راوی ساده‌گیر زندگی

موراکامی در ۲۷ ژانویه ۱۹۴۹ در ژاپن یعنی کشوری که امروز زیاد دل خوشی از او ندارند، به‌دنیا آمده است.
او در آمریکا زندگی می‌کند و ژاپنی‌ها او را آمریکایی می‌دانند و آمریکایی‌ها ژاپنی. داستان‌هایش ساده است. سادگی، هم در روایاتش است و هم در نگاهش ولی نه در ایده‌های داستان‌هایش. در دنیای داستان‌های موراکامی زندگی ساده است، نه به خودش سخت می‌گیرد و نه به شخصیت‌های داستانی‌اش.
سادگی‌اش نه از جنس وارستگی است نه هر حرف زیبای دیگری، او حتی حرفی از سادگی و زیبایی هم نمی‌زند، نه چیزی با ارزش است و نه بی‌ارزش. هیچ چیز پیچیده‌ای در جهانش نیست که بخواهد آن را پیچیده‌تر کند. نه فریادی از سر بی‌معنایی جهان می‌زند نه از مفهومی جانبداری می‌کند. در تمام داستان‌هایش درست در جایی که تو انتظار داری داستان را همان‌جا پایان دهد و نتیجه دلخواهت را بگیری، بدون هیچ توجهی گذر می‌کند و تو را با جهان ایده‌هایت برای بسته‌بندی کردن افکار و معنا‌ها تنها می‌گذارد.
ما در داستان‌های اشخاصی مثل کارور و اسلافش سادگی روایات را تجربه کرده‌ایم ولی در آنها موضوعات هم موضوعات کوچک و ساده‌ای بودند. در داستان‌های کاروری ما هیچکدام از عناصر پیرنگ را نمی‌دیدیم ولی در آنها ایده و موضوعات داستان‌ها خود درخور این نوع رفتار بودند اما موراکامی با ایده‌های بکر، موضوعات چالش برانگیزی را انتخاب می‌کند، آن را برای ما باز می‌کند و بعد رهایش می‌کند. در اینجا ما با سادگی نگاه، طرف هستیم نه موضوع.
موراکامی در ساختار داستان‌هایش از هر نوع ساختاری می‌گریزد، هر اوج و فرودی که در داستان است به‌خودی خودش معنی پیدا می‌کند و هیچ کلیتی از آنها ساخته نمی‌شود. کسانی که هنوز با داستان‌های کلاسیک سر می‌کنند و هنوز در آن سبک و شیوه مانده‌اند از اینکه او در پایان ادعای گفتن هیچ چیز را ندارد عصبی می‌شوند.
تمام عناصر داستان‌های کلاسیک که سال‌ها بزرگانی به نام استاد، در گوش‌مان کرده‌اند و به‌خاطرشان رگ‌های گردنشان را باد داده‌اند از درونمایه و گره و گره‌گشایی گرفته تا به آخر، همه در جهان او رنگ می‌بازند و بی‌ارزش می‌شود.
موقع خواندن داستان‌های او بدون هیچ درگیری با زندگی برخورد می‌کنیم و تجربه می‌کنیم و دوباره به همان‌جا باز می‌گردیم. نه قرار است تحولی در ما ایجاد شود و نه در شخصیت. فقط قرار است کنار هم در رودخانه‌ای شنا کنیم و بازگردیم. از او ۳ کار تا به امروز به فارسی ترجمه شده است. یکی، داستان شیرینی عسلی است که در مجموعه
«خوبی خدا» منتشر شده است. یکی رمان «کافکا در ساحل» که جایزه کافکا را هم برده است و اتفاقا این اواخر چند ترجمه متفاوت آن به بازار نشر کتاب آمد. رمانی ارزشمند که هر چند در قد و قواره داستان‌های کوتاهش نیست ولی خواندنش هم خالی از لطف نیست. دیگری مجموعه
« کجا می‌توانم پیدایش کنم» شامل ۵ داستان کوتاه است که هر کدام با یک ایده و موضوع خوب شروع می‌شود و بدون هیچ عجله‌ای روایت می‌شوند. آنقدر که گاهی حس می‌کنیم، نویسنده هیچ نیازی به گفتن داستانش ندارد و از داستان‌شدن داستانش می‌گریزد.
داستان اول این مجموعه حکایت مردی است که با مرگ دوستانش مواجه می‌شود و کم کم احساس می‌کند نوبت خودش است. در این میان نه حرف فیلسوفانه‌ای زده می‌شود و نه او از این واقعه آشفته می‌شود.
داستان دوم زنی یک کارآگاه خصوصی را استخدام می‌کند تا به‌دنبال شوهرش بگردد. شوهری که چند روز قبل به طبقه پایین ساختمان می‌رود تا مادرش را ببیند ولی غیبش می‌زند و دیگر خبری از او نیست. داستان با روایت ساده و طنزش به نوعی داستان‌های پلیسی کارآگاهی را هجو می‌کند. در پایان داستان شوهر به خانه‌اش برمی‌گردد و ماموریت کارآگاه تمام می‌شود بدون اینکه علتش مشخص شود یا کارآگاه به هیچ نتیجه خاصی برسد!
در داستان سوم به نام سگ کوچک آن زن در زمین یکی از زیباترین داستان‌های مجموعه است که در ابتدا ما با شخصیتی بی‌خیال آشنا می‌شویم که در تعطیلات به‌سر می‌برد و از فضا و آدم‌هایی که می‌بیند حرف می‌زند، بعد با دختری مواجه می‌شود که به او از خاطرات دوران کودکی‌اش می‌گوید و سگی که در زمین دفن کرده است. داستان تا پایان به‌صورت تخت و روان روایت می‌شود.
هرکس بر اساس تجربه‌اش هرگونه مفهومی را می‌تواند از آن برداشت کند ولی هیچ‌وقت نمی‌توان داستان را در قالب جمله یا کلمه‌ای میخکوب کرد. داستان چهارم در فضای جنگ و کشتن آدم‌ها توسط آدم‌ها می‌گذرد که از نظر فرم با بقیه داستان‌های مجموعه متفاوت است.
در داستان پنجم به نام خواب که برخلاف بقیه داستان‌های این مجموعه از زبان یک زن روایت می‌شود و یکی معروف‌ترین داستان‌های مجموعه است، ما دوباره با همان فضای تخت روبه‌رو می‌شویم، شخصیت اصلی به بی‌خوابی دچار شده است و ما تا پایان دلیلش را نمی‌فهمیم ولی شخصیت را می‌فهمیم.

منبع : روزنامه تهران امروز