عکاسی شهری

برگردان و تالیف زهره دودانگه

عکس: ایستگاه سنت لازار، میدان اروپا، از هانری کارتیر برسون

انگیزه نگارنده از ارائه این مطلب آشنایی با آثار عکاسانی بود که سعی کرده اند شهر نیویورک را از مناظری خاص و بدیع در عکس های خویش توصیف کنند. این عکاسان برای پروژه ای که از سوی موسسه «اعتماد طراحی برای فضای عمومی»  در سال 2001 تعریف شده است، این آثار را خلق کرده اند ( نگارنده پیش تر این موسسه را در نوشتاری معرفی کرده است). هریک از این عکاسان بر مبنای ایده‌ای محوری جنبه ای از این شهر را به تصویر کشیده اند. این ایده ها هم شامل زندگی هرروزه ساکنان شهر است و هم کالبد آن. گاهی نیز تلفیقی از ساختار کالبدی شهر و تعامل انسان ها با این ساختار موضوع اثر این عکاسان بوده است. اما پیش از پرداختن به آثار این عکاسان، نیاز بود تا پدیدۀ عکاسی شهری خود معرفی شود. از این رو نگارنده از متنی که در سایت رسمی جشنواره عکس شهری تورنتو ارائه شده بهره جسته و ترجمه آن را در ذیل و به عنوان مقدمه ای در شرح عکاسی شهری و سیر تحول آن از اواخر قرن 19 تا کنون آورده است.

عکاسی شهری چیست؟

وقتی کسی می‌گوید عکاس "خیابان" بسیاری از مردم معنای آن را می‌فهمند. با اینجال وقتی اصطلاح شهری (urban) را با عکاسی به کار ببری مردم با تعجب نگاهت می‌کنند. پس وقتی می گوییم عکاسی شهری، مقصودمان چیست؟

برای تعریف واژه شهری (urban)، ابتدا باید درباره عکاسی خیابان صحبت کنیم ، از این رو ممکن است نیاز داشته باشیم به تفاوت ها و ضرورت تفکیک و تفاوت قایل شدن بپردازیم. عکاسی خیابان عکاسی موضوعات/ مردم در مناظر عمومی شهری به شیوه مستند است. این عکاسی اغلب به دوران طلایی میان دهه 1890 تا 1970 منسوب است، یعنی دوره ای که دوربین های قابل حمل  از الزامات مد روز بودند. عکاسانی که به این شاخه از عکاسی گرایش داشتند از وجود اساتیدی چون کارتی[1]ر برسون  (با دوربین قابل اعتمادش لایکا[2])، وی جی[3]( با نام اصلی آرتور فلیگ[4] و عکس هایش از صحنه های جرم) و همچنین کسانی چون روبرت فرانک[5]، آرتور لایپزیس[6] و گری وینوگراند[7] آگاه بودند؛ تمام این عکاسان بزرگ برای تصاویری که از مردم می گرفتند مشهور بودند. دیگر بزرگان عکاسی از مناظر خیابان، براسای [8] (و اثر مشهورش با عنوان پاریس در شب[9])، لی فریدلاندر[10]، اویگن آتجت[11] بودند، ]اما[ در کارهای این سه تن مردم پراکنده و یا کاملا غایب بودند؛ و این درست جایی بود که مساله آغاز شد.

به نظر می‌رسد همگام با احیای عکاسی خیابان به عنوان ژانری در عکاسی، دوگانه ای به وجود آمد متشکل از آنچه عکسی خیابان جدید خوانده می شد و عکاسی خیابان سنتی. عکاسی خیابان جدید منحصرا به سوی عکاسی از مردم در موقعیت‌ها سوق یافته است.[البته] این اتفاق خوبی است و و افراد زیادی در این ژانر کار می‌کنند، اما این شیوه از عکاسی سایر جنبه های عکاسی خیابانی سنتی را نادیده می گیرد. مناظر شهری، اشیا و امر سورئال در این عکاسی فراموش شده اند. این امور با مناظر مردمی و عکاسی موقعیت مندی جایگزین شده است که بر امور بیگانه یا عجیب تاکید کرده و در نتیجه بخش زیادی از جسارت عکاسی خیابانی سنتی را از دست داده است. در جامعه سرمایه داری پست مدرنی که بر مبنای سرعت،آسایش و سرگرمی های کم عمق و سبک بنا شده است، عکاسی خیابانی با وفاداری به شکل عمق خود را از دست داده و برای توده ها به امری تبدیل شده است که در یک نگاه گذرا و سریع قابل مصرف باشد. امر بیگانه و عجیب جایگزین امور پیش پا افتاده و روزمره شده است. باید صادقانه گفت ایرادی به این عکاسی وارد نیست، اما به همین دلیل ما باید یا آن چیزی را دوباره مطالبه کنیم که روزی دربرگیرنده مفهوم عالی تر عکاسی خیابان بود، یا این که باید اصطلاحی را به جای این اصطلاحی که ادعا شده است ]یعنی عکاسی خیابانی[ بکار ببریم.

