ردپای هنر اشکانی در نگارگری دوران اسلامی

فائزه رضایی

مبانی زیبایی شناسی در نقاشی ایرانی بر اساس چکیده نگاری، آذین گری و نمادپردازی شکل گرفت و به مرور تکامل یافت . نگاه به جهان مثالی، ساختار اصلی تفکر هنرمند ایرانی است. او جهان مثالی را بین جهان معقول و جهان محسوس (ماده طبیعت و اشیاء) می داند که آن را اقیلم هستی نیز می نامند (شریفی،1392: 28).

پیدایش مکاتب گوناگون نگارگری ایرانی از تأثیراتی بود که مانویان در شیوه نگارگری خود بکار بردند. در واقع مصورسازی کتاب در دوران ساسانی متداول شد و در این زمان مانی کتب مذهبی را نقش می کرد (شریفی،1392: 28). هنر نگارگری دوران اسلامی طی سده های متوالی دچار تحول و دگرگونی شده و بتدریج بصورت آنچه که امروز هست درآمده است. آنچه مسلم است این است که این هنر نیز مانند سایر هنرهای ایران ریشه در گذشته ای دور دست داشته و نگارگری کنونی شکل تحول یافته هنر نقاشی دوران پیش از اسلام ایران بوده است. نقاشی ایران از دوران اشکانی شکل ویژه خود را یافت و نمودهای بارز آنرا می توان در برخی بناهای به یادگار مانده از این دوران مشاهده کرد. نبود حجم در نگاره های شرقی (دو بعدی بودن انسان و طبیعت)، استفاده از رنگ های تخت و درخشان، بکارگیری خط در بیان حجم، انعکاس نور از تمامی زوایا، وجود اندام های همسان و چهره های متحدالشکل و قرار دادی، دوری از پرسپکتیو و ایجاد فضائی ماورایی در نبود بعد مکان و زمان، نبود سایه انسان و طبیعت یا اشیاء (ضد نور)، آرامش حاکم در تمامی پیکره ها و تنوع و تعدد در رنگ، یادآور همان جهان ماورایی و قدسی است (شریفی،1392: 29). علاقه نگارنده به نگارگری و توجه به آثار نگارگری ایران و نیز پژوهش در نقاشی های ایران دوران اشکانی، بویژه نقاشی های نیایشگاهی بدست آمده از دورا اروپوس و دقت در جزییات این آثار، شواهد و نشانه هایی از هنر اشکانی در نگارگری ایران را آشکار ساخت. در اینجا به برخی ویژگیهای مشترک میان هنر نقاشی دوران اشکانی اشاره خواهد شد:

برای خواندن یان متن به طور کامل در زیر کلیک کنید:

پیوست	اندازه
27178.docx	979.68 KB