چهره ماه آوریل: زیگفرید فردریک نادل

گردآوری و برگردان مهسا شیخان

زیگفرید فردریک نادل (متولد 24 آوریل 1903-متوفی در تاریخ 24 ژانویه 1956)، که با نام فرد نادل شناخته می شود، انسان شناس انگلیسی متولد اتریش، در حوزه قوم شناسی آفریقایی تخصص داشت. وی در وین، اتریش متولد شد. پدرش وکیل بود. علایق و تعلیمات وی در ابتدا در حوزه موسیقی متمرکز بود، اما مدرک دکترای خود را در رشته روانشناسی و فلسفه از دانشگاه وین کسب کرد، و با کارل بولر و موریتز شلیک درس خواند. قبل از شروع دوره مطالعات خود در انسان شناسی، نادل توانسته بود تالیفاتی را در حوزه های روانشناسی و فلسفه موسیقی ارائه دهد، وی کتاب هایی را با موضوع "گونه شناسی موسیقیایی" و "زندگینامه اف.بی. بوسونی" منتشر کرد؛ و نیز برنامه هایی از موسیقی های بیگانه را برای رادیو وین طراحی و اجرا کرد، و با کمک شرکت اپرای خود توری را در سراسر چکسلواکی ترتیب داد.

در سال 1932، دریافت کمک هزینه های تحصیلی از بنیاد راکفلر و موسسه بین المللی زبان ها و فرهنگ های آفریقایی وی را به پیگیری مطالعاتش در مدرسه عالی اقتصاد لندن کشاند. نادل تا زمان سفر به آفریقا با برونیسلاو ملینوفسکی، و با سی. جی سلیگمن مطالعه می کرد، و برای سال های متمادی در هر جا که ممکن بود در سمینارهای مالینوفسکی شرکت می کرد. نادل در سال 1934 فعالیت خود را در حوزه تحقیقات میدانی آغاز کرد. وی قبیله آفریقایی نوپ (Nupe) و گروه های مرتبط با آن ها را در شمال نیجریه بین سال های 1934 و 1936 مورد مطالعه قرار داد، همچنین، در میان قبلیه نوبا (Nuba) در سودان انگلیسی-مصری بین سال های 1938 تا 1940 زندگی کرد.

نادل عمیقا اخلاقی بود، و می خواست که به صورت فردی در تخریب نظام اجتماعی نازی شرکت کند. وی در سال 1941 در فهرست نیروی دفاعی سودان  قرار گرفت و بعدها به نیروی آفریقایی شرقی ارتش انگلستان تغییر کرد. خدمات وی در ارتش شامل خدماتی در اریتره از سال 1942 تا 1945 و در تریپولی از 1945 تا 1946 بوده است. در منقطه تریپولی دفتری را برای امور بومی در مدیریت اجرایی ارتش انگلستان ایجاد کرد. و برای این کار خود مورد سرزنش و توبیخ قرار گرفت، و بعدها برای خدمات چشمگیرش به درجه سرهنگ دوم ارتقاء یافت.

تحقیقات و مردم نگاری. نادل قبل از ورود به نیجریه به زبان هوسا کاملا تسلط داشت، و تنها در مدت شش ماه که از آغاز تحقیقات میدانی اش سپری شده بود، توانست به زبان آوایی، و دشوار نوپ هم تسلط پیدا کند. استعدادهای زبانی نادل، اجتماعی پذیری، بینش های روانشناختی، و روح جستجوگرش، وی را به یک محقق میدانی برتر تبدیل کرد.

