خونی تازه در رگهای پایتخت

روزانه برای رسیدن به مقصد چقدر در پیاده روهای تهران پیاده روی می كنید؟ حالا كه بهار آمده و هوا برای پیاده روی بسیار دلپذیر است آیا از پیاده روی روزانه خود برای رسیدن به مقصد لذت می برید؟ به نظر شما پیاده روهای پایتخت مان چه ایرادی دارد كه باید به آن توجه بیشتری كرد؟ مهمترین موضوع در ساخت پیاده روها روان بودن مسیر است. پیاده رویی خوب ساخته شده كه در آن مانعی برای عبور عابر پیاده وجود نداشته باشد. موانعی مانند تابلوهای راهنمایی و رانندگی ،تیر چراغ برق ،درخت نرده های دور باغچه ها و...
پیاده رو نباید نا مسطح باشد و عرض آن نیز باید در تمام مسیر ثابت بوده و تغییر نكند .پیاده رو خوش ساخت پیاده رویی است كه در میان راه عابر را با پل ورودی پاركینگ مواجه نكند و یا پس از طی مسافتی مسطح عابر را مجبور به عبور از پله های متعدد نكند، یعنی باید یك دست باشد. پیاده رو در تقاطع ها باید امكان عبور برای ناتوانان را ایجاد كند و...
رئیس سازمان زیبا سازی شهرداری تهران توسعه پیاده راهها و پیاده روهای شهر تهران را از سیاست های سازمان زیبا سازی می داند و می گوید :پس از توسعه این پیاده روها و پیاده راهها وظیفه سازمان زیبا سازی كار تبلیغاتی در جامعه است تا مردم را عادت دهد مانند گذشته بسیاری از مسیر را پیاده طی كنند و لازمه ایجاد فرهنگ پیاده رویی بازسازی پیاده راه هاست.
حجت اله ملا صالحی می گوید: این سازمان متولی ساخت پیاده راه نیست. الگویی را بنا می نهد و اگر به نتیجه رسید در دیگر مناطق هم این اتفاق می افتد. برای نمونه پیاده روی بین خیابان طالقانی تا انقلاب با تمام ضوابط مبلمان شهری بازسازی شده یعنی تمام نكات اعم از نهر، مسیر عبور معلولین، زیبایی، نورپردازی، نیمكت ها، سطل زباله ، باجه های تلفن، سنگ فرش كف پیاده رو و... همگی بازسازی شده و در حال حاضر فضای جدیدی ایجاد شده است. این الگویی بوده برای بازسازی كل پیاده روی خیابان ولی عصر كه می تواند یكی از بلندترین پیاده روها باشد.
او از بازسازی ۲۲ كیلو متر پیاده روی خیابان ولی عصر حد فاصل پل تجریش تا میدان راه آهن خبر می دهد و می گوید : پیاده روهای دو طرف این خیابان در سال ۸۵ بازسازی خواهد شد. یعنی ۴۴ كیلومتر پیاده رو تا پایان سال ۸۵ با رعایت تمام استاندارد های موجود در شهر سازی خواهد شد تا عابران با آسایش بیشتری از این مسیر عبور كنند. همچنین این نمونه در فلكه صادقیه تا میدان نور هم ایجاد شده و الگویی برای آن منطقه خواهد بود. این كار در مناطقی مثل نارمك نیز انجام گرفته است.
رئیس سازمان زیباسازی به ساخت پیاده راه هایی در برخی از خیابان ها همچون خیابان صف یا همان سپهسالار كوچه مروی و غیره اشاره كرده و می گوید : خیابان صف به خاطر موقعیتی كه دارد قرار شده كه از جنوب به شمال به روی وسایل نقلیه مسدود شود و تبدیل به پیاده راه شود، یعنی زمین آن سنگفرش شده و با مبلمان شهری مبله شود.
به گفته ملا صالحی مسدود شدن این خیابان در دستور كار قرار گرفته طراحی آن به اتمام رسیده و هر زمانی كه از طرف سازمان ترافیك به آنها ابلاغ شود كار پیاده راه سازی در این منطقه آغاز خواهد شد، كه البته كار در این منطقه تا انتهای سال ۸۵ به پایان خواهد رسید.
طراح جامع شهر تهران در مورد اصول پیاده رو و پیاده راه سازی می گوید: در معابری كه برای اتومبیل ایجاد شده است باید فضایی برای عبور عابران پیاده ایجاد شود ولی صرفاً نیازی به آن نیست. در برخی از مناطق معابر از تردد خودرو تخلیه می شود تا مردم بتوانند پیاده در آنجا حركت كنند و حركت اصلی عابر پیاده است. در معابری كه پیاده راه هستند باید فضایی كافی برای استراحت و نشستن فضایی برای خدمات رسانی همچون كافه تریا و یا مكان هایی برای توزیع اغذیه وارد شود ولی در پیاده روها این طور نیست چون با ایجاد مبلمان شهری در پیاده روها به معبری تجاوز می شود كه این كار در پیاده راه یك تشویق به حساب می آید.
