آمریكا و امنیت عرضه نفت و گاز

درسال ۱۹۴۸, آمریكا برای نخستین بار به واردكننده نفت تبدیل شد از آن هنگام تاكنون, واشنگتن تلاش كرده است به خودكفایی در این باره دست یابد با این حال, تلاش های آمریكا برای رسیدن به این منظورگاه با بحران روبه رو شده است

درسال ۱۹۴۸، آمریكا برای نخستین بار به واردكننده نفت تبدیل شد. از آن هنگام تاكنون، واشنگتن تلاش كرده است به خودكفایی در این باره دست یابد. با این حال، تلاش های آمریكا برای رسیدن به این منظورگاه با بحران روبه رو شده است. دربیش از پنج دهه گذشته، واردات نفت آمریكا به تدریج افزایش یافته است؛ به گونه ای كه درحال حاضرحدود دو سوم نفت موردنیاز این كشور از طریق واردات تأمین می شود. پیش بینی می شود واردات نفت آمریكا درسال های آینده همچنان روند صعودی داشته باشد. افزایش وابستگی آمریكا به واردات نفت، نگرانی های فراوانی برای دولت های گوناگون كه دركاخ سفید مستقر شده اند، به همراه داشته است، زیرا این مسئله به امنیت ملی آمریكا ارتباط دارد و هرگونه اختلال درعرضه نفت خام می تواند به افزایش قیمت ها و خسارت اقتصادی در آمریكا منجر شود.

بحران

- اختلال درعرضه نفت گاه كوتاه مدت بوده است. مهم ترین علت اختلال درعرضه این محصول راهبردی، بی ثباتی سیاسی مزمن درمنطقه خاورمیانه بوده است. خاورمیانه ازچند دهه پیش شاهد جدال و درگیری میان اسراییلی ها و فسلطینی هاست و ظهور گروه های ستیزه جوی اسلامی كه در برابر رژیم های سكولار منطقه قدر برافراشته اند، بی ثباتی این منطقه را تشدید كرده است. در۵۷ سال گذشته منطقه خاورمیانه شاهد رخدادهای سیاسی واجتماعی متعددی بوده است كه هریك از آنها به نوعی برعرضه نفت خام از این منطقه تأثیرگذاشته اند. ازجمله این رخدادها می توان به ملی شدن صنعت نفت ایران درسال۱۹۵۱، بسته شدن كانال سوئز درفاصله سال های۱۹۵۶ و ۱۹۵۷، تحریم نفتی غرب و اسراییل ازسوی اعراب درسال۱۹۷۳، انقلاب ایران درسال۱۹۷۹، جنگ خلیج فارس درسال۱۹۹۱ و جنگ آمریكا با عراق درسال۲۰۰۳ اشاره كرد. البته هیچ یك از این رخدادها به اندازه ای جدی نبوده اند كه به جیره بندی فرآورده های نفتی درآمریكا منجرشوند. در این سال ها، رخدادهای سیاسی واجتماعی دیگری نیزدراین منطقه رخ داده اندكه تأثیرچندان زیادی براقتصاد آمریكا برجای نگذاشته اند.بلایای طبیعی یا اعتصاب های عمومی كوتاه مدت نیز توانسته اند سبب اختلال درعرضه نفت از دیگر مناطق جهان شوند.

- افزایش بیش از اندازه بهای نفت سبب به مخاطره افتادن امنیت ملی آمریكا می شود، زیرا افزایش بهای نفت می تواند دركوتاه مدت یا میان مدت به اقتصاد آمریكا آسیب برساند و در روند فعالیت های اقتصادی این كشور اختلال ایجاد كند. اقتصاد آمریكا و دیگركشورهای جهان، خود را با افزایش طولانی مدت بهای نفت (برای مثال درسال های۷۴- ۱۹۷۳ و ۸۱- ۱۹۷۹) سازگار كرده اند. نوسان های كوتاه مدت در بازار نفت خام، حتی آن دسته از نوسان های جدی كه به افزایش شدید بهای نفت خام منجرشده اند، پیامدهای اقتصادی به دنبال داشته اند، ولی این پیامدها مقطعی وگذرا بوده اند.

