جنبه‌های مثبت و منفی سهمیه‌بندی بنزین

عمده‌ترین وجه مثبت سهمیه‌بندی بنزین؛ حل معضل ترافیک کلان‌ شهرها است که این خود به‌تنهایی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
روان شدن وسایل نقلیه و در نتیجه سرعت در جا‌به‌جایی مسافران درون شهری، علاوه بر این‌که میلیاردها از هزینه‌ی وقت‌های تلف شده‌ی شهروندان را نیست و نابود نمی‌کند بلکه مردم را از دچار شدن به انواع و اقسام کشش‌های عصبی ناشی از ترافیک‌های سنگین نجات داده و مهم‌تر از همه‌ی آن‌ها، مساله‌ای با عنوان «آلودگی در کلان شهرها» را نیز که مستقیما به سلامتی همه‌ی شهروندان مربوط است، حل می‌کند!
ایجاد محیط سالم برای تنفس... علاوه‌ براین‌که گریز از هزینه‌های سرسام‌آور درمان را به ارمغان می‌آورد، بیماری، کسالت وغیرمفید بودن را که ناشی از محیط آلوده است، برای شهروندان به حداقل می‌رساند.
مورد دیگری که «سهمیه‌بندی بنزین» - در شرایط کشور ما- ایجاد می‌کند؛ مقوله‌ی برقراری عدالت نسبی‌ست که همین نیز به‌خودی خود، می‌تواند مثبت تلقی و ارزیابی شود: در جامعه‌ی فقر زده‌ی کنونی که به اعتراف بسیاری از دست‌اندکاران بیش از هشتاد تا هشتاد و پنج درصد امکانات و ثروت و سرمایه در اختیار پانزده تا بیست درصد جمعیت قرار دارد و مابقی، تنها، برخوردار از پانزده تا بیست درصد امکانات موجود هستند... قضیه روشن می‌شود که اکثر خانواده‌های مرفه و نیمه مرفه که دارای چندین وسیله‌ی نقلیه‌ی شخصی هستند می‌توانستند از بنزین یارانه‌ای (مجانی) استفاده کنند، درحالی که همان اکثریت هشتاد درصدی تنها امکان داشتند تا از یارانه‌ی استفاده از شرکت واحد اتوبوسرانی برخوردار باشند و عوارض چنان ترافیکی را که به‌وجود آورنده‌ی انواع و اقسام بیماری‌ها بوده است بپردارند و چون توانی برای پرداخت همین عوارض را هم نداشتند و ندارند... می‌بایست برای تحمل زجر و فشارهای بیش‌تر«زندگی»، هر چه بیش‌تر بسوزند و بسازند!
«سهمیه‌بندی بنزین» اگر به‌درستی اجرا شود و راه‌های فرار و گریز از آن بسته بماند؛ حداقل کلان پولدارها را وامی‌دارد تا چندین وسیله‌ی نقلیه‌ی خود را از حرکت باز بدارند و بپذیرند تا از سهمیه‌ی همه‌ی آن ماشین‌ها برای به‌حرکت درآوردن یک ماشین استفاده کرده و همه‌ی خانواده از آن بهینه استفاده کنند و دیگر نازدردانه‌هایشان آن ماشین‌های آخرین مدل و آن‌چنانی را در خیابان‌ها و اتوبان‌ها به حرکت‌های مسابقه‌ای در نیاورند و باعث تصادف‌های مرگ‌آور برای خود و مردم نشوند.
بله‌ امتیاز دیگر «سهمیه‌بندی بنزین» کاهش تصادفات خواهد بود که این امر نیز تاثیرات مثبت خود را بر روی مجموع نهادهای مرتبط با آن که شامل؛ بیمارستان، دادگستری، زندان، یتیم شدن بچه‌ها، از دست دادن همسر، پدر، مادر و بسیار خسارت‌های مالی و معنوی دیگر است خواهد گذاشت.
باید پذیرفت که اگر همه‌‌جانبه به قضیه‌ی «سهمیه‌بندی بنزین» نگریسته شود؛ می‌توان وجوه بسیار مثبت زیادی را برشمرد که اگر همه‌ی آن‌ها در یک ارتباط بهم‌پیوسته مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد، جامعه شاهد به‌وجود آمدن ارزش‌های گران‌قدری می‌شود که واقعا می‌تواند از هر نظر قابل پذیرش باشد. اگر حقیقتا بشود بیش از چهار تا پنج میلیارد دلار را صرف آلودگی محیط زیست نکرد و آن کلان مبلغ را در خدمت مردم حقیقی کشور که تماما در ردیف نیروهای مولده‌ی فیزیکی و فکری جامعه هستند، قرار داد... در این صورت است که می‌توان به اهمیت این «سهمیه‌بندی بنزین» بیش‌تر پی‌برد.