عکاسی شهری، مشابه با آنچه عکاسی خیابانی سنتی بود، تمایل دارد نه تنها مردم را در بر بگیرد، بلکه اشیا، مناظر شهری و امر فراواقعی یا سوررئال را نیز موضوع خود قرار دهد. اما تنها به این ختم نمی شود،  عکاسی شهری از سطحی بودن بودن عکاسی خیابانی جدید به عکاسی ای سوق یافته که ابژه ها، سوژه ها و مناظر را، و اینکه چگونه به هم متصل/منفصل هستند و توسط شهر ساخته و یا به شهر شکل داده اند، به صورت نقادانه مورد بررسی قرار دهد.  عکاسی شهری تنها یک نمایش بصری از یک مفهوم، [یا] شکار یک لحظه تعیین کننده نیست. این عکاسی شرحی بر زندگی معاصر در فضایی بوم شناسانه است. این امری مهم است، چون بیش از 50 درصد جمعیت جهان هم اکنون در شهرها زندگی می کنند (نواحی شهری)

البته عکاسی خیابان متاخر هنوز دارای محاسنی است و همچنان تعداد زیادی در آن دست به کارهای جالبی می‌زنند، مانند مجموعه عکاسی "inPublic" (نیلز جورگنزن^[12]، نیک تورپین^[13]، ملانی آینزیش^[14])، بروس گیلدن^[15] و ماسیژ داکوویکز^[16]. مساله آن است که خیابان نوین[17] جنبۀ شهری خیابان سنتی را زدوده و امری موقعیت مند شده است. از این رو باید از اصطلاح جدید "شهری"، که پیش تر پیشنهاد شد، استفاده شود، تا قاعده رو به رشد عکاسی سبک مستند را -که پیش تر با عنوان خیابان یاد می شد، ولی در معنای مدرن مناظر شهری (مناظر، معماری،.....)، موضوعات (ابژه های زنده  و متحر: مردم، حیوانات، وسایل نقلیه)، ابژه ها (امور ساکن) را دربرمی‌گیرد- شامل شود.  از آن جایی که عکاسی خیابان پذیرفته و بازتعریف شده است ما می توانیم آن را در تعریف جدیدی که از عکاسی شهری داریم جای دهیم و به عنوان جنبه ای از این عکاسی در نظر گیریم: عکاسی شهری موقعیت مند.

بنابراین، در خلاصه کلام، عکاسی شهری چیزی بیشتر از عکاسی خیابان است، این عکاسی درباره همه اموری است که شهری محسوب می شوند: مناظر شهری، سوژه ها، ابژه ها و تمام چیزهایی مابین این ها قرار دارد. همچنین عکاسی شهری بیشتر از آنکه قابل مصرف باشد امری انتقادی است و باید بیش از آنکه امری سرگرم کننده یا بیگانه باشد، معنای عمیقی داشته باشد. وقتی قدرت بصری در دسترس است چرا از آن استفاده نکنیم.

منبع: جشنواره عکس شهری تورنتو

http://tupf.ca/what-is-urban-photography/

عکس شهری نیویورک

همان طور که در ابتدا اشاره شد پس از ارائه مقدمه ای درباره معرفی عکس شهری و تحولاتی که عکاسی از خیابان به عکاسی از شهر طی کرده است، که از سایت جشنواره عکس شهری تورنتو آورده شده بود، در ادامه به برنامه ای درباره عکس شهری پرداخته می شود که موسسه «اعتماد طراحی برای فضای عمومی» در نیویورک پایه گذاری کرده است. در واقع قصد داریم به معرفی عکاسان شهری ای بپردازیم که بر مبنای یک ایده یا انگاره محوری به عکاسی از فضاهای نیویورک پرداخته اند و تلاش کرده اند به واسطه این عکاسی جنبه ای از زندگی یا فضاهای نیویورک را  روایت کنند. طبق تعاریفی که از عکاسی از شهر و تفاوتهایش با عکاسی از خیابان ارائه شد، می توان گفت که شیوۀ عکاسی این افراد در چارچوب عکاسی شهری جای می گیرد و موضوعات متنوع انسانی و کالبدی را دربرمی‌گیرد.