تغییرات مداوم تمرکز نادل در دو حوزه قوم نگاری و نظریه، گرایشات نوشته های قوم نگاری و ارزش رساله های نظری وی را ارتقاء داد. در کتاب "بیزانسین سیاهپوست" (1942) وی مبنای نظری روش های تحلیل قوم نگاری را روشن ساخت، و در کتاب "نوبا" (1947) به صورتی درخشان تعداد بسیاری از ثبات های ساختاری یافته شده در ده گروه قبیله ای را خلاصه کرد. مقاله وی با عنوان "جادوگری در چهار جامعه آفریقایی" (1952) به خوبی قوم نگاری، نظریه و روش تحلیل های همگرا را برای رسیدن به نتایجی در مورد دلایل جادوگری نشان داد. این مقاله یک مدل از روش مقایسه ای است. مفاهیم چالش برانگیز و دشواری که دنیای ماوراء را تعریف می کنند با توانایی خاصی در کتاب "مذهب نوپ" (1954) مورد بررسی قرار گرفته اند. این کتاب حاوی مباحثات نظری است که به درک باورهای خاص، آیین ها، و تعصب های مذهبی زندگی مذهبی قبیله نوپ کمک می کند. برای نادل، قوم نگاری تنها یک ارائه ساده فهرست هایی از ویژگی های اجتماعی و فرهنگی نبود؛ وی بر مطالعه واقعیاتی متمرکز بود که در گروه های مورد مطالعه وی وجود داشتند و توضیح می داد که چرا انواع خاصی از واقعیت با هم در می آمیزند.

نوشته های نظری. کمک های اصلی نادل به انسان شناسی نه در قوم نگاری بلکه در نظریات وی نهفته است. با اینکه دیدگاه های وی در انسان شناسی اجتماعی انگلستان عموما پیشرو است، کارهای وی تاثیر پذیری های مختلف و متنوعی را از کارهای این دانشمندان نشان داده اند: مالینوفسکی و رادکلیف بروآن؛ ماکس وبر و پارسون در جامعه شناسی؛ وایت هد در فلسفه؛ و کولر، کافکا، و لوین در روانشناسی. وی همچنین با کارهای تعداد زیادی از انسان شناسان فرهنگی آفریقا آشنایی داشت. گستره رویکردهای نظری نادل قرار دادن وی را در یک مکتب خاص فکری خاص دشوار می کند.

مبانی انسان شناسی اجتماعی، اولین کتاب در میان کتاب های نظری نادال است، که به مسئله بنیان های منطقی زیربنایی دانش ما از جوامع می پردازد... با پیش زمینه هایی فنی و یا مفهومی، هر گونه جستجو را که به شکل گیری چنین دانشی منجر شده است، مورد بررسی قرار می دهد (1951). نادل در این کتاب این بحث را ارائه می کند که انسان شناسی یک علم است، و بدین گونه، باید از توصیف مسائل فراتر رفته و آن ها را توضیح دهد. موضع رشته انسان شناسی مطالعه رفتاری است با هدفی کنترل شده- فعالیت هایی که اهدافی که هدف ارائه و یا آگاهی دارند. به دنبال وبر و پارسون، نادل توضیح داده که فعالیت های هدفمند را می توان در قالب منطق، علت، و هدف درک کرد. علاوه بر آن، به نظر می رسد که وی برابری و همسانی را به پدیده های روانشناختی و جامعه شناختی مرتبط دانسته است. برای مثال وی نوشت که برای درک جامعه نیاز داریم که به نظام های اجتماعی به عنوان نظام هایی برخوردار از اهداف غایی بیاندیشیم، اهدافی که از درون چنین نظام هایی ایجاد نمی شوند. از آنجا که موضوع مورد مطالعه ما کنش-فرد-در-اجتماع است، این هدف غایی را می توان به یکی از دو مورد زیر نسبت داد: به ماهیت سازواره بشر و نیازمندی های اش (یا نیازهایش)؛ و به ماهیت جامعه و نیازمندی هایش (الزامات وجود یک گروه) (ص. 368). در اینجا، بنابراین، این دو جنبه هدف غایی، واقعیاتی هستند در مورد افراد (واقعیاتی سازواره ای و روانشناختی) و واقعیاتی در مورد گروه ها (واقعیات جامعه شناختی، واقعیاتی در مورد نیازهای جامعه).

