لبنان: نگاهی از سوریه

قلب جنگ لبنان در سوریه می تپد. همه جا حس می شود. در تاكسی ها و مینی بوس ها، به جای موسیقی یا اصوات مذهبی صحبت از اخبار جنگ است در شادترین كافه های دمشق ساعت به ساعت موسیقی با عناوین خبری الجزیره قطع می شود حتی از نمایشگرهای اطراف سالن های بدنسازی، به جای ویدیوهای آموزش تكنیك های بدنسازی و موسیقی، آخرین سخنرانی شیخ حسن نصرالله پخش می شود.
اما با همه این احوال، این شایعات و تبادلات اخبار روزانه است كه احساسات مردم را در سوریه در بالاترین سطح آن نگاه داشته و در عین حال پی بردن به حقیقت ماجرا در لبنان را برای آنها دشوار ساخته است.احساسات و عواطف مردم بسیار تند و در عین حال روشن و بدون ابها مند: مظاهر حمایت گسترده و یكپارچه از حزب الله، در همه جا به چشم می خورد، سخاوتمندی بیش از اندازه، از جمله نسبت به هزاران پناهنده لبنانی كه از مرز عبور كرده اند، اندوه، افسردگی و خشم، عنصر تحقیر، كه احساسات ملی گرایانه را تحكیم می بخشد، احساسات منفی از نفرت توام با توطئه گرفته تا حس خیانت و اندوه نسبت به «جامعه جهانی».بسیاری از سوری ها این تخاصمات را جنگی غیرمستقیم در كشور خود و نیز تهدیدی واقعی، می پندارند. مناسباتشان با لبنان هر چند در سطح سیاسی با اختلاف نظر همراه بوده، بسیار نزدیك و شخصی است: تقریبا هر سوری دارای خانواده یا دوستان لبنانی است، برای عبور از دو طرف مرز نیازی به پاسپورت ندارند، حتی در گرفتن شماره تلفن لازم نیست كد كشور را بگیرند.مردم خود را اعضای یك خانواده بزرگ تلقی می كنند. اگر بخواهیم قدری جلوتر برویم، باید بگوییم سوری ها و لبنانی ها در واقع، یك ملت اند.
احمد جوانی ۲۶ ساله و شدیدا ملی گرا صحبت از «تهاجم علیه مردم ما در لبنان» می كند. این واقعیت در كلام فارس، كه او نیز ۲۶ سال سن دارد، با عبارت «مقاومت مردم ما پیروز خواهد شد» بازتاب می یابد. در سطحی كلی تر، جنگ، نزدیكی حتی بیشتری نسبت به گذشته را با مردم لبنان موجب شده است به قول سراب، تاریخ نگار، «با این جنگ، بار دیگر این احساس به ما دست می دهد كه صرف نظر از این كه دولت ها چه می كنند، مردم بیش از پیش به یكدیگر نزدیك می شوند.»
●جام تلخ
همه این حرف ها به كنار، جنگ گله ها و شكوه های دیرپا علیه اسرائیل و غرب را زنده كرده است. سوریه از زمان جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷، زمانی كه اسرائیل بلندی های جولان سرزمینی كه همواره یادآور احساس تلخ سرخوردگی در سوریه بوده را به اشغال خود درآورد، رسما با اسرائیل در حال جنگ است. مخاصمات مسلحانه همواره محیط مناسبی برای بروز خشم و نارضایتی علیه اسرائیل و غرب بوده اند. لونا كه دانشجو است می گوید: «ما به این احساسات عادت داریم. تمام زندگی مان را با تهاجم اسرائیلی ها گذرانده ایم.»نظام آموزشی و رسانه ها در سوریه این دیدگاه ها را تقویت می كنند. با این حال شهروندان سوری تنها سخنان یكدیگر را تكرار نمی كنند، بلكه به زبان خود علل و شرایط بروز جنگ را بیان می كنند.
شاته، یك خانم خانه دار، چنین می گوید: «به نظر من دلایل زیادی برای جنگ وجود دارند، ولی مهمتر از همه انحراف اذهان از اتفاقات و اقدامات اسرائیلی ها در فلسطین و عراق است.»ثمر مدیر كافه ای در دمشق از نگاه دیگری به موضوع می نگرد: «ریشه های این جنگ، برمی گردد به سال های بسیار دور. به نظر می رسد اسرائیل زمانی كه در سال ۲۰۰۰ از لبنان خارج شد، مانند همه بازندگان دل خوشی از حاصل كار خود نداشت.» معاظ، فلسطینی سوری، سخن اش را قطع می كند: «چرا فكر می كنید تا رودخانه لیطانی پیش رفتند اسرائیل همیشه دنبال آب بوده، دلیل اش اینه.» این شبیه همان نظریه توطئه است كه ریشه ای چندین ده ساله دارد و مدعی است دو خط آبی بر روی پرچم اسرائیل در دو سوی ستاره داود نشان از رودخانه های نیل و فرات، مرزهای سرزمین مورد طمع اسرائیل دارند.پس كانون توجه مردم در سوریه سرزمین عربی است.
حمایت از حزب الله، مانند تمام لبنانی هایی كه به سوریه هجوم آورده اند، فراتر از اعتقادات مذهبی است. خالد ۲۶ ساله، می گوید: «در طول ماه گذشته روزی بیست و چهار ساعت برای پناهنده ها كار می كردم و متاسفانه نشنیده ام كه حتی یك نفر، هر دینی كه دارد، حزب الله را ملامت كند. به نظر من نداشتن طیفی از نظرات سیاسی، فی نفسه پدیده خطرناكی است » صداهای دیگری نیز به گوش می رسند، منجمله مردمی كه در مصاحبه با الجزیره می گویند مخاصمات ادامه دارد و ابتكارات دیپلماتیك به كندی پیش می روند و موج آرای مردمی بیش از پیش رو به سوی حزب الله دارد. مردان جوان سوری، كه برخی از آنها در تظاهرات خودانگیخته و بی وقفه علیه اسرائیل در خیابان ها شركت می كنند، مرتب لاف می زنند. شاته می گوید، «دوست ندارم جنگ به نفع اسرائیلی ها پایان گیرد. نمی خواهم شاهد تحقیر لبنانی ها باشم. آرزو دارم جنگ آنقدر ادامه پیدا كند، كه چیزی نصیب حزب الله و لبنان شود.»مواجه شدن با چنین همبستگی بسیار نزدیكی تا حدی غریب به نظر می رسد، ولی جنگ عملا سوری ها را پشت سر حزب الله قرار داده است. اگر هم شكاف هایی وجود دارد، اما پیدا كردن آن شكاف ها دشوار است.

لیدیا ویلسون*لیدیا ویلسون در حال حاضر مشغول دریافت درجه دكترا از فلسفه عرب در سده های میانه از دانشگاه كمبریج است. وی اكنون یازده ماه است كه در دمشق زندگی می كند.
ترجمه ع. فخریاسری
منبع :Opendemocracy.net

منبع : روزنامه شرق