تلاش نافرجام اسرائیل برای تبدیل به هنگ کنگ خاورمیانه

اقتصاد برای رژیم صهیونیستی در کنار امنیت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. تجزیه و تحلیل سیاستگذاری های خارجی این رژیم در منطقه خاورمیانه نیز، از محوری بودن موضوع اقتصاد برای اسرائیل حکایت دارد.
تثبیت و تحکیم جایگاه خود در منطقه در سایه گسترش روابط اقتصادی با کشورهای خاورمیانه به ویژه کشورهای عربی، توسعه سلطه و سیطره خود بر منطقه، کسب منابع مالی بیشتر، تقویت قدرت اقتصادی غرب به ویژه کشورهای عربی، دسترسی آسان تر به منابع انرژی فراوان و ارزان قیمت، از مهم ترین اهداف اقتصادی سیاسی رژیم صهیونیستی محسوب می شود.
در این راستا، برقراری روابط با مصر به عنوان بزرگ ترین و بانفوذترین کشور عربی برای رژیم صهیونیستی دارای اهمیت ویژه ای بوده و هست.
در آغاز به دلیل فضای خصمانه ای که در منطقه علیه رژیم صهیونیستی وجود داشت، امکان ورود به بازارهای اقتصادی و تجاری منطقه بسیار دشوار به نظر می رسید. اما ناکامی اعراب و نیروهای مقاومت در برخورد نظامی با اسرائیل منجر به تمایل سازش با این کشور شد و سرانجام در دهه ۹۰ فرصت مناسبی برای کشاندن مصر به پای میز مذاکره با اسرائیل فراهم شد.
به این ترتیب کشوری که تا آن زمان در خط مقدم مبارزه با اسرائیل حاضر بود، به سازش با رژیم اشغالگر قدس و به رسمیت شناختن آن وادار شد. حضور انورسادات رئیس جمهوری وقت مصر در سال ۱۹۷۷ و پس از آن امضای توافقنامه کمپ دیوید در ۱۷ سپتامبر ۱۹۷۸ توسط انورسادات و مناخیم بگین نخست وزیر وقت اسرائیل و سپس امضای پیمان صلح در سال ۱۹۷۹ نقطه عطف روابط سیاسی میان این دو کشور محسوب می شود.
اسرائیل با بازپس دادن بخش های باقیمانده صحرای سینا، امتیاز بزرگی از مصر گرفت. به رسمیت شناخته شدن اسرائیل توسط مصر، تلاش این کشور برای میانجیگری میان دو طرف اسرائیلی – فلسطینی و تشویق اعراب به عادی سازی روابط با اسرائیل امتیازی غیرقابل چشمپوشی برای رژیم صهیونیستی محسوب می شود. از سوی دیگر دارا بودن ۱۱ کیلومتر مرز مشترک با نوار غزه می توانست فعالیت نیروهای مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی را کاهش دهد.
دولت مصر پس از امضای پیمان صلح با اسرائیل که مستلزم برقراری روابط سیاسی و امنیتی با این دولت بود، توسط سایر کشورهای عربی در انزوا قرار گرفت، ازاین رو با روی آوردن به حامیان غربی رژیم صهیونیستی، جلب رضایت اسرائیل و حمایت لابی های صهیونیستی در آمریکا، توانست جزو کشورهایی شود که بخش مهمی از کمک های سالانه نظامی و خارجی آمریکا را به خود اختصاص می دهند. این کمک ها معادل یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بود.(۱)
علاوه بر کمک های مالی آمریکا به مصر در بعد نظامی که بیشتر جنبه سیاسی داشته، مصر و اسرائیل از زمان امضای پیمان صلح، همکاری های اقتصادی متعددی با یکدیگر داشته اند که مهم ترین آنها در زمینه نفت و گاز است. براساس توافقات صورت گرفته در سال ۱۹۷۹، مصر سالیانه در حدود ۲۰۰ میلیون دلار نفت خام تحویل اسرائیل می دهد.
همکاری دیگر اسرائیل و مصر، درخصوص احداث یک خط لوله گاز است. مصر در سال ۱۹۹۶ برای مقابله با طرح خط لوله گاز قطر به اسرائیل، احداث این خط لوله را پیشنهاد داد.(۲)