واكنش ها

برای مقابله با پیامدهای اختلال درعرضه نفت خام، شیوه های متعددی دنبال شده است كه از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد: ذخیره سازی نفت خام(هنوز ادامه دارد)؛ تنوع بخشیدن به منابع عرضه نفت خام (در درازمدت)؛ حفظ و صرفه جویی درمصرف انرژی(هنوز ادامه دارد)، یكپارچه سازی اضطراری منابع(كوتاه مدت). اما پرسش این است كه كاربرد این شیوه ها چه پیامدهایی به دنبال داشته است؟

- ذخایر راهبردی نفت خام هیچ گاه به صورت جدی استفاده نشده اند، ولی این ذخایر ارزش بسیار زیادی دارند. هدف ازایجاد ذخایر راهبردی نفت خام، جلوگیری از تأثیرهای افزایش كوتاه مدت بهای نفت برعرضه این فرآورده است.

- تنوع بخشیدن به منابع انرژی، به ویژه نفت، با موفقیت های چشمگیری همراه بوده است؛ درنتیجه بر تولید نفت از مناطقی كه استخراج نفت از آنها پرهزینه است، تأكید بیشتری شده است. این گونه مناطق به طورعمده دركشورهای غیرعضو اوپك واقع هستند؛ بنابراین، توسعه منابع نفتی دركشورهای عضو اوپك، كه هزینه برداشت آنها به مراتب پایین تراست، در اولویت قرارنگرفته است.

- حفظ انرژی و صرفه جویی درمصرف آن نیز با موفقیت های فراوانی همراه بوده است (البته كاربرد این شیوه درحوزه حمل ونقل موفقیت چندانی درپی نداشته است). با این حال، باید به این نكته توجه داشت كه درسال های اخیر پیشرفت دراین زمینه كند شده و حتی دربرخی حوزه ها روندی معكوس داشته است.

- یكپارچه سازی اضطراری منابع انرژی به عنوان ابزار وشیوه ای برای مواقع خاص مدنظر بوده است و به ندرت از آن استفاده شده است.

نتایج

تدابیر واقدام هایی كه دربالا به آنها اشاره شد‌، توانسته اند به عرضه مستمر بی وقفه نفت خام در۲۰ یا۳۰ سال گذشته كمك كنند. به بیان دیگر، به رغم نوسان هایی كه بازار انرژی دراین سال ها با آنها روبه رو بوده است، اقدام ها وتدابیر تا حدودی موفقیت آمیز بوده اند.

سیاست های آمریكا

سیاست های آمریكا درزمینه نفت خام، به طور عمده از ملاحظات امنیتی سرچشمه گرفته اند. آمریكا از افزایش سرمایه گذاری جهانی درحوزه نفت وگاز حمایت كرده است. این كشور برای تأمین نیازهای خود به انرژی، ساخت پایانه های واردات گازطبیعی مایع(ال.ان.جی) را افزایش داده و به ساخت نیروگاه های جدید هسته ای توجه ویژه ای كرده است. آمریكا درحوزه بین المللی نیز سیاست های انرژی خاص خود را دنبال كرده است و تلاش دارد منابع انرژی خود را تنوع بخشد. برای مثال، واشنگتن به ایجاد خطوط لوله انتقال نفت وگاز از جمهوری های اتحادجماهیر شوروی پیشین توجه دارد و بر ادامه سرمایه گذاری عربستان سعودی در حوزه اكتشاف و تولید نفت تأكید می ورزد.یكی از هدف های اصلی آمریكا از حمله به عراق، افزایش سریع ظرفیت تولید نفت در این كشور بود. واشنگتن برای این كارنخست به لغو تحریم های نفتی عراق همت گماشت.

---