|
Betamethasone (Systemic)
|
|
بتامتازون
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) التهاب شديد يا كاهش ايمني.
بزرگسالان:
1.از راه خوراکي مقدار 2/7-6/0 ميلي گرم مصرف مي شود. دوز معمول 8/4-4/2 ميلي گرم در 4-2 دوز منقسم مي باشد.
2. 25/0 ميلي ليتر بتامتازون طولاني اثر (Betamethasone L.A) به داخل مفصل يا بافت نرم تزريق شود که اين مقدار هر 2-1 هفته يک بار، بر حسب نياز تکرار شود.
كودكان: mg/kg 25/0-0175/0 از راه خوراكي روزانه يا mg/m 25/7-5/0 روزانه در 3 تا 4 دوز منقسم.
ب) پيشگيري از بيماري غشاء هيالن در نوزادان نارس.
بتامتازون L.A روزانه به ميزان 2 ميلي‌ليتر عضلاني به مادر ، 3-2 روز قبل از زايمان تزريق شود.
مكانيسم اثر
اثر ضد التهاب: بتامتازون ساخت آنزيمهاي لازم براي كاهش پاسخهاي التهابي را تحريك مي‌كند. بتامتازون يك استروئيد طولاني اثر با قدرت ضد التهابي 25 برابر هيدروكورتيزون هم وزن آن است. اين دارو هيچ‌گونه فعاليت مينرالوكورتيكوئيدي ندارد. اشكال خوراكي بتامتازون به‌عنوان داروهاي خوراكي ضد التهاب مصرف مي‌شوند. بتامتازون سديم فسفات بسيار قابل حل و شروع اثر آن بسيار سريع است و مي‌توان آن را به صورت وريدي تزريق نمود. بتامتازون سديم فسفات و بتامتازون استات تركيبي از ملح فسفات با اثر سريع و ملح استات با حلاليت كم و اثر آهسته است كه اثر ضدالتهابي سريع را همراه با طول مدت اثر طولاني به وجود مي‌آورد. اين تركيب به شكل سوسپانسيون است و نبايد به صورت وريدي تزريق شود. اين شكل دارو از راه تزريق داخل مفصلي، داخل جلدي يا داخل ضايعه، به‌عنوان يك داروي ضد التهاب، مؤثر است.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
در صورت مصرف همزمان با داروهاي ضد انعقاد، ممكن است اثرات داروهاي ضد انعقاد خون كاهش يابد (به ندرت). PT و INR مانتيور شوند.
متابوليسم ايزونيازيد و ساليسيلاتها ممكن است در صورت مصرف همزمان با اين دارو افزايش يابد.
بتامتازون ممكن است موجب افزايش قند خون شود ، كه در اين صورت، تنظيم مقدار مصرف انسولين يا داروهاي خوراكي كاهنده قند خون در بيماران مبتلا به ديابت ضروري است.
مصرف همزمان با باربيتورات، فني توئين و ريفامپين، ممكن است اثرات كورتيكواستروئيدي بتامتازون را به دليل افزايش متابوليسم كبدي كاهش دهد.
مصرف همزمان با كلستيرامين و آنتي اسيدها، به دليل جذب بتامتازون به اين داروها و بنابراين كاهش مقدار جذب آن، اثر بتامتازون را كاهش مي‌دهد.
بتامتازون ممكن است كمي پتاسيم خون ناشي از مصرف آمفوتريسين B و داروهاي مدر را تشديد كند. كمي پتاسيم خون ممكن است خطر مسموميت را در بيماراني كه به طور همزمان گليكوزيدهاي ديژيتال مصرف مي‌كنند، افزايش دهد.
مصرف همزمان بتامتازون با استروژنها ممكن است به دليل افزايش غلظت ترانس كورين، موجب كاهش متابوليسم بتامتازون شود. در نتيجه، نيمه عمر اين دارو به دليل افزايش پيوند به پروتئين، طولاني مي‌شود.
مصرف همزمان با داروهاي ايجاد كننده زخم گوارشي ، مانند داروهاي ضدالتهاب غير استروئيدي، ممكن است احتمال بروز قرحه گوارشي را افزايش دهد.
|
عوارض جانبي:
ملاحظات اختصاصي
1 - بيشتر عوارض جانبي كورتيكواستروئيدها وابسته به دوز و مدت درمان است.