و اما: عمده‌ترین جنبه‌ی منفی «سهمیه‌بندی بنزین» عدم همه‌جانبه ‌نگریستن در اجرای آن بوده است. در شرایطی که فقط در مدت یک‌سال اجاره‌ی مسکن بیش از پنجاه درصد افزایش پیدا کرده است، در شرایطی که روز به روز کالاهای مورد مصرف ابتدایی مردم، گران و گران‌تر می‌شود و افزایش دستمزدها و حقوق‌ها با سرعت گرانی‌ها، هم‌خوانی ندارد و اکثر کارمندان و کارگران نیز ناگزیر از تلاش برای «بقا» هستند و به همین دلیل باید به دنبال هر کار و شغلی بگردند تا به‌هر صورتی که باشد آب و دان خانواده را جور کنند... این «سهمیه‌بندی بنزین» باعث شده است تا آنان که، البته بسیارند ، و اغلب وسیله‌ای قسطی تهیه کرده‌اند و با آن مسافر کشی می‌کنند... خود را از هستی ساقط شده ببینند که بی‌هیچ استدلالی باید پذیرفت که همه‌ی آنان حق دارند تا از «سهمیه‌بندی بنزین» ناراحت و متنفر باشند. از این مهم که بگذریم؛ فقدان کافی وسایل حمل و نقل عمومی، شلوغ‌تر شدن خطوط مترو که استفاده از آن را برای بسیاری از مردم دشوارتر نموده است، نیز عمده‌ نارسایی‌هایی‌ست که در پی سهمیه‌بندی کردن بنزین، بیش از پیش، نمود پیدا کرده است که آن را هم می‌توان از عوارض «سهمیه‌بندی بنزین» برشمرد.
در این باره باید از تعیین غیر کارشناسانه‌ی سهمیه‌ی بنزین برای ماشین‌های گوناگون با کارکردهای گوناگون نیز اشاره داشت که همه‌ی آن‌ها می‌بایست قبل از پیاده‌کردن چنان برنامه‌ای با درایت و کارشناسی‌های لازم مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گرفت که این عدم توجه‌ها را نیز می‌توان در ردیف وجوه منفی چنان کاری به‌حساب آورد.
تردید نیست که اگر یک مجموعه از هماهنگی‌های لازم برخوردار نباشد، در تحلیل نهایی، قادر نخواهد شد تا امری را که در محتوا و شکل مثبت هم باشد، به سرانجامی نیکو و سودمند و مفید برساند؛ با تمام این اوصاف این امر اشتباه و غلط نیست که اگر حرکتی در جهت مثبتی ‌شود، ما تلاشمان را معطوف به کمک به آن امر نسازیم و بر این فرضیه پای فشاریم که خانه از پای‌بست ویران است!! واقعیت چنین است که اگر بخشی از کارگران و معلمان و دیگر زحمتکشان به حقوق‌های مقطعی و جزیی نیز دست‌یابند، باید از آن حمایت و پشتیبانی کرد... و اگر چنین است؛ پس می‌توان و ضروریست که از مقوله‌ی «سهمیه‌بندی بنزین» نیز در راستای منافع عموم مردم سود جست و جهت آن را مطابق منافع مردم و کشور سمت و سو بخشید.
از این رو، بهتر است تلاش کنیم تا درک روشن‌تری از وجوه مثبت «سهمیه‌بندی بنزین» به‌دست دهیم و هم‌زمان در جهت ازبین بردن جنبه‌های منفی آن بکوشیم... بر این اساس، شاید، ارایه‌ی چند پیشنهاد به مجریان کشور که در این زمینه‌ی به‌خصوص مسئول هستند، مورد توجه قرار گیرد:
۱) از بودجه‌ی حاصل از صرفه‌جویی در مصرف بنزین، می‌توان تمام وسایل نقلیه‌ی عمومی که توسط توده‌های میلیونی مورد استفاده قرار می‌گیرند و مربوط به دولت است، مجانی اعلام شوند.
این‌کار نه تنها بخشی از نیروهای کار را که در کارهای حاشیه‌ای قرار دارند، مانند بلیط فروش‌ها، کاغذ برای تهیه‌ی بلیط، هزینه‌ی چاپخانه، مامور برای کنترل، و ده‌ها مورد دیگر را آزاد خواهد کرد و می‌توان آنان را در امور و کارهای سودمند‌تری مشارکت داد، بلکه کمک مستقیم مالی به کارگران و کارمندانی خواهد شد که همین اندک هزینه‌ها در زندگی همه‌ی آنان تاثیر دارد... که نیک می‌دانیم که برآیند چنان تاثیراتی چگونه بر تولید و سلامت جامعه ایفاگر نقش می‌شود.
۲) بنزین به تاکسی‌ها و آژانس‌های خصوصی به اندازه‌ی کافی داده شود تا آنان بتوانند به دلیل فقدان ترافیک و سرعت ماشین‌ها، کرایه‌ها را کاهش دهند و تعرفه‌ای مناسب برای کرایه‌ی آن وسایل نقلیه در نظر گرفته شود که برای توده‌های مردم و صاحبان آن وسایل خصوصی نقلیه‌ی عمومی، قابل تحمل و مناسب باشد.
۳) هر چه سریع‌تر تکلیف ماشین‌های کرایه‌‌ای که خارج از ضابطه، در سطح شهرها به دلایل ذکر شده مشغول کار هستند، روشن شود. بهترین پیشنهاد فوری این است که تمامی آنان تحت پوشش نهادهای مربوطه قرار گیرند و آنان به‌طور نیمه وقت و یا تمام وقت در خدمت حمل و نقل شهری و یا غیره درآیند. بدیهی‌ست که اگر دولت بتواند مشکل وحشتناک مسکن را، اندکی، حل کند و اگر بتواند کاری کند که یک آپارتمان صد متری به‌طور متوسط قیمتی حدود سیصد میلیون تومان پیدا نکند و سالانه همین آپارتمان ارزش افزوده‌ی سی چهل درصدی نیابد... و اگر بتواند از شدت استثمار طبقات فرو دست بکاهد و نیروهای کار را ارزش بگذارد و تولید را پایه و اساس بقای جامعه تعریف کند... و اگر این گرانی‌های وحشت‌آور مهار شود... «سهمیه‌بندی بنزین» یکی از با ارزش‌ترین و اصولی‌ترین و سلامت‌ترین و مفیدترین کارها به‌حساب خواهد آمد.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه