علایم و روش های درمان افسردگی زنان

علت افسردگی زنان، در مراحل مختلف زندگی

در روز غربالگری افسردگی که از سال 1991 در آمریکا تعیین شد، هر ساله در حدود نیم میلیون نفر مورد ارزیابی سلامت روحی قرار می گیرند.این برنامه ها به طور کلی شامل بسته آموزشی حاوی فرم ارزیابی سلامت، جزوه های آموزشی و راهنمای کلینیکی، و دسترسی رایگان به منابع آنلاین از جمله تست های تشخیص این بیماری است و سالیانه از سوی نهادهای بیشماری برعهده گرفته می شوند. برای مثال در سال 2012، بیش از هزار سازمان در برگزاری 280 برنامه مرتبط در سطح این کشور سهیم بودند.

سازمان بهداشت جهانی در سال 2012 تعداد بیماران مبتلا به افسردگی را 350 میلیون نفر تخمین زده است که بیش از 70 درصد آنها زن هستند. اما چرا زن ها تا این حد بیشتر از مردها به بیماری افسردگی می شوند؟ برخی از متخصصان سلامت روان بر این باورند که زنان نیازها و مشکلات روحی خود را بهتر از مردان می شناسند و بنابراین در موقع لزوم برای دریافت کمک های روحی و روانی به متخصصان مراجعه می کنند.

 

بسیاری از زنان به ندرت درصدد شناخت بیماری های روحی خود برمی آیند و این در حالی است که آگاهی از ویژگی های افسردگی و کم و کیف درمان آن، می تواند در تشخیص به هنگام این بیماری و اقدام برای درمان آن بسیار مؤثر باشد.

انواع افسردگی

به طور کلی افسردگی دارای سه نوع حاد، مزمن، و خفیف است. گونه حاد و مزمن این بیماری دارای فراوانی بیشتری است. در نوع حاد، زندگی فرد دچار اختلال جدی می شود، توانایی فرد برای کار کردن، خوابیدن، مطالعه، صرف غذا، و لذت بردن از تفریحات همیشگی، کاملاً از بین می رود و رفتار وی دچار حالتی غیرعادی می شود. به طور کلی، هر فرد تنها یک بار دچار افسردگی حاد می شود؛ اگرچه در برخی افراد این حالت ممکن است عود کند.

در افسردگی نوع مزمن، علائم طولانی مدت افسردگی برای مدت دو سال یا بیشتر به طور خفیف تری از نوع حاد آن بروز می کند. اگرچه زندگی فرد در اثر این وضعیت مختل نمی شود، اما رفتار وی ممکن است دچار اعوجاج گشته و احساس خوبی در زندگی نخواهد داشت. افراد مبتلا به این نوع افسردگی احتمالاً در آینده در معرض ابتلا به نوع حاد آن نیز هستند.

در افسردگی نوع خفیف، علائم مشابه دو نوع دیگر به صورت خفیف تر و گذراتر بروز می یابد. در شرایط بسیار ویژه، ممکن است فرد دارای علائمی باشد که در دو نوع دیگر افسردگی مشاهده نمی شود.

انواع افسردگی و درمان

دسته بندی های دیگری نیز از انواع افسردگی وجود دارد. برای مثال، در افسردگی روانی، فرد دچار حالات روان پریشی همچون علائم بویایی، شنیداری، و دیداری متفاوت و باورهای توهمی به برخی مسائل غیرواقعی می شود. همچنین، در افسردگی فصلی که با آغاز زمستان رخ می دهد و با فرارسیدن بهار برطرف می شود، نوردرمانی برای بیمار توصیه می گردد.

علائم افسردگی

علائم کلی افسردگی که می تواند از فردی به فرد دیگر متغیر باشد، عبارتند از:

1. حس غم، عصبیت، و خلأ دائمی

2. حس ناامیدی و/ یا بدبینی

3. حساسیت، ناآرامی، عصبیت

4. احساس گناه، بی ارزشی و ناامیدی

5. بی علاقگی به فعالیت های لذت بخش سابق از جمله رابطه جنسی

6. کم انرژی بودن و خستگی

7. اختلال در تمرکز، حافظه و تصمیم گیری

8. بی خوابی، خواب های مقطع و خواب بیش از حد

9. پرخوری یا بی اشتهایی

10. فکر و تلاش برای خودکشی

11. درد، سردرد، گرفتگی و سوءهاضمه ممتد که با درمان برطرف نمی شود.

 

عوامل افسردگی در زنان

عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی، هورمونی، بیولوژیکی، شیمیایی، محیطی، روانی، و اجتماعی می تواند در ابتلای زنان به افسردگی مؤثر باشد.

 

عوامل ژنتیکی

چنانچه در سابقه خانوادگی افسردگی مشاهده شود، احتمال ابتلای فرد به افسردگی دور از ذهن نیست. البته می توان گفت زنانی هستند که بدون وجود سابقه خانوادگی افسرده شده و زنانی هستند که با وجود سابقه خانوادگی به این بیماری مبتلا نشده اند. بنابراین، ژنتیک نمی تواند صریحاً تعیین کننده باشد، بلکه تلفیق این عامل با سایر عوامل، می تواند عامل ایجاد افسردگی تلقی شود.

