درگذشت علی محمد حق‌شناس

گروه اخبار

دکتر علی‌محمد حق‌شناس، استاد برجسته‌ زبان‌شناسی دانشگاه تهران و پژوهشگر گرانقدر حوزه‌ی زبان، روز جمعه دهم اردیبهشت‌ماه 1389 (30 آوریل 2010) به دنبال عارضه قلبی در تهران درگذشت. حق‌شناس در طول بیش از چهار دهه یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های فرهنگی به طور عام و به‌ویژه در حوزه‌ تخصصی خود 

به شمار می‌آمد. از وی آثار ارزنده‌ای در زمینه زبان‌شناسی و فرهنگ‌نویسی به یادگار مانده است. انسان‌شناسی و فرهنگ درگذشت این استاد دلسوز زبان و ادبیات فارسی را به خانواده محترم وی و تمام فرهنگ‌دوستان ایران تسلیت می‌گوید و در آینده یادبودی درباره وی منتشر خواهد کرد.

در زیر، برخی خبرهای منتشرشده پس از درگذشت وی در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.

دکتر علی محمد حق شناس درگذشت
دکتر علی محمد حق شناس از چهره های ماندگار زبان شناسی و استاد دانشگاه تهران، ظهرامروز،جمعه 10 اردیبهشت در بیمارستان آراد تهران به دلیل عارضه قلبی در سن 70 سالگی درگذشت. وی طی روزهای گذشته برای پیگیری معالجاتش در این بیمارستان بستری بود._
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مرحوم علی‌محمد حق شناس در اردیبهشت 1319 در خانواده‌ای مذهبی از بیت آیت‌الله حق شناس در جهرم به دنیا آمد.
استاد حق شناس از دانشسرای عالی تهران(دانشگاه تربیت معلم امروز) در رشته زبان و ادبیات فارسی لیسانس گرفت؛ سپس عازم انگلستان شد و از دانشگاه لندن در رشته زبان‌شناسی و آواشناسی همگانی دکترا گرفت. علی محمد حق شناس در سال 1352 به ایران آمد. او نخست در دانشگاه ملی (شهید بهشتی امروز) و بعد در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.
وی دارای تالیفات بسیاری بود. یکی از این تالیف ها شامل کتاب"فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی (یکی از مؤلفان) بود.
همچینین یکی از آثار وی در دوره بیستم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده  و در سال 85 از سوی صداوسیما به عنوان چهره ماندگار بخش زبان شناسی انتخاب شد. این چهره ماندگار، متخصّص زبان شناسی و آواشناسی به ادبیات و مسائل نظری ادبی تعلّق خاطر بسیار داشت و در هر دو زمینه خوانده و نوشته بود. برخی آثار وی عبارتند از: آواشناسی (تألیف/ انتشارات آگاه، 1356)/ بازگشت دیالکتیک (تألیف / انتشارات آگاه، 1358)/ بودا (ترجمه/ طرح نو، 1372)/ تاریخ مختصر زبان شناسی (ترجمه/ نشر مرکز، 1370)/ تولستوی (ترجمه/ طرح نو، 1371)/ رمان به روایت رمان نویسان (ترجمه/ نشر مرکز، 1370)/ زبان (ترجمه/ اثر ساپیر، سروش، 1376)/ زبان (ترجمه/ اثر بلومفیلد، مرکز نشر دانشگاهی، 1379)/ سروانتس (ترجمه/ طرح نو، 1373)/ فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی (تألیف، با همکاری دکتر حسین سامعی و خانم نرگس انتخابی/ فرهنگ معاصر، 1380).این کتاب ، در دوره بیستم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال معرفی و برگزیده شد/ مقالات ادبی ـ زبان شناختی (تألیف/ انتشارات نیلوفر، 1370)/ وطن فروش (ترجمه/ نشر مرکز، 1374).
مراسم تشییع پیکر این استاد زبان شناس صبح دوشنبه(13 اردیبهشت) از مقابل بیمارستان پیامبران تهران در خیابان آیت‌الله کاشانی، بلوار اباذر، جنب پارک میعاد برگزار می‌شود و پیکر دکتر حق شناس بنا بر وصیت وی؛ در کلاردشت به خاک سپرده می شود.

