معرفی کتاب "پیرامون مرگ و مردن"

هاجر قربانی

کتابِ پایانِ راه(پیرامونِ مرگ و مُردن) اثرِ الیزابت کوبلر راس، پزشک و روانپزشک است. او پس از اخذِ مدرک پزشکی به آمریکا مهاجرت کرده است و پس از مدتی به‌دلیلِ سکتۀ مغزی زمین‌گیر می‌شود. پژوهش‌های او پیرامونِ مرگ و مردن است. مساله مردن یکی از مهمترین مباحث فرهنگی  است که در طی تاریخ به نوبه خود، ذهن بشری را مشغول کرده است. اهیمت مرگ در تاریخ بشری به خدی است که برخی محققین آن را منشا کلیدی فرهنگ دانسته اند. اما فهم یان موضوع از منظر رشته های مختلف می تواند درکی عمیق و چندوجهی از آن به ما بدهد. در این راستا کتاب "پیرامون مرگ و مردن"، گاهی است برای درکی رواشناختی و روانپزشکانه از مقوله مرگ و حیات انسانی. در اهمیت مرگ همین بس که مساله زندگی نیز بواسطه آن تعریف و تعیین می شود. در این راستا کتاب کوبلر راس می تواند راهگشای بسیاری از مباحث باشد. کوبلر راس محققی برجسته در این زمینه است و ازدیگر آثار وی می‌توان به

• پرسش و پاسخ پیرامونِ مرگ و مردن
• زیستن با مرگ و مردن
• پیرامونِ کودکان و مرگ
• مرگ: آخرین مرحلۀ رشد
• ایدز: واپسین چالش

اشاره کرد. کتابِ پیشِ رو همانگونه که خودِ او در مقدمه‌اش بیان می‌کند ماحصلِ یک پژوهشِ دوسال‌ونیم است که با بیمارانِ محتضر کار کرده است. او همچنین بیان می‌کند که این کتاب تنها یک گزارش است. او کتاب را به دوازده فصل تقسیم کرده است. فصل اوّل و دوّم به بیانِ ترس از مرگ و و نگرشِ انسان به مرگ و مردن پرداخته است.

فصل سوّم تا هفتم مربوط به پنج مرحله‌ای است که انسان‌ها در مواجه با مرگ خویشتن از خود بروز می‌دهند.

1. انکار
2. خشم
3. چانه‌زدن
4. افسردگی
5.  پذیرش

کوبلر راس در فصل هشت به مفهومِ «امید» از نگاهِ بیماران می‌پردازد و آن را یک بارقۀ امید در میانِ آنها معرفی می‌کند که در شرایطِ بحرانی به آن متوسل می‌شوند. در فصلِ نُه به دگرگونیهایی که در خانوار رخ می‌دهد و تأثیر آن بر اعضایِ خانواده پرداخته شده است. به‌طورِ مثال بیان می‌کند: «[...] وقتی پدرِ خانواده دچار بیماری مهلکی می‌شود و در بیمارستان بستری می‌گردد، دگرگونی‌های موثری در خانوار بوجود می‌آید که همسر بیمار بایثد به ناچار به آنها عادت کند. زنِ خانوار ممکن است به دلیلِ از دست دادنِ امنیت و پایان یافتنِ وابستگی وی به شوهر، حس کند به مخاطره افتاده است. زن خانه‌دار باید کارهای زیادی را سرو سامان دهد، کارهایی که پیش از آن به عهدۀ پدر خانواده بوده است و ناچار است برنامۀ زندگی خود را بر اساس نیازهای بسیاری تنظیم کند که تازه و عجیب‌اند[...] (ص: 160).

فصولِ آخر به چند مصاحبه با بیماران، واکنشِ دیگران به مطالعۀ مرگ و درمانِ بیمارانِ مبتلا به  بیماری‌های پایانی  پرداخته است.