به عقیده این معمار شهر ساز، پیاده راه ها در مقیاس محله كارایی دارند، مثلا در منطقه لاله زار آن هم در یك بخش تنها می توان پیاده راه ایجاد كرد. ولی از آنجا كه منطقه مورد نظر خیابانی طولانی است كارایی چندانی نخواهد داشت عموما افرادی كه به این منطقه می آیند خریدار وسایل برقی هستند و كالاهای مورد نظر خود را به صورت كلی می خرند و برای حمل آن نیاز به خودرو دارند. بنابراین پیاده راه سازی تنها هزینه ایجاد می كند ولی در سپهسالار مردم در كنار خرید كفش برای تفریح هم به آنجا می روند. همچنین خیابان مقصود بیگ و كوچه مروی كه البته چندان طولانی نیست. پس می توان در آن راحت تر پیاده راه ایجاد كرد.
او می گوید پیاده راه سازی برای كاهش ترافیك در یك منطقه مفهومی ندارد به ویژه در مجموع ترافیك تهران. پیاده راه سازی در دنیا به این معناست كه به عابران آرامش و ایمنی بدهد تا مردم راحت تر در خیابان ها تردد كنند. خیابان بهار می تواند این قابلیت را داشته باشد. اما تنها تا جایی كه فروشگاه های پوشاك كودكان در آن قرار دارد.
ذواشتیاق ادامه می دهد : این كار در كشور های زیادی از جمله آلمان انگلیس و ایتالیا انجام شده، در ایتالیا یك نقطه ترمینالی همچون خیابان انقلاب كه البته جزو مراكز اصلی شهر هم نیست این پیاده راه ایجاد شده است. منطقه بزرگی كه در آن فروشگاههای بزرگ ، كلیسا، پارك و حتی مكانی برای دستفروش ها و مطبوعاتی ها فضایی برای نشستن، آبنما و غیره ایجاد شده كه كف آن یا سنگ فرش است یا به شیوه جالیزی كف پوش شده است و دور تا دور این منطقه بزرگ راه عبور برای خودرو ها تعبیه شده است.
در پیاده راه ها حتی می توان مراكز فرهنگی را ایجاد كرد. این شهر ساز ادامه می دهد جایگاه پیاده راهها و دسترسی به آنها اهمیت فراوانی دارد چرا كه مردم باید بتوانند براحتی به آنها دست پیدا كنند. ما به عنوان معماران شهرساز سالهاست كه می خواهیم پیاده رو را از پیاده راه جدا كرده و در پی آن هستیم تا پیاده راهها در داخل محلات نمیرند چون وقتی دسترسی به آنها مشكل می شود در محلات می میرند و بدون استفاده می مانند. او ادامه می دهد اما در مورد پیاده راهها در شهر جدید عسلویه پیاده روهایی كه بین بلوك ها ایجاد شده آنقدر بزرگ هستند كه ماشین هم می تواند به راحتی از آن عبور كند. ولی ما آن را از عبور خودرو خالی كرده و به پیاده راه تبدیل كرده ایم و با گل كاری های مورب راه عبور خودروها را بسته ایم. ذواشتیاق می گوید: یكی از مهمترین موضوعاتی كه در ساخت پیاده رو مطرح است این است كه باید مسیری روان و مسطح داشته باشد و موانع باید از سطح آن رفع شود موانعی چون تابلوهای راهنمایی ، تیر چراغ برق، درخت و سطح پیاده روها باید دارای یك عرض ثابت بوده و سطح آن نباید با پله و... قطع شود. شهرداری باید موانع را از پیاده روها بردارد و آن را به شكل استاندارد درآورد.
این در حالی است كه برای مسطح كردن پیاده روها اداره برق زیر بار هزینه جا به جایی تیرهای بتونی برق نمی رود. رئیس سازمان زیباسازی شهر تهران می گوید: یك سری بافتهای تاریخی همچون خیابان لاله زار و كوچه مروی در دستور كار شهرداری هستند تا علاوه بر مرمت بافت تاریخی تبدیل به پیاده راه شوند. در كوچه مروی تا پایان سال ۸۴ تنها بیست درصد پیشرفت فیزیكی داشته ایم و قرار است در نیمه اول سال ۸۵ احیا و پیاده راه سازی آن به پایان رسد. او در پاسخ به این سئوال كه پس از احیای بنای تاریخی این خیابانها چه سرنوشتی در انتظار تجار محل است ، می گوید: خود كسبه هم علاقه مند هستند تا شكل تاریخی آنجا احیا شود ما هم همین را می خواهیم ولی احتمال دارد بعد از مرمت نوع مشاغل تغییر كند. برای مثال اگر لاله زار مرمت شود بعد از مدتی دوباره تبدیل به یك منطقه فرهنگی خواهد شد. ملاصالحی ادامه می دهد: در منطقه ۱۲ هیچ مشكلی با سازمان میراث فرهنگی نداریم، حتی بخشی از هزینه را آنها تقبل كرده اند و در برخی نقاط ناظر پروژه ها به نوعی خود سازمان میراث فرهنگی است.
