کند. و به عوامل انحراف هنرمان و گرایش مان نسبت به هنر رسیدگی می کند. این کتاب خوانندگانی را که به هنرها یا طبیعت بشر و بیان جوامع مدرن علاقمندند را مخاطب قرار می دهد.

منبع http://www.washington.edu