یادداشت های نوروزی (5)

احمد نادری

نو بهار است در آن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی
نوروزی دیگر از راه می رسد تا سیمای خسته و فرو تکیده طبیعت را نشانی دوباره از طراوت و حیات و شادابی آورد و به دنبال آن چهره های خسته از یک سال دوندگی و تلاش مداوم، آغازی دوباره را در تقویم زندگانی خویش تجربه کنند.
فهم جهان اجتماعی با دو کلید واژه زمان و مکان ارتباطی مستقیم و نسبتی وثیق دارد.زندگی اجتماعی در طول زمان و در بسترهای مکانی مختلف مفهوم فرهنگ ها را شکل داده و و سنت ها را جلوه بخشیده است و آنها را در حافظه جمعی و در عینیت زندگی مردمان در طول اعصار تولید و بازتولید کرده است.
نوروز زمانی است که در حافظه ایرانیان اعصار با مفهوم نو شدن و از خویش بیرون آمدن گره خورده است و این مفهوم سبب شده است که انسان ایرانی در هر کجای کره خاکی با این مفهوم خویی دیرینه و ارتباطی ناگسستنی داشته باشد. نوروز، وسیله هویت یابی ایرانیان است و ایرانی در هر کجا نوروز را جشن می گیرد تا از این طریق خود را باز یابی کند.نوروز جزیی لاینفک از فرهنگ ایرانی است و جزیی ناگسستنی از مولفه ایرانیت هویت ایرانی است که در کنار اسلامیت آن، دیرزمانی است که از ایرانی آنچه را ساخته است که اکنون می بینیم .
مقوله ایرانیت و نوروز، با پیشینه ای قبل از اسلام، آنچنان با اسلام شیعی پیوند خورده است که در کلام بزرگان دین و ائمه معصومین نیز می توان تجلیاتی از آن یافت. مفاهیم "نو شدن" و از خود به در آمدن و به دیدار دوستان و خویشان رفتن و ترک کدورتها، جایی است که نقطه حرکت مشترک دو مولفه نوروز(ایرانیت) و اسلام است. مفهوم نو شدن در این سنت، در اندیشه مذهبی همان مفهوم رستخیز و معاد است که در این نقطه مشترک در فرهنگ عامه بازتولید می شود و در کلام معصومین، اینچنین جلوه گر شده است که: فاذا رایتم الربیع، فاکثرو ذکر النشور  (هرگاه بهار را دیدید، بسیار از قیامت یاد کنید) . این کلام به گونه های دیگر در مثل های عامه یافت می شود: پشت هر زمستانی بهار است، و مفاهیمی از این قبیل. لذا این رسم کهن، با اندیشه معادگرایی اسلام ارتباطی تنگاتنگ پیدا نموده و درطول اعصار، در سنت اسلامی- ایرانی بازتولید شده است .
نوروز آنچنان در جسم و روح ایرانی نهادینه شده است که ایرانیان خارج از کشور نیز، حتی آنان که سالهاست جلای وطن کرده و از کشور خود به دورند، آنرا پاس می دارند و به نسل پس از خود تحویل می دهند.و کم نیستند ایرانیان نسل سومی که شاید حتی یکبار نیز ایران را ندیده اند، اما در کنار سفره هفت سین خود دعای تحویل سال را زمزمه می کنند.
تصویب این روز از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان یک روز بین المللی و همچنین قرار گرفتن آن در فهرست میراث معنوی مشترک یونسکو، فرصتی دوچندان به ایرانیان و ایران دوستان می دهد تا این روز بزرگ را که سمبلی از فرهنگ ایرانی است ، به جهانیان بشناسانند و به آنان توصیه کنند تا این روز را به جشن بنشینند.
تجربه نوروز در خارج از کشور برای گروهی از ما  که از وطن به دوریم، فرصتی است تا از بیرون به این پدیده بی نظیر بنگریم و زیبایی های آنرا به نظاره بنشینیم. آیینی که یاد آور ایران کهن و فرهنگ بزرگ ایرانی در گستره جغرافیایی خاور میانه، آسیای مرکزی و ماوراء النهر است. نوروز بر همگان مبارک باد.