نقش قوچ در آیین‌های وابسته با ایزدبانوی بزرگ در لرستان

بهار مختاریان، سجاد شکری

اسطوره‌ها با آیین‌ها پیوند تنگاتنگی دارند. با این حال، بعضی از اسطوره‌ها ممکن است بدون آیین‌ها، یا بعضی از آیین‌ها بدون اسطوره‌ها به بقای خود ادامه دهند. در این تعبیر اسطوره تنها داستانی نیست که خاستگاه چیزها را توضیح دهد، بلکه در شکل آیین در جوامع بشری حس کامل بودن و با هم بودن را ایجاد می‌کند.

 

مختاریان، بهار و شکری، سجاد (1390)، نقش قوچ در آیین‌های وابسته با ایزدبانوی بزرگ در لرستان، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، سال 1، شماره 1، صص: 151- 135.

اسطوره‌ها با آیین‌ها پیوند تنگاتنگی دارند. با این حال، بعضی از اسطوره‌ها ممکن است بدون آیین‌ها، یا بعضی از آیین‌ها بدون اسطوره‌ها به بقای خود ادامه دهند. در این تعبیر اسطوره تنها داستانی نیست که خاستگاه چیزها را توضیح دهد، بلکه در شکل آیین در جوامع بشری حس کامل بودن و با هم بودن را ایجاد می‌کند. درست به همین دلیل، اسطوره در شکل آیین از ماندگاری بیشتری برخوردار است و گاه آیین‌ها بدون وابستگی به خاستگاه خود، به شکلی تقلیل‌یافته از ویژگی‌ها یا کنش‌های ایزدان یا قهرمانان اسطوره‌ای، ادامه می‌یابند، اما همچنان حس با هم بودن را در جامعه برمی‌انگیزند. در این معنی آیین‌ها جنبه‌های گوناگونی از انسجام و انتظام جامعه را سبب می‌شوند و می‌توان با رویکردهای گوناگونی به بررسی ‌آن‌ها پرداخت. یکی از روش‌های بررسی آیین، پژوهش در مولفه‌های نمادین آن است. در این مقاله می‌کوشیم به بررسی آیین هرهراونک و برخی آیین‌های مشابه دیگر در لرستان بپردازیم که در فصل‌های گوناگون سال اجرا می‌شوند. داشتن درک درستی از این آیین‌ها بدون برقراری ارتباط با ایزد بانوی بزرگ و نماد قوچ وابسته به او ممکن نیست. از طریق نمادها و نشانه‌هایی که در این آیین‌ها خود را به نمایش می‌گذارند و ایجاد تاثیر می‌کنند، می‌توان به معنایی بهتر از آیین‌ها دست یافت. به همین منظور، پس از اشاراتی به گستردگی مفهوم ایزد بانو و نماد قوچ در فرهنگ‌های مختلف، توجه‌ی خود را معطوف به نمودهای این دو مفهوم در برخی آیین‌های مرتبط با قوچ در لرستان خواهیم کرد.

کلید واژگان: آیین، اسطوره، بانوی بزرگ، نماد، نماد قوچ.

این مقاله برای نخستین بار در شماره اول نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران (بهار و تابستان 1390) به چاپ رسیده است و سپس بر روی پایگاه الکترونیکی نشریات دانشگاه تهران با آدرس http://ijar.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=1349674 در دسترس عموم قرار گرفته است. انسان‌شناسی و فرهنگ با هدف افزایش امکان مطالعه مقاله‌های علمی- پژوهشی ارزشمند اقدام به بازنشر این مقاله کرده است.

 

برای خواندن این مقاله در زیر کلیک کنید:

 

پرونده ی «بهار مختاریان» در انسان شناسی و فرهنگ
http://www.anthropology.ir/node/9217

 

 

 

پیوست	اندازه
17223.pdf	765.43 KB