2- مصرف طولاني مدت باعث اختلالات فيزيولوژيك، مانند سركوب محور هيپوفيز ـ هيپوتالاموس ـ آدرنال، ظاهر شبه كوشينگ، ضعف عضلاني و استئوپروز مي‌شود.
3- بعد از مصرف طولاني مدت، دوز را به آهستگي كاهش دهيد. قطع ناگهاني دارو باعث برگشت علائم التهابي، خستگي، ضعف، آرترالژي، تب، سرگيجه، لتارژي، افسردگي، افت فشار وضعيتي، تنگي نفس، بي‌اشتهايي و افت قندخون مي‌شود. بعد از مصرف طولاني مدت، قطع ناگهاني دارو مي‌تواند كشنده باشد.
4- محلولهاي استريل جهت تزريق را با بي حس كننده‌هاي موضعي يا ساير داروهاي حاوي پرزرواتيو مخلوط نكنيد، چون باعث فلوكولاسيون (رسوب ) سوسپانسيون مي‌شود.
روش تجويز
فرم خوراكي : جهت درمان يك روز درميان مناسب نيست. دوز روزانه دارو صبح تجويز شود .
تجويز عضلاني: بتامتازون L.A را به هيچ وجه وريدي تجويز نكنيد.
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
بتامتازون آزمونهاي جلدي را فرو مي‌نشاند؛ موجب بروز نتايج منفي كاذب در آزمونهاي nitroblue tetrazolium براي عفونتهاي باكتريايي سيستميك مي‌شود؛ سبب كاهش برداشت يد 131 و غلظت يد پيونديافته به پروتئين در آزمونهاي عملكرد غده تيروئيد مي‌شود.
اين دارو ممكن است غلظتهاي كلسترول و گلوكز و ALT و AST و آلكالين فسفاتاز را افزايش و غلظتهاي سرمي پتاسيم و كلسيم را كاهش دهد.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: از دستگاه گوارش به راحتي جذب مي‌شود. بعد از مصرف خوراكي و تزريق وريدي، حداكثر اثر دارو طي 2-1 ساعت حاصل مي‌گردد. زمان لازم براي شروع اثر و طول مدت اثر سوسپانسيون تزريقي متغير است و به محل تزريق (داخل فضاي مفصل ، عضله يا عروق موضعي) بستگي دارد. جذب سيستميك اين دارو بعد از تزريق به داخل مفصل آهسته است.
پخش: از خون به سرعت خارج مي‌شود و در عضله، كبد، پوست، روده كوچك و كليهها انتشار مي‌يابد. پيوند به پروتئينهاي پلاسما (ترانس كورين و آلبومين) ضعيف است. تنها آن مقداري از دارو فعال است كه به شكل پيوند نيافته باشد. آدرنوكورتيكوئيدها به داخل شير مادر ترشح مي‌شوند و از جفت نيز عبور مي‌كنند.
متابوليسم: در كبد متابوليزه و به متابوليتهاي غيرفعال سولفات و گلوكورونيد تبديل مي‌شود.
دفع: متابوليتهاي غيرفعال و مقادير كمي از داروي متابوليزه نشده از طريق كليهها و مقدار بسيار كمي نيز از طريق مدفوع دفع مي‌شود. نيمه عمر بيولوژيك بتامتازون 54-36 ساعت است.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو يا هريك از اجزاي فرآورده‌هاي حاوي كورتيكواستروئيد، عفونتهاي قارچي سيستميك، تجويز واكسنهاي حاوي ويروس زنده همزمان با اين دارو.
موارد احتياط: باعث سركوب محور هيپوفيز- هيپوتالاموس- آدرنال شده بخصوص در كودكان يا بيماراني كه دوزهاي بالاي دارو را در طولاني مدت دريافت مي‌كنند ، ساپرس محور منجر به كريز آدرنال مي‌شود. قطع تجويز اين داروها بايد به آهستگي و با دقت صورت گيرد. هنگام تبديل فرآورده از نوع سيستميك به استنشاقي، بدليل احتمال نارسايي آدرنال يا عوارض قطع مصرف مثل افزايش علائم آلرژي، دقت كافي لازم است. بيماراني كه بيشتر از 20 ميلي‌گرم در روز پردنيزولون (يا معادل آن) دريافت مي‌كنند بيشتر مستعد اين حالت‌اند.