با این حال نادل همچنین بحث می کند که برای رسیدن به یک توضیح کامل لازم است که وارد حوزه های روانشناختی "آگاهی" و "انگیزه" شویم. با اینکه در کتاب مبانی، نادل در هیچ جا تقدم علت های روانشناختی را به علت های جامعه شناختی اثبات نمی کند، ظاهرا معتقد است که واقعیات اجتماعی از واقعیات روانشناختی ظهور می کنند و اینکه این گروه دوم از نوعی اولویت برخوردار است. و در دومین کتاب مهم خود، نظریه ساختار اجتماعی، وی این جمله را بیان می کند که ... "ارتباطات درونی یک زیرگروه مجاور و هم مرز است با ارتباطات افراد... بگذارید تاکید کنم که در ساده کردن ارتباطات درونی یک زیرگروه به ارتباطات کنشگر ها در نقش های شان، من تنها تلاش نمی کنم که این تصویر کلی را ساده کنم... هیچ راه دیگری برای معنا بخشیدن به مفاهیم ارتباطات درونی میان گروه ها وجود ندارد" (1957، ص. 95). به صورت خلاصه، با این که اهداف غایی نظام های اجتماعی را می توان در قالب برآورده ساختن نیازهای گروه ها خلاصه کرد، و نیز در قالب برآوردن نیازهای فردی، نیازهای گروه را می توان در نهایت به نیازهای کنشگران در نقش های ارتباطی شان کاهش داد، یعنی، نیازهای افراد.

در کتاب مبانی، نادل همچنین یک رویکرد تحلیلی دقیق از مفاهیمی مثل فرهنگ، جامعه، نهاد، گروه، عملکرد، الگو، شکل، عادات و رسوم انسان و eido را ارائه می دهد. وی برای این کار به کار دشوار تحلیل داده های خام خود به این مفاهیم پرداخته است، و تلاش کرده تا چارچوبی را برای این حالت خاص ترجمه خود ایجاد کند. نادل دیدگاه های عمومی مورد قبول را در این کتاب ارائه نکرده است؛ بلکه، وی به صورتی عمیق به مسائل اصلی روش شناختی و مفهومی که تمامی انسان شناسان با آن رو به رو هستند پرداخته است.

نظریه ساختار اجتماعی نادال یکی از برجسته ترین کارهای حوزه علوم اجتماعی در قرن بیستم محسوب می شود. نقش ها، بنا به گفته نادل، حالت هایی از کنش هستند که توسط هنجارهای اجتماعی به افراد تخصیص داده شده است و در مرکز تحلیل های ساختاری اجتماعی قرار می گیرند. برای توصیف ساختار اجتماعی، باید این جنبه های نقش ها را در نظر گرفت: اصول تخصیص که این نقش ها را به کنش گر را ارائه می دهد؛ میزانی که نقش های داده شده نسبت به سایر نقش ها حاکمیت دارند، جنبه دستوری نقش؛ و میزانی که نقش های مورد نظر به منابع و مزایای سیستم اجتماعی فرمان می دهند. در ستایش نظریه اجتماعی، جانوویتس نوشته است که "ارائه رسمی هسته ساختار اجتماعی توسط نادل موازی با دغدغه های کلاسیک علوم سیاسی و جامعه شناسی انجام شده است. به صورت طبیعی، برای جامعه شناسان توضیح مفصل این تعاریف به همراه مفاهیم متعدد باقی می ماند که محتوایی گسترده این رویکرد را ارائه می دهد" (1963، ص. 152). چنین توضیح مفصلی مفهوم ساختار اجتماعی را وارد دنیای تحقیقات تجربی می کند. خود نادل کار توضیح، را در مطالعه دستورات در نقش آفرینی مرتبط با منابع و مزایا تحلیل کرده است. مفاهیم ساختار اجتماعی نادل را بیشتر فریلیش (1964) توضیح داده است، که وی هم تلاش می کرد تا این مفاهیم را عملیاتی کند.