شایان ذکر است، تصویب طرح اقتصادی کوییز (QIZ) در سال ۱۹۹۶ توسط کنگره آمریکا، نقش مهمی را در توسعه مبادلات تجاری میان مصر و رژیم صهیونیستی ایفا کرد.
این طرح مشتمل بر ایجاد یک منطقه آزاد تجاری برای صادرات به آمریکا به عنوان پشتیبانی روند صلح خاورمیانه بود و براساس آن کشورهای امضاکننده آن ملزم به همکاری اقتصادی با اسرائیل و گنجاندن حداقل ۱۱ درصد از مواد خام اسرائیلی در کالاهای صادراتی خود بودند تا از این طریق کالاهای کشورهای مذکور آزادانه و بدون عوارض گمرگی وارد بازار آمریکا شوند. به این ترتیب زمینه برای افزایش حجم مبادلات تجاری مصر و رژیم صهیونیستی فراهم شد.
براساس آمار موجود، میزان صادرات مصر به اسرائیل در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۵/۱۳۹ میلیون دلار بوده، در حالی که این میزان در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۷/۱۲۶ میلیون دلار و در سال ۲۰۰۰ میلادی، ۹/۵۸ میلیون دلار بوده است.(۳)
گفتنی است در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۶۵۵ شرکت مصری برای فعالیت در چارچوب قرارداد کوییز مجوز رسمی دریافت کرده بودند و ۱۰۰ هزار کارگر مصری در این عرصه فعالیت می کردند. علاوه بر حجم قابل توجه مبادلات تجاری میان مصر و اسرائیل و افزایش تعامل میان بازرگانان این دو کشور، افزایش همکاری های اقتصادی متعدد میان مصر و اسرائیل و فعالیت شرکت های اسرائیلی متعدد در مصر، فرصت های شغلی فراوانی برای مصریان در داخل کشور و اراضی اشغالی فراهم آورد.
شایان ذکر است، آمار و ارقام مختلفی در زمینه تعداد مصری های حاضر در اراضی اشغالی وجود دارد. برخی منابع آن را ۱۷ هزار و برخی تا ۲۲۰ هزار نفر ذکر کرده اند، اما اکثریت بر حضور ۲۸ هزار مصری در اسرائیل صحه می گذارند.(۴) همچنین ۱۳ درصد از افرادی که در ارتش اسرائیل فعالیت می کنند مصری هستند.(۵) این امر، هرچند اعتراض احزاب، نمایندگان پارلمان مصر، به ویژه؛ فراکسیون پارلمانی اخوان المسلمین و ملت مصر را برانگیخته، اما در سایه وجود بیکاری در کشور مصر با بیش از ۷۰ میلیون جمعیت، چنین اموری گریزناپذیرند.
علاوه بر موارد مذکور، پیشنهادهای متعددی برای همکاری در زمینه های کشاورزی، ارتباط شبکه های برق، گردشگری، حفاظت محیط زیست و پروژه های مشترک صیادی وجود دارد، اما از آنجایی که افکار عمومی این دو کشور، توجه چندانی به روابط با یکدیگر نشان نمی دهد، آنها نیز در نوع روابط خود با یکدیگر مشکوکند و هنوز این پیشنهادها به مرحله اجرا درنیامده اند.
شاید به گفته پطرس غالی به عنوان شخصیتی که سال ها در مسئولیت و مناصب مهم در نظام سیاسی مصر خدمت کرده و مقالات متعددی در این زمینه نگاشته است، دولت اسرائیل برای اینکه بتواند با همسایگان عرب و مسلمان خود به آرامش برسد، باید به هنگ کنگ خاورمیانه تبدیل شود. یعنی با کنار گذاشتن سیاست های نظامی گری، تنها در عرصه اقتصادی فعالیت کند که این امر با توجه به اهداف سلطه طلبانه رژیم صهیونیستی غیرممکن است.

پی نوشت ها:
۱ - شبکه عربی تلویزیون اسرائیل ۲۰/۵/۲۰۰۶
۲ - حسینی مختار و دیگران؛ برآورد استراتژیک مصر، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، ج۱، چ۱، اسفند ۱۳۸۱، ص ۳۱۰
۳- www.cbs.gov.it/ts/
۴- www.Palvoice.com/forms/showthread.php?t=۱۳۸۸۷۶
۵- www.Paldf.net/forum/show thread.php?t=۱۶۲۸۵۹

منبع : هفته نامه آتیه