علی‌محمد حق‌شناس درگذشت
جام جم آنلاین: علی‌محمد حق‌شناس استاد زبان‌شناسی دانشگاه تهران، ظهر روز جمعه 10 اردیبهشت در بیمارستان پیامبران تهران در سن 70 سالگی درگذشت. وی طی روزهای گذشته برای پیگیری معالجاتش در بیمارستان آراد تهران بستری بود.

به گفته اشلینگ حق‌شناس دختر و تنها فرزند زنده‌یاد حق‌شناس این اتفاق ساعت 12 امروز جمعه 10 اردیبهشت و به هنگامی که به دلیل عود کردن بیماری او را در بیمارستان پیامبران تهران بستری کرده بودند رخ داد.
وی افزود: مراسم تشییع استاد حق‌شناس ساعت 8 صبح روز دوشنبه 13 اردیبهشت‌ماه از جلوی بیمارستان پیامبران تهران واقع در خیابان آیت‌الله کاشانی، بلوار ابوذر جنوبی، جنب پارک میعاد شروع و پیکر او به سمت کلاردشت تشییع و در قبرستان "بنفشه‌ده" به خاک سپرده می‌شود.

زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس در سال 1319 در جهرم به دنیا آمد. وی زبان‌شناس و استاد بازنشسته‌ دانشگاه تهران و از اعضای شورای بازنگری در شیوه نگارش و خط فارسی و نیز رئیس انجمن علمی نقد ادبی ایران بود.
او تحصیلاتش را تا پایان کلاس نهم در زادگاهش گذراند. بعد به شیراز رفت و آن‌جا دیپلم ادبی گرفت و لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشسرای عالی دریافت کرد. سپس در سال 1344 برای ادامه‌ تحصیل به ‌خارج از کشور رفت.
آواشناسی (انتشارات آگاه)، فرهنگ انگلیسی به فارسی هزاره (انتشارات فرهنگ معاصر)، تاریخ زباشناسی (ترجمه)، نوشته‌ روبینز (نشر مرکز)، تاریخ زبانشناسی (ترجمه) نوشته‌ پیتر سورن (انتشارات سمت)، مکاتب زبانشناسی نوین در غرب (ترجمه) نوشته‌ پیتر سورن (انتشارات سمت) و مجموعه مقالات ادبی زبانشناختی (انتشارات نیلوفر) از جمله آثار استاد حق‌شناس هستند.

یادداشت اختصاصی دکتر عزت‌الله فولادوند برای همشهری‌آنلاین.
دکتر عزت‌الله فولادوند، مترجم و اندیشمند صاحب‌نام که دوستی‌ای طولانی با دکتر علی‌محمد حق‌شناس داشت، در یادداشتی اختصاصی برای همشهری‌آنلاین از ویژگی‌های کاری و شخصیتی آن زنده یاد نوشت.
خبر درگذشت دکتر علی‌محمد حق‌شناس موجب تاثر شدید من شد. [دکتر حق‌شناس؛زبان‌شناس نامی درگذشت]
حق‌شناس زبان‌شناسی چیره دست و صاحب نظر بود که عمری در این زمینه زحمت کشیده بود و از او آثاری ارزنده به جا مانده است. شاید شناخته‌ترین اثر او در نزد همگان فرهنگ دوجلدی انگلیسی- فارسی هزاره بود که دکتر حق‌شناس  به نوشته خودش در پیشگفتار،کار تالیف آن را با دستیارانش،دکتر حسین سامعی و خانم نرگس انتخابی در 1364 آغاز کرد و با کوشش مستمر 15 سال بعد به پایان رسانید.  این کتاب سرانجام در 1380 به کوشش انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شد.[حق‌شناس:موج فرهنگ‌ نویسی را موسسه فرهنگ معاصر ایجاد کرد]
این فرهنگ شامل 55 هزار مدخل اصلی و فرعی است و من به عنوان کسی که بی‌مبالغه سال‌هاست که روزانه به آن مراجعه می کنم ، گواهی می دهم که از بهترین و راهگشا‌ترین آثاری است که در این زمینه در ایران پدید آمده است.
ولی دکتر حق شناس علاوه بر مراتب علمی، مردی نیک و پاک و دوستی بسیار ارزنده بود. اخیرا روزی دوست ارجمند دیگرم مصطفی ملکیان می‌گفت: حق‌شناس خوبی را به درجه‌ای نزدیک به معصومیت رسانده است. من شخصا احساس می‌کنم که دوستی بزرگوار را از دست داده‌ام و نمی‌دانم جای خالی او  خواه در عالم رفاقت و خواه در جهان در جهان دانش چگونه پرشدنی است.
به هر حال این ضایعه بزرگ را به همسر بزرگوار و فرزندان عزیزش و به همه دوست داران دانش از صمیم دل تسلیت می‌گویم. خداوند او را رحمت کند.
*دکتر عزت‌الله فولادوند