دانش جویان مطالعه آفریقا بی تردید نوشته های قوم نگاری نادل را برخوردار از اهمیتی ویژه می یابند. تمامی انسان شناسان، با این حال، باید ایده های نادل در مورد تحقیقات و توضیحات انسان شناسی را مورد توجه قرار دهند. وی  پرسش هایی حیاتی را مطرح کرد که برای سال های متمادی همچنان در حوزه انسان شناسی همچنان حیاتی هستند: اینکه آیا تحلیل های انسان شناسی تنها یک سطح را مورد مطالعه قرار می دهند- فرهنگی، اجتماعی و یا روانشناختی- یا اینکه آیا دو یا چند سطوح دیگر را نیز در بر می گیرند؛ اینکه آیا توضیحات فرهنگی اولویتی سببی بر توضیحات اجتماعی دارند؛ آیا ممکن است که انسان شناسی تجربی را انجام داد؛ و اینکه آیا این رویکردهای همبسته مفید تر از تحلیل نظام ها هستند. هر فردی که آمادگی حرفه ای برای پرداختن به این مسائل، و نیز به ماهیت ساختار اجتماعی و یا تحلیل ساختاری را داشته باشد، باید ابتدا به صورتی کامل با نوشته های نادل آشنا باشد.

موریس فریلیش

تالیفات نادل

1935 الف اجتماع و دولت نوپ. آفریقا 8، شماره 3:257-303.

1935 ب جادوگری و ضد جادوگری در جامعه نوپ. آفریقا 8، شماره 4:423-447.

1937 الف تجربیاتی در مورد روانشناسی فرهنگی. آفریقا 10، شماره 4:421-435.

1937 ب گونو: یک آیین باروری نوپ در شمال نیجریه. ژورنال موسسه سلطنتی انسان شناسی انگلستان و ایرلند 67:91-130

1939 الف کاربرد آزمون های هوش در حوزه مطالعات انسان شناسی. صفحات 184-198 در کتاب فردریک سی. بارتلت و همکاران. 0مجموعه مقالات)، مطالعه جامعه: روش ها و مسائل. نیویورک: مک میلان.

1939 ب تکنیک مصاحبه در انسان شناسی اجتماعی. صفحات 184-198 در فردریک سی. بارتلت و همکاران (مجموعه مقالات)، مطالعه جامعه: روش ها و مسائل. نیویورک: مک میلان.

1942 یک بیزانسینی سیاهپوست: قلمرو پادشاهی نوپ در نیجریه. منتشر شده برای موسسه بین المللی زبان ها و فرهنگ های آفریقا. انتشارات آکسفورد.

1946 حق تصرف زمین در فلات اریتره. آفریقا 16، شماره 1: 1-22؛ شماره 2: 99-109.

1947 نوبا: مطالعه انسان شناسانه قبایل هیل در کوردوفن. انتشارات آکسفورد.

1951 مبانی انسان شناسی اجتماعی. لندن: کوهم و وست؛ گلانکو، III- انتشارات فری

1952 جادوگری در چهار جامعه آفریقایی: مقاله ای در مقایسه.  انسان شناسان آمریکایی، سری جدید 54: 18-29.

1954 مذهب نیوپ. گولانکو، III، انتشارات فری.

1955 دو مذهب نیوبا: مقاله ای در مقایسه. انسان شناسان آمریکایی، سری جدید 57:661-679.

1956 مفهئم نخبگان اجتماعی. بولتن بین المللی علوم اجتماعی 8:413-424.

1957 نظریه ساختار اجتماعی. لندن: کوهن و وست؛ گلانکو، III، انتشارات آزاد.

 

منبع: دایره المعارف بین المللی علوم اجتماعی

  مهسا شیخان ایمیل: [e-mail]

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393 
http://www.anthropology.ir/node/22280