آنکه مجال مردن نداد دومین موزه زنده سفال دنیا را: درگذشت استاد دلمراد دهواری

محمد بلوچ زهی

هر گاه سخن از  هنر هفت هزار ساله سفال هلنچکان در بلوچستان ایران زمین به میان می آید ذهن ها ناخودآگاه نام «دلمراد دهواری» احیاء گر دومین موزه زنده دنیا  را به یاد می آورند. دلمراد؛ آنکه دلش مملو زمراد بود برای ترویج سفالینه های پارینه سنگی علی رغم مشکلات عدیده هیچگاه مجال مردن نداد دومین موزه زنده دنیا را .

اما این بار نه مشکل سوخت کارگاه بود که خطر خاموشی کوره های هزاران ساله موزه ارزشمند هلنچکان بلوچستان را به صدا در آورد و نه اینکه بروکراسی موجود در سیستم اداری جهت بیمه سفالگران، بلکه این مرگ بود مجال زیستن را از ناجی دومین موزه زنده سفال جهان گرفت تا هیچگاه فرصت یافتن چاره ای برای کاستن از دغدغه خاموشی کوره های تاریخ را نیابد و اینگونه شد تا بار دگر با رفتن استاد دهواری و با صدا در آمدن زنگ خطر خاموشی کوره های دومین موزه دنیا ،علاقمندان به فرهنگ و هنر ایران زمین را نیز نگران سازد.

استاد دلمراد دهواری تا بود با تمام مشقت ها و مشکلات پیش و روی فرهنگ و هنر ایران هیچگاه ناملایمتی ها و سختی های روزگار او را مایوس نکرد او خون و جگر خورد و سوخت و ساخت تا گسترش دهد هنری را که از اعماق تاریخ برخواسته و ترویج نماید  شاهکار دست هزاران ساله اجدادش را.

او نام فرهنگ و هنر ایرانی را  به واسطه تلاش های بی شائبه اش در جهت ترویج هنر تاریخی سفال کلپورگان و احیاء دومین موزه زنده سفال در جهان شهره ساخت و  به جرات استاد دهواری را می توان پدر سفال بلوچستان نامید،پدری که تا آخرین لحظه های زندگی پر فراز و نشیبش دغدغه فرهنگ و هنر ایران زمین را در سر  داشت و هرگز لحظه ای جهت خدمت در این عرصه خاموش نماند. البته این استواری ، بردباری، صبر و پایداری یکی از خصیصه های بارز شیرمردان و شیرزنان بلوچ دیار رنگ و چنگ و سنگ است.

آخرین باری که افتخار حضور در کنار استاد دهواری را یافتم اردیبهشت ماه سال گذشته در  خانه هنرمندان ایران و به واسطه برگزاری هفته فرهنگی سیستان و بلوچستان بود او مثل همیشه سرحال بود و پر انشاط در کنار  آثار بیشمار و پرنقش و نگارش که به نمایش گذاشته شده بود با صفا و صمیمیت و صبر و حوصله فراوان از بازیدکنندگان در غرفه اش پذیرایی می نمود.

استاد که به تازگی پا به پنجاهمین دهه زندگی اش گذاشته بود سه شنبه شب در منزل شخصی اش درگذشت و فقط ساعاتی بعد از درگذشت استاد دهواری پدر  پزرگوار وی نیز تاب تنهایی تنها فرزندش را نیافت و در همان شب  به رحمت خداوند پیوست.

 آنچه که به واسطه تلاش های این پیر فاخر صورت گرفت امروزه نام دومین موزه معاصر زنده سفال دنیا را با فرهنگ و هنر غنی ایران زمین گره زده است و نگاه جهانیان را به شاهکار دست توانمند زنان بلوچ معطوف ساخته این واقعیتی است مملوس از  فرهنگ و تاریخ و تمدن مردم بلوچستان.

استاد دلمراد دهواری نامی آشنا داشت در عرصه بین المللی و علاوه بر فعالیت در زمینه سفالگری از چهره های بنام هنر حصربافی بلوچستان نیز بود که سالانه در نمایشگاه های مختلف سراسر کشور شاهکار دست خویش را عرضه می نمود. وی محصولات تولیدی موزه را به کشورهای مختلف از جمله ژاپن و فنلاند نیز صادر می کرد .

حضور در نمایشگاههای صنایع دستی داخلی و خارجی از جمله فعالیت های استاد جهت معرفی فرهنگ و تمدن این سامان بود که با ذوق و علاقه وافری به کارش ادامه می داد.

سفال کلپورگان از جمله هنرهای فاخر ایران زمین است که در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده و در سال 81 نیز در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. تمامی اعضای خانواده این هنرمند سینه به سینه و نسل به نسل هنر هفت هزار ساله سفال کلپورگان را حفظ نموده اند بطوری که هم اکنون جدا از فعالیت یازده نفره خانواده این هنرمند در دومین موزه زنده سفال دنیا شمار زیادی از زنان اهالی روستای کلپورگان نیز در این موزه مشغول فعالیت هستند .

آنچه که هنر تاریخی سفال کلپورگان شهرستان سراوان در بلوچستان ایران را با سایر هنرهای سفالگری در نقاط مختلف ایران و جهان متمایز نموده است کاربرد اشکال اولیه هندسی و حیوانی یادگار قبل از میلاد مسیح و عدم استفاده از چرخ سفالگری در ساخت این هنر فاخر است که فقط با کمک دست انجام می شود.

بر خلاف هنر سفالگری رایج کلیه امور ظریف سفال کلپورگان صرفا توسط شیرزنان هنرمند انجام می شود مردان فقط کارهایی مثل آماده ساختن گل ،پختن سفال، تامین خاک رس را بر عهده دارند.  ذوق و سلیقه منحصربفرد، استفاده از نقوش اصیل بومی و تاریخی و قدمت هفت هزار ساله سفال کلپورگان را به هویت فرهنگی ایران و  بلوچستان  در جهان معرفی نموده است.