مواردي از مرگ و مير در بيماران آسماتيك هنگام تبديل فرآورده از فرم سيستميك به آئروسل گزارش شده است. در شرايط استرس، بيماران با سركوب محور بايد دوز كافي از كورت يکواستروئيدهاي داراي فعاليت مينرالوكورتيكوئيدي مانند هيدروكورتيزون يا كورتيزون را به‌جاي بتامتازون دريافت كنند. مصرف طولاني مدت كورتيكواستروئيدها ريسك عفونتهاي ثانويه را افزايش داده، علائم عفونت حاد (مثل عفونت قارچي) را ماسكه كرده، عفونتهاي ويروسي را تشديد کرده و پاسخ دهي به واكسن‌ها را تضعيف مي‌كند. از تماس با افراد مبتلا به آبله مرغان جلوگيري شود. اين فرآورده‌ها در درمان هرپس چشمي، مالارياي مغزي يا هپاتيت‌هاي ويروسي نبايد به كار روند.
در بيماران با سل نهفته با احتياط مصرف شده و در كساني كه سل فعال دارند تنها همراه با داروهاي ضد سل به كار روند. مصرف طولاني مدت اين فرآورده‌ها ريسك ساركوم كاپوزي را افزايش مي‌دهد كه در صورت بروز، قطع مصرف دارو لازم است.در بيماران (بويژه با اختلالات نوروماسكولار ) مصرف دوزهاي بالا باعث ميوپاتي حاد شده كه ممكن است عضلات چشمي و تنفسي را نيز درگير كند ، در اين موارد كراتين كيناز بيمار را مانيتور كنيد. بهبودي با تأخير روي مي‌دهد. اين داروها باعث اختلالات رواني مانند افسردگي ، افوريا، بي‌خوابي، نوسان خلق و اختلالات شخصيتي مي‌شوند. بيماريهاي زمينه‌اي رواني با مصرف اين داروها تشديد مي‌يابند. در بيماران با نارسايي قلبي ريسك تجمع مايعات و بدتر شدن بيماري را افزايش مي‌دهند .
در بيماران ديابتي توليد گلوكز را مختل كرده و خطر هايپرگليسمي را افزايش مي‌دهند. در بيماران با اختلالات گوارشي مانند ديورتيكوليت، پپتيك اولسر و كوليت اولسراتيو ريسك پرفوراسيون را افزايش مي‌دهند. در اختلالات كبدي مانند سيروز، بدليل احتباس مايعات با احتياط به كار روند. در بيماران مياستني گراويس درمان با كورتيكواستروئيدها (بخصوص مراحل حاد بيماري ) باعث تشديد بيماري مي‌شود. بدنبال سكته قلبي حاد به دليل خطر پارگي ميوكارد با احتياط استفاده شوند. مصرف طولاني مدت باعث افزايش فشار داخل چشم، گلوكوم زاويه باز و كاتاراكت مي‌شود، لذا در بيماران مبتلا به گلوكوم و كاتاراكت با احتياط مصرف شوند و در مصرف مزمن، معاينات چشمي منظم صورت گيرد. مصرف طولاني مدت خطر استئوپروز را در بيماران افزايش مي‌دهد.
در نارسايي كليوي بدليل خطر احتباس مايعات با احتياط به كار روند. در بيماران با سابقه صرع با احتياط به كار رود. مواردي از تشنج در كريز آدرنال گزارش شده است. كليرانس متابوليك كورتيكواستروئيدها در هايپرتيروئيدي افزايش و در هايپوتيروئيدي كاهش مي‌يابد. تنظيم دوز در اين موارد لازم است.
به خاطر عوارض جانبي متعدد در افراد مسن با كمترين دوز و كوتاه مدت استفاده شوند. مصرف در كودكان باعث تأخير رشد مي‌شود كه بايستي مانيتور شوند .