برنامه عکس شهری در سال 2001 از سوی موسسه «اعتماد طراحی برای فضای عمومی» پایه گذاری شد . در این برنامه  به عکاسان محلی که مجموعه آثاری برای توصیف فضاهای عمومی شهری خلق کنند، کمک هزینه تعلق می‌گیرد. این موسسه در سایت خود آثار هفت تن از عکاسان شهری نیویورک را، که آثارشان از سوی این برنامه برگزیده شده است،  معرفی کرده است:

1- دیان کوک و لِن جنشل[18]: لبۀ نیویورک[19]

این دو عکاس 600 مایل از سواحل آبی نیویورک را مستند کرده اند و به این موضوع می پردازند که چگونه و چرا شهروندان نیویورک از سواحل آبی خود جدا مانده اند. آن ها توجه عمومی را به گفتمانی درباره استفاده مجدد از پتانسیل های این محدوده جلب می کند. قصد آن ها این بوده که نواحی ساحلی ای را که در دسترس عموم قرار دارند مستندسازی و تفسیر کنند، به ویژه آن ناحیه هایی که محل تلاقی و مقابلۀ تجارت و تفریح، توسعه و حفاظت، طبیعت و معماری است. نمونه عکس های این دو عکاس را می توانید در لینک ذیل مشاهده کنید:

http://designtrust.org/programs/photo-urb-1/

2- جاناتان اسمیت[20]: پروژه پل[21]

اسمیت نشان می دهد که این ساختارها (پل ها) ]' چگونه با زمین اتصال دارند و چگونه پارک ها، صنایع و اجتماعات ساکن در شهر خود را با این تاسیسات حمل و نقل مرتفع- چه آن ها که معمولی هستند و چه آن ها که بنای یادمانی محسوب می شوند- وفق می دهند. وی از 12 پل اصلی نیویورک و تعدادی از پل های کوچک، بزرگراهای غیر همسطح، مسیرهای پیاده مرتفع و پل‌های هوایی دیگر عکس برداری کرده است. تعدادی از عکس های وی در لینک ذیل موجود است:

http://designtrust.org/programs/photo-urb-2/

3- تراویس روزه[22]:  تصویر خلیج جامائیکا[23]

در طول یک سال "روزه" از مناظر خلیج جاماییکا و اجتماعات محلی پیرامونش، که کمتر شناخته شده‌اند و از منابع طبیعی آن گذران معاش می کنند، عکاسی کرده است. افق خلیج با خط آسمان بناهای منهتن نقش خورده است. این خلیج دسته‌های پرندگان مهاجر، کانال های پیرامون، باندهای فرودگاه و مراتع احیا شده را تحت حمایت خود دارد. عکس های زیبای این عکاس از مردم، معماری و زیبایی های فصلی پرده از ارتباطات پیچیده ای برمی‌دارد که به خلیج جاماییکا، به عنوان نمونه ای زنده از تاریخ نیویورک، تشخص می بخشد. عکس های این خلیج در لینک ذیل قابل مشاهده است:

http://designtrust.org/programs/photo-urb-3/

4- گیل آلبرت هالابان[24]: بیرون از پنجره من
هنر عکاسی هالابان مبتنی بر عکاسی از مردمی است که از پنجره خویش به پنجره های پیرامون خود چشم دوخته اند. این عکس ها در مجموعه ای با عنوان "Out My Window" گردآوری شده اند. وی همچنین به دلیل عکاسی مجدد از مکان هایی که ادوارد هوپر نقاشی کرده است شناخته می شود. این کار اخیرا در گالری ادوین هوک به نمایش گزارده شده است.
بخشی از آثار وی تحت عنوان "Out My Window" را می توانید در لینک ذیل مشاهده کنید:
http://designtrust.org/programs/photo-urb-4/

5- کرامر اونیل[25]: هرروز همان ساعت[26]
در میان عکاسان شهر نیویورک، اونیل از جالب ترین مجموعه آثار را خلق کرده است. وی پنج منطقه را انتخاب کرده و در ساعت مشخصی هرروز از آن ها عکسبرداری کرده است، کار وی به مدت 18 ماه انجام شده است. مجموعه آثار وی "هرروز همان ساعت" نام دارد و لحظات شاعرانه ای را نشان می دهد که همه روزه در قلمروی عمومی رخ می دهد:
موقعیت 1: Midtown Manhattan
ژانویه تا مارس ساعت 1:30 تا 2:00 عصر
موقعیت 2: Rockaway Beach, Queens
ژوئن تا آگوست، ساعت 5:30 تا 6:00 عصر
موقعیت 3: Metropolitan Avenue, Brooklyn
ژوییه تا اکتبر، ساعت 6:30 تا 7:00 عصر
موقعیت 4: Roosevelt Avenue, Queens
نوامبر تا مارچ، ساعت 8:00 تا 9:00 صبح
موقعیت 5: Lower Manhattan
آوریل تا ژوییه ساعت 5:00 تا 6:00 عصر
برای دیدن عکس های وی به لینک ذیل مراجعه کنید:

http://designtrust.org/programs/photo-urb-5/

6- راب استفانسون[27]: از بام به میز[28]

