سرمایه‏داری در پایان هزاره

گروه کتاب و رسانه

سرمایه‏داری در پایان هزاره، یک بررسی تاریخی؛ مجموعه مقالات ؛ مترجم: خلیل رستم‏خانی؛ نشر دیگر،  272 صفحه
بحران‏های ادواری در ذات و طبیعتِ سرمایه‏داری است و با ادغام هرچه بیشتر سرمایه‏داری در سطح جهانی و نیز در وضع مسلط بودن سرمایه مالی، این بحران‏ها سریع‏تر از گذشته از کشوری به کشور دیگر و از منطقه‏ای به منطقه‏ی دیگر سرایت می‏کنند. اما پیش‏بینی آینده‏ی یک‏یکِ بحران‏ها در توانِ افراد نیست. «سرمایه‏داری در پایان هزاره » برآمده از مجموعه مقاله‏هایی است که به منظور بررسی وضع سرمایه‏داری جهانی در پایان هزاره دوم میلادی تهیه شده‏اند. این مقالات در تابستان 1999 با همین عنوان در قالب شماره سوم از دوره پنجاه و یکم ماهنامه مانتلی ریویو منتشر شده‏است. ناشر و مترجم این مجموعه درباره تاخیر ترجمه و انتشار این اثر نیز سخن‏ها گفته‏اند که خواندنی هستند؛ اما برای جبران آن نیز آورده‏اند: با وجود این، برای جبران تاخیر، در حد امکان کوشیده‏ام با ارائه این پیش‏‏درآمد گزارش گونه، یک تصویر کلّی از وضع اقتصادی جهان در زمان حاضر به دست بدهم.
آثار و مقالات کتاب عموما موضعی انتقادی نسبت به اقتصاد سرمایه‏داری جهانی را در خود دارند و آن را به نوعی در حال فروپاشی می‏دانند لذا همانطور که در برخی مقالات نیز عنوان شده‏است، محور مطالعات مارکسیستی است؛ از طرف دیگر روش مسلط بر مقالات نیز تاریخی و محدود به دولت‏–‏ ملت‏ها شکل گرفته‏است؛ و در آخرین بخش می‏آورد: نطریه مارکس ما را به تاریخی فکر کردن فرا می‏خواند.... لذا لحظه‏ی حاضرِ ما لحظه‏ای تاریخی است که حاصل آن به میزان زیادی به مبارزه به خاطر قواعد پایه‏ای بستگی دارد که جامعه بر مبنای آنها خود را بازتولید می‏کند؛ ص258. بر مبنای همین نگاه است که مقالات با بیان شواهدی تاریخی بحران‏ها و مسائل گذشته، اوضاع امروز تاریخی را شرح می‏دهند.‏ همچنین در دفاع از بررسی‏های محدود به دولت‏-‏ملت‏ها می نویسد: تاریخاً دولت- ملت یک موجودیت محدود و تعریف شده و در یک منطقه – ابزار مرکزی سازماندهیِ قدرتِ سرمایه است.
برای نمونه، مقاله سرمایه‏داری اروپای امروز: ما بین یورو و راه سوم که بر اساس بینش‏های فوق نوشته شده‏است با این جمله آغاز می‏شود: عصر طلائی رشد اقتصادی اروپای غربی در اواخر دهه 1970، به صراحت پایان یافته است. و در همین مقاله می‏آورد: در 1970 به رغم وجود بازار مشترک، به رونق پس از جنگ خاتمه داد و سرمایه‏داری اروپایی را فلج کرد. میانگین رشد تولید ناخالص داخلی پس از سال 1974 در کشورهای پیش‏رفته سرمایه‏داری به نصف تقلیل پیدا کرد. و نمونه می‏آورد: واکنش‏ها به سیر نزولی بسیار متفاوت بود. به عنوان مثال آلمان سلطه سنت‏گرایی  پولی بوندس بانک بود که مارک آلمان را قوی نگه داشت.... سوئد کاهش ارزش پول و سیاست‏های رقابتی تقویت مالیات و بازار کار را تا دهه 1980 اتخاذ کرد، تا رشد مبتنی بر صادرات و بیکاری کم را حفظ کند. و یا در مقدمه بررسی آمریکای لاتین می‏خوانیم: در دهه اخیر توسعه سرمایه‏داری در آمریکای لاتین شاهد یک دوره بی‏سابقه شکوفایی برای بانک‏ها و شرکت‏های چند ملیتی آمریکا و نیز قدرت سیاسی بوده‏است که واشنگتن بدون رویارویی با هر چالشی اعمال کرده‏است.
لازم به یادآوری است موارد بالا تنها به عنوان بیان تصویری کلی از مقالات درج شده در کتاب است و بیشتر جنبه معرفی آثار را دربر دارد و نه نوعی نگاه جانبدارانه و یا نگاهی دیگر.
فهرست کتاب:
•    خانواده‏های ناراضی: سرمایه داری جهانی در دنیایی از دولت-ملت/ الن میکسینز وود
•    آفریقای جنوب صحرا در سرمایه‏داری جهانی/ جان اس سل، کالین لیز
•    آمریکای لاتین در پایان هزاره/ جیمز پتراس، هنری ولت‏میر
•    سرمایه‏داری در آسیا در پایان هزاره/ پرابهات پاتنیک
•    پایان نظام پسا جنگ ژاپن/ ویلیام ک.تب
•    سرمایه‏داری روسیه امروزی/ استانیسلاو منشیکف
•    سرمایه‏داری اروپای امروز: ما بین یورو و راه سوم / گرگ البو، الن زوگ
•    رونق استقراض و مصرف: اقتصاد امریکا در 1999/ داگ هنوود
•    زمان حاضر به عنوان تاریخ: افکاری درباره سرمایه‏داری در هزاره/ دیوید مک‏نلی
[e-mail]