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Tablet: 0.5 mg
Injection: 4 mg/ml (As Disodium Phosphate)
Injection,Suspension, Extended R elease: (Betamethasone acetate 3mg + Betamethasone(as disodium phosphate ) 3mg) /ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: گلوكوكورتيكوئيد.
طبقه‌بندي درماني: ضد التهاب.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نکات قابل توصيه به بيمار
1- هيچگاه دارو را ناگهان قطع نكنيد.
2- جهت كاهش عوارض گوارشي، دارو را با غذا يا شير مصرف كنيد.
3- در مورد علائم قطع مصرف مثل خستگي، ضعف، آرترالژي، افت فشار سيستميك و تنگي نفس به بيمار هشدار دهيد.
مصرف در كودكان: مصرف طولاني مدت بتامتازون در كودكان و نوجوانان ممكن است رشد و نمو آنها را به تأخير بيندازد.
مصرف در شيردهي: اطلاعات كافي در دسترس نيست. خطرات و منافع آن سنجيده شود.
عوارض جانبي
مصرف مقادير زياد بتامتازون براي مدت طولاني، آزادسازي هورمون آدرنوكورتيكوتروپين (ACTH) را از غده هيپوفيز مهار مي‌سازد و در نتيجه، بخش قشري غده فوق كليوي ترشح كورتيكواستروئيدهاي درون‌زاد را متوقف مي‌كند. شدت و طول مدت مهار محور هيپوتالاموس- غده هيپوفيز- غده فوق كليوي (HPA) در بيماران مختلف بسيار متغير است و به مقدار مصرف، زمان و تعداد دفعات و طول مدت مصرف گلوكوكورتيكوئيدها بستگي دارد.
اعصاب مركزي: سرخوشي كاذب ، بي‌خوابي، سردرد، رفتار سايكوتيك، تومور کاذب مغز، تغيير الگوهاي ذهني، عصبانيت، بي‌قراري.
قلبي ـ عروقي: نارسايي احتقاني قلب ، كمي فشار خون، ادم، ترومبوآمبولي، ترومبوفلبيت و آريتمي.
پوست: تأخير در بهبود زخمها ، آکنه، بثورات پوستي، رگه‌‌هاي پوستي (استريا).
چشم، حلق، بيني: كاتاراكت، گلوكوم، برفك دهان.
دستگاه گوارش: قرحه گوارشي، تحريك، افزايش اشتها، پانكرآتيت، استفراغ.
ايمني: كاهش ايمني، افزايش استعداد ابتلا به عفونت.
متابوليك: كاهش پتاسيم خون ، احتباس سديم، احتباس مايعات، افزايش وزن بدن، افزايش قند خون، كاهش كلسيم خون.
عضلاني- اسكلتي: آتروفي عضلاني، ضعف، پوكي استخوان.
ساير عوارض: پر مويي، نشانه‌هاي سندرم كوشينگ، سندرم قطع مصرف دارو (تهوع، خستگي، بي‌اشتهايي، تنگي نفس، كمي فشار خون، كمي قند خون، درد عضلاني، درد مفصل، تب، سرگيجه و ضعف) توقف رشد در كودكان. قطع ناگهاني مصرف دارو ممكن است كشنده باشد يا بيماريهاي موجود را تشديد كند. كم‌كاري شديد غده فوق كليوي ممكن است بعد از افزايش استرسها (عفونت، جراحي، ضربه) يا قطع ناگهاني دارو به دنبال مصرف طولاني مدت بروز كند.
مسموميت و درمان
مصرف بيش از حد شكل خوراكي دارو، حتي در مقادير بسيار زياد، به ندرت موجب بروز مشكلات باليني مي‌شود. اگر دارو به مدت كمتر از سه هفته حتي در مقادير زياد، مصرف شده باشد، علائم و نشانه‌هاي مسموميت به ندرت بروز مي‌كند. ولي مصرف طولاني مدت دارو موجب بروز عوارض جانبي فيزيولوژيك، مانند مهار محور هيپوتالاموس- غده هيپوفيز- غده فوق كليوي (HPA)، ظاهر شبه كوشينگ، ضعف عضلاني و پوكي استخوان مي‌شود.
|