ضیاء موحد در گفتگو با مهر:
"فرهنگ لغت" حق شناس در اذهان ایرانیان جاودانه خواهد ماند
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با اشاره به اینکه یاد مرحوم حق شناس به واسطه فرهنگ لغت انگلیسی به فارسی ایشان در میان ایرانیان زنده خواهد ماند تصریح کرد: این کتاب اولین فرهنگ لغتی است که به روش کاملاً علمی و در نتیجه یک کار گروهی نوشته شده است.
دکتر ضیاء موحد در مورد شخصیت علمی و ویژگی‌های اخلاقی مرحوم دکتر حق شناس به خبرنگار مهر گفت: دکتر حق شناس یکی از بزرگترین و شاخص‌ترین زبان شناسان ایران بود و غیر از زبان شناسی ایشان از زبان شناسان معدودی بود که علاقه زیادی به ادبیات داشت.
وی افزود: این مسأله از این جهت حائز اهمیت است که بسیاری از زبان شناسان کشور ما به همان کار تخصصی خودشان می‌پردازند و به مسایل ادبی، رمان، شعر، داستان، زبان شعر و داستان و شگردهای هنری به اعتبار زبان شناسی توجه ندارند.
وی تصریح کرد: ایشان از زبان‌شناسان معدودی بود که این جنبه‌ها را نیز در نظر می‌گرفت.
مؤلف "البته واضح و مبرهن است ..." در ادامه با اشاره به سجایای اخلاقی مرحوم دکتر حق شناس خاطر نشان کرد: از نظر اخلاقی هم ایشان برجسته بود و فردی هنرمند، حساس، با محبت بود. ایشان یکی از کسانی است که به واسطه فرهنگ لغت انگلیسی به فارسی در اکثر خانه‌های ایرانیان جا دارد و از اینرو همه به یاد ایشان خواهند بود.
وی در مورد اهمیت این فرهنگ لغت خاطر نشان کرد: این فرهنگ لغت یکی از بهترین فرهنگ لغتهایی است که نوشته شده است. این فرهنگ لغت اولین فرهنگی است که به روش کاملاً علمی و در نتیجه یک کار گروهی در طول چندین سال و با زحمات فراوان نوشته شده است.
این استاد منطق خاطر نشان کرد: این فرهنگ لغت نه تنها یک فرهنگ لغت انگلیسی به فارسی است بلکه بسیاری از مسائل دستور زبانی و بسیاری از لطایف زبان انگلیسی را در خود جای داده که مورد توجه کسانی خواهد بود که بخواهند ترجمه کنند و یا انگلیسی یاد بگیرند.
وی افزود: این  فرهنگ لغت اثری ماندگار است و بنده امیدوار بودم که ایشان عمر طولانی‌تری می‌داشتند تا این فرهنگ لغت را به روز می‌کردند و بر اساس این فرهنگ لغت یک فرهنگ لغت فارسی به انگلیسی هم تهیه می‌کردند که اجل به ایشان مهلت نداد.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران خاطر نشان کرد: ایشان کارهای زیادی در زمان حیات خود انجام داد. از جمله ایشان تاریخ زبان‌شناسی را ترجمه کرد که یکی از بهترین کتابهای این حوزه به شمار می‌رود.
وی افزود: کتاب آواشناسی ایشان یکی از خوش خوان‌ترین کتابها در زمینه آواشناسی است که همیشه از این کتاب تعریف کردم و راجع به نثر این کتاب نیز صحبتهایی با ایشان می‌کردم.
وی با اشاره به ظرافت روحی چهره‌های علمی چون ایشان خاطر نشان کرد: افرادی چون ایشان و افرادی که دلشان به حال وطنشان می‌سوزد با دیدن شرایط نابسامان جامعه مطمئناً به لحاظ روحی آسیب بیشتری می‌بینند.