استفانسون به وجود زمینه‌های بکر در شهر علاقه مند است و رابطه محیط طبیعی و ساخته شده موضوع بیشتر کارهای اوست. او یک سال را به بازدید از مزارع و باغ های شهری در پنج بخش نیویورک گذرانده است. او خود در این باره می‌گوید: « میزان و تنوع غذایی که مردم می توانند در محیط های سخت و ناملایم پرورش دهند، مرا شگفت زده کرد.  از ساقه های ذرت در محلۀ Bed-Stuy تا کندوهای زنبور عسل دردر سایه های بام های  ساختمان‌های کرایسلر[29] تا هندوانه‌ها و مخازن ماهی‌های تیلاپیا[30] در محله Far Rockaway در بخش Queens؛ در شهر هرچیزی که قابل رشد باشد، پرورش داده می‌شود».

آثار وی و همچنین شرحی بر این آثار را می‌توانید در دو لینک زیر مشاهده کنید:

http://designtrust.org/programs/2011-photo-urbanism/

http://www.slowfoodnyc.org/blog/slow_food_nyc/2013/01/15/roof_table

 

7- کریسان جانسون[31]: زندگی زیر زیرساخت های شهری مرتفع[32]

شهر نیویورک قریب به 700 مایل زیر ساخت شهری مرتفع چون پل ها، بزرگراه‌ها، مسیر ترن، خطوط آهن دارد که روی خیابان ها قرار داشته و در 5 بخش این شهر در هم تنیده شده اند. جانسون علاقه دارد که ابعاد انسانی فضای زیر این زیرساخت ها و پیرامون آن‌ها را مورد کاوش قرار دهد. وی امیدوار است تا بتواند قصه مردمی را که این فضاها را به اشتراک می گذارند بازگو کرده و نشان دهد که چگونه حضور فیزیکی قوی در این فضاها و به انواع مختلفی از کنش های متقابل انسانی شکل می دهد. 
از این رو وی یک سال را وقف کنکاش و مستند سازی سیستم های حمل و نقل گسترده و میلیون ها فوت مربع فضای عمومی زیر آن ها کرده و نشان داده که این فضاها چگونه زندگی شهری را تحت تاثیر خود قرار می دهد. ما از دریچه دوربین وی می توانیم بفهمیم که چگونه ساکنان محلی این فضاها را برای استفاده اجتماعات خویش پذیرفته اند و پتانسیل باور نکردنی ای را که زیر پل ها، بزرگراه ها و خطوط آهن نیویورک برای تغییر و بیشینه کردن فضاهای عمومی این شهر وجود دارد، بازشناسی کرده اند.

بخشی از آثار وی را می توانید در لینک ذیل مشاهده کنید:
http://designtrust.org/programs/2013-photo-urb/

 

برای دسترسی به آثار بیشتری از هانری کارتیر برسون به لینک ذیل مراجعه کنید

https://www.artsy.net/artist/henri-cartier-bresson

 

پی نویس:

[1] Henry Cartier-Bresson (http://en.wikipedia.org/wiki/Henri_Cartier-Bresson)

[2] Leica

[3] Weegee (http://en.wikipedia.org/wiki/Weegee)

[4] Arthur Fellig

[5] Robert Frank

[6] Arthur Leipzig

[7] Garry Winogrand

[8] Brassaï ) http://en.wikipedia.org/wiki/Brassa%C3%AF(

[9] Paris at Night

[10] Lee Friedlander

[11] Eugene Atget

[12] Nils Jorgensen

[13] Nick Turpin

[14] Melanie Einzig

[15] Bruce Gilden

[16] Maciej Dakowicz

[17] Neo-street

[18]  Len Jenshel and Diane Cook

[19] The Edge of New York

[20]  Jonathan Smith

[21] Bridge Project

[22] Travis Roozée

[23] Portrait of Jamaica Bay

[24] Gail Albert Halaban

[25] Kramer O’Neill

[26] Same Time Every Day

[27]  Rob Stephenson

[28] From Roof to Table

[29] Chrysler buildings

[30] tilapia

[31]  Krisanne Johnson

[32] life under and around elevated infrastructure in New York City

 

سایر مطالب مرتبط در انسان شناسی و فرهنگ

تهران در عکس
http://anthropology.ir/node/16438

ایمیل نویسنده: zo1986do@ gmail.com

صفحه شخصی زهره دودانگه در انسان شناسی و فرهنگ

http://www.anthropology.ir/node/18859