معرفی کتاب "تاریخچه ایلات و عشایر عرب خمسة فارس"

علیرضا هاشمی

تاریخچه ایلات و عشایر عرب خمسة فارس(1377)، سهام پور، هوشنگ، انتشارات کوشامهر شیراز، 460 ص، عکس، نمودار، سند

برخی کتابها پر از مطلبند و نویسنده آنها را نه برای دریافت امتیاز بلکه به شوق عشق و علاقه به سرزمین اجدادی، هویت فرهنگی، سابقه ایلی و آشنایی نسل آینده با پیشینه هویت ایلی و عشایری خود نوشته است؛ از این رو کتاب علی رغم آنکه آکادمیک نیست اما مملو از اطلاعات، خاطرات و نقل قول­های مختلف است.

«تاریخچه ایلات و عشایر عرب خمسة فارس» از جمله این کتاب­ها است که نویسندة آن مرحوم هوشنگ سهام­پور با عشق و علاقه به جامعه ایلی خود و با همت و توان وصف ناپذیری به این مهم دست یازیده و برای نسل آینده با به­جا گذاشتن این کتاب هویت ایلی و عشایری خود و ایلات عرب دیگر را ثبت نموده است.

در مقدمه کتاب نویسنده آورده است: « پوشیده نیست که جامعه عشایری از افراد خدمتگزار و صبور کشور عزیزمان می­باشند که در طول سال­های پر نشیب و فراز تاریخ با تلاش خستگی ناپذیر خود از جهات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پیوسته نقش اساسی خویش را به خوبی ایفا نموده و بدون توقع، حاصل مساعی خود را به هموطنان خویش تقدیم نموده­اند.

عشایر فارس نیز در میدان خدمتگزاری چه از نظر مبارزات خونین با دشمنان خارجی و چه از نظر اعتراض به سیاست­های غیر عادلانه حکام و سلاطین جبارو ستمگر و چه از لحاظ تولیدات و دست­بافته­ها نشان افتخار بر جبین و شکنج زحمت بر چهره دارند. از آنجا که ایل عرب فارس­نشین که در جمع­بندی یکی از پنج ایل خمسه می­باشد و دارای سوابق روشن و درخشان است و در خطة زرخیز شرق شیراز با رهنوردی­ها – کوه­پیمایی­ها با آشنایی­های طبیعت- دست و پنجه نرم کردن با حیوانات وحشی در جنگل­ها با نان خشک ساختن­ها- بدون پزشک و مبارزه کردن با دردها، گذشتة خویش را رقم زده و راه پرسنگلاخ و پر پیچ و خم زندگی را از صدر اسلام تاکنون پیموده است از اول در سیاه­چادرهای زمستانه و تابستانه در سردسیر و گرمسیر به بار و کوچ پرداخته و با پرورش دام و بافتن فرش­های نفیس امرار معاش می­نموده لیکن تحت تاثیر عوامل عدیده سال به سال از توش و توانش کاسته شده و در اطراف و اکناف استان فارس به حالت اسکان و نیمه سیار در آمده­ان و فقط تعداد اندکی هنوز به ییلاق و قشلاق می­پردازند؛ آن هم نه به صورت کوچندگی قدیم با اسب و شتر بلکه اکثراً به وسیله کامیون یک شبه از گرمسیر به سردسیر و بالعکس می­رسند و نتیجه چنین آب و هوا عوض کردن­ها معلوم است که چه می­باشد.

هدف این کتاب بر این پایه استوار است که اطلاعات و سوابق ایل عرب را ثبت نموده و به نسل آینده تحویل دهد تا فرزندان از نژاد و تبار خویش بی­خبر نمانند و نامها و نشانها به باد فراموشی سپرده نشود»(ص،2).

هوشنگ سهام پور با همین مقدمه کوتاه که نشان از همت والا و صدق گفتارش دارد مطالب کتاب خود را آغاز نموده و اثر مکتوبی از ایل خمسه فارس به یادگار گذاشته است.

کتاب در 13 فصل تنظیم شده است. کتاب با یک مقدمه، پیشگفتار، اطلاعات کلی عشایر و شرح حال نگارنده آغاز شده است.  فصل اول به چند سخنرانی از مقامات کشوری در دیدار با عشایر اختصاص دارد. فصل دوم نگاهی به فارس و شهر­های آن دارد. فصل سوم شرح ایلات خمسه و ایل اینانلو، بهارلو و باصری است. فصل چهارم به سوابق اجدادی ایلخانی، زنان ایل خمسه، حکومت در ایل عرب، و چند واقعه نگاری اختصاص یافته است. فصل پنجم اعراب شیبانی و طوایف مختلف آن شرح داده شده است. فصل ششم طوایف جباره و تیره­های مختلف آن و طوایف دیگری همچون سادات آمده است. فصل هفتم طوایف آربز همجوار، تاتی، جشنی، چهارراهی، شاه سون، قرایی و لشنی معرفی شده اند. فصل هشتم اختصاص به آموزش و پرورش عشایر دارد. فصل نهم خدمان جهاد سازندگی در ایلات شرح داده شده است. فصل دهم هنر و فرهنگ عشایر و برخی اشعار شعرای عشایر آورده شده است. فصل یازدهم به آداب و رسوم عشای اختصاص دارد. فصل دهم مربوط به تصاویر اسناد و مدارک یکصد سال قبل عشایر است.  فصل سیزدهم نیز به سوابق و شجره نامه­ها و اسناد دیگری از عشایر و ایلات اختصاص دارد. ضمناً تصاویر کتاب به صورت سیاه و سفید مطالب کتاب را تکمیل می­نمایند.

همانطور که گفته شد هر چند کتاب به صورت آکادمیک نوشته نشده است اما اطلاعات موجود در کتاب نشاندهنده تلاش مولف در ثبت و آفرینش یک اثر از ایلات و عشایر عرب فارس می­باشد که بی­تردید علاقه­مندان به مطالعه ایلات و عشایر عرب فارس از مطالب آن بهره خواهند گرفت.   

صفحه سید علیرضا هاشمی در انسان شناسی و فرهنگ

http://www.anthropology.ir/node/7462

ایمیل نویسنده:[e-mail]

وبلاگ نویسنده: http://400hashemi.blogfa.com

 

پیوست	اندازه
29235.	57.25 KB