عوامل شیمیایی و هورمونی

دستگاه های مدرن همچون ام آر آی نشان می دهد که مغز افراد مبتلا به افسردگی با مغز افراد سالم متفاوت است. به این معنی که در افراد مبتلا به افسردگی، بخش های مربوط به تنظیم خلق و خو، فکر کردن، خوابیدن، اشتها، و رفتار درست عمل نمی کند. علاوه بر این، ناقل های عصبی مسئول برقراری ارتباط نیز در این افراد دچار اختلال می شوند.

دانشمندان در حال حاضر در تلاش برای یافتن پاسخ این سؤال هستند که آیا هورمون های زنانه و تغییرات آن، می تواند عاملی در ابتلا به افسردگی باشد یا خیر؟ از آنجا که هورمون ها قادر به تغییر ترکیب شیمیایی مغز هستند، می توانند به راحتی بر احساسات و خلق و خوی فرد تأثیر گذارند. لذا، دوره های خاص در زندگی زنان همچون بلوغ، دوره پیش از قاعدگی، قبل، بعد و طول دوران بارداری، و آستانه و دوره یائسگی، از این منظر مورد توجه دانشمندان است.

استرس

تجربیات تلخ، از دست دادن عزیزان، روابط سخت و شرایط استرس زا، چه خودخواسته و چه ناخواسته، مقدمه افسردگی محسوب می شوند. کار اضافی، مسئولیت های زندگی، مراقبت از کودکان و سالمندان خانواده، تجربه سوءاستفاده و بدرفتاری، و فقر می تواند از جمله این عوامل باشد.

از آنجا که عملکرد زنان نسبت به اینگونه موقعیت ها به گونه ایست که برای مدت طولانی تری آنها را در شرایط استرس نگه می دارد، بیشتر از مردان در معرض ابتلا به افسردگی هستند. البته، همه زنان در اثر این شرایط دچار افسردگی نمی شوند.

افسردگی در دختران

ابتلای به افسردگی در دخترانو پسران غیربزرگسال به یک میزان مشاهده می شود، اما با ورود به بزرگسالی، افسردگی در میان دختران شایع تر می گردد. علاوه بر تغییرات هورمونی و شیمیایی دوران بلوغ، حساسیت در مقابل سختی ها و مشکلات، تردیدهای شخصی و کاهش اعتماد به نفس در حل مشکلات و نیاز به تأیید و کسب موفقیت در دختران بزرگسال، از عوامل آسیب پذیری آنها به افسردگی در این سنین شناخته شده اند.

 

انواع افسردگی در دختران

از طرف دیگر، دختران بیش از پسران در معرض آسیب های اجتماعی همچون فقر، تحصیلات ناموفق، تجاوزات جنسی دوران کودکی، و تروما هستند. طبق یکی از مطالعات انجام شده، بیش از 70٪ دختران مبتلا به افسردگی پیش از ابتلا دارای یک دوره پراسترس در زندگی بوده اند؛ حال آنکه این میزان در میان پسران مبتلا تنها 14٪ بوده است.

بیماری های همزاد افسردگی در زنان

افسردگی غالباً با بیماری های دیگری همراه می شود که اطلاع و آشنایی با آنها می تواند به درمان همزمان آن کمک کند. متأسفانه این همراهی بیماری ها در زمان افسردگی، در زنان بیشتر مشاهده می شود و می تواند شامل اختلال هاضمه، اختلالات عصبی، و فوبی های اجتماعی، باشد.

افزایش مصرف بی رویه الکل و موادمخدر نیز می تواند در اثر ابتلا به افسردگی در زنان مشاهده شود. بیماری های قلبی، سکته، سرطان، ایدز، دیابت، پارکینسون، اختلالات تیروئیدی، و تصلب شرائین، سایر بیماری های همزاد افسردگی هستند. برای کمک به درمان اینگونه افراد، بهتر است درمان افسردگی و بیماری همزاد آن به طور همزمان پیگیری شود.

افسردگی در زنان مسن

زنان مسن نیز بیش از مردان مسن در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند که این وضعیت بعد از یائسگی کاهش می یابد. در این دوران، افسردگی بیشتر در زنانی رخ می دهد که در گذشته به آن مبتلا بوده اند. بنابراین، نمی توان افزایش سن را در ابنلای زنان مسن به افسردگی دخیل دانست.

مرگ همسر، بازنشستگی، بیماری های مزمن، همگی می تواند باعث سرخوردگی شود و بعد از گذشت دوره لازم، زنان مسن ممکن است یا سلامتی خود را بازیابند و یا دچار افسردگی شوند. این وضعیت می تواند ناشی از آن باشد که افراد مسن کمتر قادر به بیان احساسات خود بوده و احتمالاً علائم کمتری را نیز بروز می دهند.

 

در افراد مسنی که برای اولین بار افسردگی را تجربه می کنند، این علائم می تواند شامل تغییرات جسمانی و مغزی همچون کاهش جریان خون و سفتی رگ ها و نتیجتاً انسداد عروقی و سکته باشد.

