یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا


راهکارهایی برای بهینه‌سازی یارانه بنزین


راهکارهایی برای بهینه‌سازی یارانه بنزین
▪ نگاه دكتر بایزید مردوخی، كارشناس ارشد مسایل اقتصادی
وضعیت نظام پرداخت یارانه كشور و كارایی آن را باید در حوزه‌های مختلف ارزیابی كرد، چرا كه تأثیر و عملكرد یارانه در هر حوزه متفاوت است. در حال حاضر حوزه‌های مهم پرداخت یارانه در اقتصاد ایران به شرح زیر هستند: ‌ ‌
▪ یارانه نان:
پرداخت این یارانه از نظر‌ سیاسی - اجتماعی، ضرورتی تاریخ داشته و طی یك قرن اخیر، هیچ دولتی در ایران نتوانسته و یا نخواسته آن را قطع كند. اما شیوه پرداخت یارانه نان هدفمند نبوده و كلیه مصرف‌كنندگان را بدون توجه به درآمد و ثروت دربرمی‌گیرد. در این میان، دو وضعیت برای یارانه نان قابل تصور است: ‌
۱) قطع یارانه كه به دلایل اجتماعی، سیاسی و تاریخی عملی نبوده و نیست.
۲) هدفمند كردن یارانه و استفاده از گزینه‌ای به جای حالت فعلی كه بسیار پرهزینه و تقریباً غیرممكن است. بنابراین پرداخت یارانه نان در ۵۰ سال اخیر، اجتناب‌ناپذیر بوده و شیوه اعمال آن نیز قابل تغییر نبوده و نیست. ‌‌
▪ یارانه انرژی:
پرداخت یارانه نفت سفید به دلایل اقتصادی و اجتماعی، اجتناب‌ناپذیر بوده و شیوه اجرای آن نیز توسط دولت (شركت نفت) كه نفت ارزان را به روستاها و مناطق دور افتاده می‌رساند، قابل تغییر به نظر نمی‌رسد. در مقابل، پرداخت یارانه بنزین در طول ۵۰ سال اخیر فاقد هرگونه توجیه اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی بوده و تنها در خدمت بخشی از جامعه شهری كشور است. لذا آثار منفی و مخرب آن بر كسی پوشیده نیست.
البته پرداخت یارانه گازوییل به عنوان سوخت صنعتی و كارخانه‌ای و سوخت مورد نیاز صنعت حمل و نقل، تا حدودی قابل توجیه بوده و نوعی بهره‌برداری از مزیت طبیعی و برخورداری كشور از منابع هیدروكربور به حساب می‌آید. با وجود این، یارانه گازوییل را می‌توان به طور تدریجی كاهش داد. ‌بهینه‌سازی و هدفمندسازی یارانه بنزین: برای هدفمندسازی یارانه‌ بنزین،‌ اقدامات لازم به شرح زیر پیشنهاد می‌شود: ‌
۱) قطع كامل یارانه بنزین و فروش آن به قیمت تمام شده تولید داخلی و قیمت تمام شده وارداتی‌ از ابتدای سال ۱۳۸۶ و بدون فوت وقت. ‌
۲) تهیه و اجرای برنامه كاهش تدریجی و زمان‌بندی شده یارانه بنزین تاكسی‌ها و خودروهای راهی‌ در طول ۳ تا حداكثر ۵ سال آینده و حذف كامل آن بعد از مدت یاد شده.
‌ ۳) تبدیل بخش اعظم خطوط تولید فعلی خودرو‌ سواری خودروسازان بزرگ داخلی به خط تولید انبوه خودروهای MPC (دارای گنجایش ۱۲ تا ۱۵ نفر) ظرف حداكثر یك سال و احداث واحد تولیدكننده این خودروها در استان‌های مهاجرفرست دارای نرخ بیكاری بالا (مانند كرمانشاه، كردستان، ایلام، ‌همدان و اردبیل) با سرمایه‌گذاری مشترك دولت و مردم. ‌
۴) اجرای‌ برنامه توسعه حمل و نقل همگانی درون شهری در تهران و شهرهای بزرگ كشور از طریق بكارگیری انبوه خودروهای MPC در همه مسیرهای داخل شهری و جایگزینی هر یك دستگاه از این خودروها به جای سه دستگاه سواری راهی و مسافركش و انتقال مالكیت هر خودرو MPC به مالكین سه خودروی سواری، راهی و مسافركش، و حذف این سه نوع خودرو از شهرها. ‌
۵) اجرای برنامه اجرایی افزایش بهره‌وری در صنعت پالایش و حلقه‌های بالادستی این صنعت در یك دوره زمانی ۲ تا ۳ سال به منظور كاهش هزینه تولید و منطقی كردن قیمت فرآورده‌ها.
۶) اجرای برنامه اجرایی بهبود تكنولوژی تولید خودرو و كاهش ضریب مصرف سوخت خودروهای داخلی و قطع واردات خودروی خارجی.
منبع : ماهنامه اقتصاد ایران


همچنین مشاهده کنید