|
Mannitol
|
|
مانیتول
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) مقدار آزمايشي براي اوليگوري مشهود يا شك به ناكافي بودن عملكرد كليه.
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار mg/kg 200 يا 5/12 گرم از محلول 20 درصد طي 5-3 دقيقه تزريق وريدي مي‌شود. اگر بيش از 3-2 ساعت، 50-30 ميلي‌ليتر ادرار در هر ساعت دفع شود، پاسخ مناسب است. اگر بار اول پاسخ ناكافي بود، اين دوز يك بار ديگر قابل تكرار است.
ب) درمان اوليگوري:
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار 100-50 گرم از محلول 20 درصد ، طي مدت 90 دقيقه تا چند ساعت، تزريق وريدي مي‌شود.
پ) جلوگيري از اوليگوري و يا نارسايي حاد كليوي:
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار 100-50 گرم از محلول 20-10 درصد دارو تزريق وريدي مي شود. غلظت دقيق دارو برحسب ميزان نياز بيمار به مايعات تعيين مي‌شود.
ت) ادم و آسيت:
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار 100 گرم از محلول 10 يا 20 درصد ، طي 6-2 ساعت تزريق وريدي مي‌شود.
ث) كاهش فشار داخل چشم يا فشار داخل جمجمه :
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار g/kg 2-5/1 از محلول 20 درصد طي 60-30 دقيقه تزريق وريدي مي‌شود.
كودكان 12 ساله و كوچكتر: مقدار g/kg 2 يا g/m 260 وريدي به‌صورت محلول %20 طي 2 تا 6 ساعت انفوزيون مي‌شود.
ج) افزايش ميزان دفع ادرار در موارد مسموميت دارويي.
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: g 25 دوز سرشار تجويز و به دنبال آن انفوزيون مي‌شود تا برونده ادراري ml/hr 500-100 و تعادل مثبت مايع (1 تا 2 ليتر) برقرار شود. در مسموميت با باربيتوراتها، g/kg 5/0 و به دنبال آن انفوزيون محلول %10 بكار مي‌رود.
كودكان 12 ساله و كوچكتر: g/kg 2 يا g/m 260 از محلول %20 براساس نياز تجويز مي‌شود.
مكانيسم اثر
اثر ديورتيك: مانيتول فشار اسموتيك مايع حاصل از فيلتراسيون گلومرولي را افزايش مي‌دهد و بازجذب لوله‌اي آب و الكتروليتها را مهار مي‌سازد و در نتيجه ، موجب افزايش دفع ادرار مي‌شود. اين اثر، دفع ادراري بعضي از داروها را نيز افزايش مي‌دهد. از اين اثر براي جلوگيري از اوليگوري يا نارسايي حاد كليوي يا درمان اين حالات هم استفاده مي‌شود. همچنين، درمان با اين دارو براي كاهش فشار داخل جمجمه‌اي يا فشار داخل چشم مؤثر است. زيرا مانيتول از طريق بالا بردن اسمولاليتة پلاسما، انتقال آب به داخل مايعات خارج سلولي را افزايش مي‌دهد.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مانيتول ممكن است دفع كليوي ليتيم را افزايش و غلظتهاي سرمي ليتيم را كاهش دهد.
مانيتول ممكن است سميت ناشي از ديژيتال را افزايش دهد. سطح سرمي ديگوكسين بايد پايش شود.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
افزايش يا كاهش سطح كلسيم و پتاسيم.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: به صورت وريدي تجويز مي‌شود.
پخش: مانتيول در بخش خارج سلولي باقي مي‌ماند. اين دارو از سد خوني- مغزي عبور نمي‌كند.
متابوليسم: مقدار كمي از آن در كبد به گليكوژن متابوليزه مي‌شود.
دفع: مانيتول از گلومرولها عبور مي‌كند. نيمه عمر اين دارو در بزرگسالان داراي عملكرد طبيعي كليه حدود 100 دقيقه است.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: بيماران مبتلا به آنوري تثبيت شده كه به مقدار آزمايشي پاسخ نمي‌دهند و بيماران مبتلا به احتقان شديد ريوي، ادم ريوي، نارسايي احتقاني شديد قلب يا از دست رفتن شديد آب بدن (به دليل خطر افزايش بار دستگاه گردش خون )، ادم متابوليك، نارسايي پيشرونده كليوي، خونريزي فعال داخل جمجمه مگر در موارد كرانيوتومي.
موارد احتياط:
الف) قبل از مصرف مانيتول بايد عملكرد طبيعي كليه و ميزان جريان ادرار با مقدار آزمايشي تعيين شود.
ب) وضعيت دستگاه قلبي- عروقي بيمار بايد قبل از مصرف دارو و در طول درمان با آن ارزيابي شود.
پ) افزايش ناگهاني حجم مايعات خارج سلولي ممكن است موجب بروز نارسايي احتقاني قلب شود.
ت) براي درمان ادم مغزي، تجويز مانيتول به صورت بولوس و متناوب بهتر از روش انفوزيون مداوم است، زيرا در حالت دوم احتمال افزايش برگشتي فشار داخل جمجمه وجود خواهد داشت.
ث) در بارداري بايد با احتياط تجويز شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Injection, Solution: 10%, 20%
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مدر اسموتيك.
طبقه‌بندي درماني: مدر.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي علاوه بر ملاحظات مربوط به مدرهاي اسموتيك، رعايت موارد زير نيز توصيه مي‌شود:
1- اين دارو در بيماران مبتلا به اختلال كار كليه بايد با احتياط فراوان تجويز شود. علائم حياتي (از جمله CVP) هر يک ساعت و نيز مقدار مصرف مايعات و دفع آنها، وزن بيمار، عملكرد كليه، تعادل مايعات و غلظتهاي سديم و پتاسيم سرم و ادرار هر روز بايد پيگيري شود.
2- براي دستيابي به حداكثر كاهش فشار در طول جراحي، بايد دارو را 5/1-1 ساعت قبل از جراحي به بيمار تجويز كرد.
3- مانيتول بايد به صورت تزريق وريدي و از طريق يك فيلتر in line، با مراقبت كامل از نظر جلوگيري از نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، مصرف شود.
4- از مصرف دارو همراه با خون تام خودداري شود، زيرا موجب به هم پيوستگي خوني مي‌شود.
5- محلول مانيتول در درجه حرارت كم معمولاً كريستاليزه مي‌شود. محلولهاي كريستاليزه شده را مي‌توان در ظرف محتوي آب داغ قرار داد و براي حل شدن كريستالها به شدت تكان داد و قبل از مصرف، تا درجه حرارت بدن گرم كرد. محلولهاي حاوي كريستالهاي حل نشده نبايد مصرف شوند.
6- نبايد بيش از يك ليتر مايع اضافه بر برونده ادراري روزانه تجويز شود.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- حتي در صورت بروز تشنگي يا خشكي دهان ، همان مقدار تعيين شده مايعات توسط پزشك را بنوشيد.
2- به هنگام مصرف مقادير اوليه دارو، وضعيت خود را به آهستگي تغيير دهيد (بخصوص هنگام برخاستن از حالت خوابيده به ايستاده) تا از بروز سرگيجه، به علت افت فشار خون در حالت ايستاده، جلوگيري شود.
3- در صورت بروز درد در قفسه سينه يا ساق پاها، تنگي نفس يا آپنه، فوراً به پزشك اطلاع دهيد.
مصرف در سالمندان: بيماران سالخورده و ناتوان ممكن است به مراقبتهاي شديد و مقادير مصرف كمتر احتياج داشته باشند. دفع بيش از حد ادرار موجب افزايش دهيدراسيون و در نتيجه كمي حجم و نيز كمي پتاسيم و سديم خون مي‌شود.
مصرف در كودكان: مقدار مصرف اين دارو در كودكان كوچكتر از 12 سال تعيين نشده است.
مصرف در شيردهي: بي‌ضرري مصرف مانيتول در شيردهي ثابت نشده است.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: افزايش واجهشي فشار داخل جمجمه 12-8 ساعت بعد از افزايش دفع ادرار ، سردرد، کانفيوژن، درد موضعي، تشنج، تب.
قلبي- عروقي: افزايش گذرا در حجم پلاسمايي طي انفوزيون كه موجب افزايش بار گردش خون، نارسايي احتقاني قلب (CHF) يا ادم ريوي مي‌شود، تاكيكاردي، درد شبه آنژين در قفسه سينه، افت فشار خون در حالت ايستاده، افزايش يا كاهش فشار خون، ترومبوفلبيت.
چشم- بيني: تاري ديد، رينيت.
دستگاه گوارش: تشنگي، تهوع، استفراغ، اسهال، خشكي دهان.
ادراري- تناسلي: احتباس ادرار.
متابوليك: عدم تعادل مايعات و الكتروليتها، مسموميت با آب، از دست رفتن آب.
پوست: كهير، نكروز پوستي.
ساير عوارض: لرز.
توجه: در صورت كاهش مداوم دفع ادرار، افزايش فشار وريد مركزي (CVP) يا بروز علائم دهيدراسيون بافتها يا افزايش بار دستگاه گردش خون، بايد مصرف دارو قطع شود.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: افزايش دفع ادرار، از دست رفتن آب سلولي، كاهش فشار خون و كلاپس دستگاه قلبي- عروقي.
درمان: شامل قطع انفوزيون و درمان حمايتي مي‌شود. همودياليز موجب خارج شدن مانيتول از خون و كاهش اسمولاليته سرم مي‌شود.
|