افسردگی در زنان باردار

برخلاف تصور قدیمی، زنان باردار نیز همچون سایر زنان در معرض ابتلا به افسردگی هستند، به خصوص در صورتی که سابقه این بیماری را در پرونده داشته باشند. در اکثر موارد، عود بیماری به دلیل توقف مصرف داروها در دوران بارداری رخ می دهد.

متخصصین معتقدند مصرف داروهای افسردگی مثل SSRIs در طول بارداری می تواند منجر به سقط یا اختلال در رشد جنین شود. دسته ای دیگر معتقدند جنینی که در سه ماه آخر بارداری در معرض این داروها قرار می گیرد، ممکن است با اختلالاتی نظیر اختلالات تنفسی، حساسیت، سوءتغذیه، عصبانیت، و کاهش قند خون متولد شود.

 عوامل افسردگی در زنان

متخصصین بر اساس تأثیرات مصرف داروهای افسردگی و یا قطع مصرف در دوران بارداری که می تواند منجر به عود بیماری در مادر و یا اختلال در تولد نوزاد شوند، توصیه هایی را با در نظر گرفتن عوامل محیطی به مادران ارائه می کنند.

مصرف داروهای افسردگی در دوران شیردهی

مواد ضدافسردگی داروها به مقادیر کمی قادر به راهیابی به شیر مادر بوده و لذا مواد دریافتی در خون نوزاد غالباً به قدری ناچیز است که در تست های آزمایشگاهی خود را نشان نمی دهد. به هرحال، برای مصرف این داروها لازم است تا سلامت مادر و نوزاد همزمان در نظر گرفته شود.

اثرات جانبی مصرف داروهای ضدافسردگی در زنان

سردرد، تهوع، بی خوابی و عصبانیت، حساسیت، مشکلات در روابط جنسی نظیر بی میلی جنسی، خشکی دهان که با نوشیدن مایعات بیشتر برطرف می شود، یبوست که با مصرف میوه، سبزیجات و لبنیات مرتفع می شود، مشکلات مثانه از جمله کاهش شدت ادرار، تاری دید، گیجی در طول روز که می تواند مانع رانندگی شود و ضرورت مصرف شبانه داروها را بیشتر می کند؛ همگی از عوارض جانبی مصرف داروهای ضدافسردگی هستند.

مصرف داروهای ضدافسردگی و درمان های جایگزین

پژوهشی در 2004 نشان داد 4٪ از نوجوانانی که داروهای ضدافسردگی مصرف کرده اند، اقدام به خودکشی نموده اند. درحالی که این تعداد در میان مبتلایانی که قرص های شکر (پلاسبو) مصرف کرده بودند تنها 2٪ بود.

در 2005، سازمان غذا و داروی ایالات متحده نسبت به عوارض مصرف این داروها در این دسته سنی هشدار داد و در 2007 تمامی تولیدکنندگان ملزم به قرار دادن این پیام هشدار برای کودکان و جوانان تا سقف 24 سالگی بر روی ظرف های دارو شدند.

از سوی دیگر، پژوهشی بلندمدت نشان داد که تأثیرات مطلوب این داروها بر عوارض نامطلوب آن غلبه دارد. جوشانده و مخمر موسوم به سنت جان یکی از داروهای گیاهی پرمصرف برای مبتلایان به افسردگی خفیف و مزمن در ایالات متحده و اروپاست. با این حال، مطالعات مختلف نشان دهنده تلقینی بودن تأثیر این دارو و اثرات خنثی کننده آن بر سایر درمان ها ازجمله داروهای ایدز و پیوند عضو بوده است. روان درمانی و شوک الکتریکی نیز از دیگر روش های رایج درمان افسردگی هستند.

کمک های جانبی برای درمان افسردگی

چنانچه کسی در میان نزدیکان و بستگان شما مبتلا به افسردگی مزمن یا خفیف است، می توانید به روش های خاصی به کاهش علائم این بیماری در وی کمک کنید؛ حمایت عاطفی، وادار کردن وی به صحبت کردن، خودداری از بی اعتبار کردن به گفته های توهم آلود وی و در عوض تلاش برای فهماندن واقعیت به فرد، تشکیل جمع های دوستانه و ترتیب دادن برنامه های تفریحی بدون وادار کردن وی به هیچیک از آنها، و امیدواری دادن برای بهبودی.

کمک به درمان افسردگی خود

چنانچه مبتلا به یکی از انواع افسردگی هستید این روش های درمان بخش را امتحان کنید:انجام تمرینات ورزشی سبک و منظم، تعیین اهداف واقع بینانه برای زندگی، تغییر کارها و مسئولیت های سنگین به بخش های کوچک تر و قابل مدیریت، صرف زمان برای همنشینی با سایرین، کمک برای بهبود درازمدت و نه آنی خلق و خو، به تعویق انداختن تصمیمات مهم برای بعد از بهبودی، و اعتماد به نفس برای تفکر مثبت.

علایم و روش های درمان افسردگی زنان