یك شهرساز در مورد مرمت بناهای تاریخی و تبدیل آنها به پیاده راه می گوید: این كار مانند پیوند اعضا است، ساخت آن زمان كمتری را می گیرد ولی بعد نیاز به نگهداری دارد تا عضو پیوند زده پس زده نشود.
این كه آیا برگرداندن بافت فرهنگی مثل لاله زار در آن نقطه باعث پیشرفت خواهد بود یا نه باید گفت كه این طرح عملی بوده اما در درازمدت امكانپذیرخواهد بود.
محمدجواد دستمالچیان ادامه می دهد: همان گونه كه كشتارگاه تبدیل به فرهنگسرا شد و در كنار آن هنوز سردخانه ها به كار خود ادامه می دهند، یا خانه هنرمندان كه كاربری آن تغییر كرد بنایی نظامی به ساختمانی با رویكردی فرهنگی تبدیل شد. می توان انسان ها را با خواستگاه های متفاوت وارد یك منطقه كرد، در مورد لاله زار كه زمانی یكی از بهترین خیابان های تهران بوده باید ناهنجاری های خیابان درست شود و یكسری نقاط كلیدی با توجه به سابقه مرمت دوباره سازی شود، مثل سینما متروپل كه كار معماران برجسته آن دوره بوده است یا درست كردن وضعیت كافه ها یا ایجاد سینماهای كوچك برای یك كار حرفه ای. برای مثال محیطی برای دانشجویان این رشته فراهم می شود اما ده سال یا شاید بیشتر نیاز هست تا فرهنگسازی در آن ایجاد شود.
او معتقد است، در مورد كوچه مروی باید تحقیق كنند كه اگر آنجا احیا شود چه اتفاقی خواهد افتاد. برای مثال آلودگی هایی در كوچه مروی وجود دارد كه شاید با احیای آنجا این آلودگیها به دیگر مناطق نیز سرایت كند. برای مثال قاچاقچیانی كه در آنجا پاتوق دارند دیگر كار برایشان در آن منطقه ممكن نیست و به جاهای دیگر شهر می روند كه البته این اتفاق بسیار بدی است كه در كوچه مروی رخ خواهد داد. اما برای لاله زار اتفاقات خوبی پیش بینی می شود،چرا كه مالكان آنجا مردم پولداری هستند كه از دیگر نقاط شهر برای كار و مشغله روزانه خود به آن نقطه می آیند. در لایه های پشتی این خیابان ساختمان های مخروبه باید شناسایی شوند و سپس مرمت شده و كاربری آن تغییر كند. برای مثال یك انبار به كتابخانه تخصصی تبدیل شود تا غیر از خریداران وسایل برقی اقشار دیگر به خصوص جوانان و دانشجویان به آنجا وارد شوند.
دستمالچیان معتقد است: در مورد مرمت و احیا نمی توان یك نسخه برای تمام نقاط شهر تجویز كرد. باید برای هركدام یك طرح جداگانه ایجاد كرد. به نظر می رسد با بودجه دستوری نمی توان مكان های تاریخی از كار افتاده را احیا كرد، شاید بهترین راه آموزش كسبه و مشاركت دادن آنها در این امر باشد، چرا كه در صورت تغییر بیشترین مزیت و فایده نصیب آنها خواهد شد.
***
رئیس سازمان زیبا سازی همچنین از تغییرات دیگری در سطح شهر تهران خبر می دهد. برای مثال او می گوید كه هفت دره در تهران وجود دارند كه می خواهیم با ایمن سازی بهره برداری از آنها را دو چندان كنیم. همچنین دره مقصود بیك كه از پل تجریش شروع و تا امامزاده اسماعیل ادامه دارد تبدیل به پیاده راه خواهد شد. در حالا حاضر مشغول تجهیز كارگاه ها هستیم تا اجرای آن را آغاز كنیم. ملا صالحی در ادامه می گوید طراحی میدان راه آهن در حال اتمام است و پس از تصویب در شورای ترافیك كار اجرایی آن در سال جاری آغاز خواهد شد.
او می گوید : وظیفه زیبا سازی است كه به هر آنچه كه به منظر شهر صدمه می زند رسیدگی كند. از این رو قرار دادی با جهاد دانشگاهی بسته ایم تا با كمك معاونت ترافیك مطالعاتی را روی مكان هایی كه قابلیت نصب تابلو تبلیغاتی دارند انجام دهند تا ظرف سه ماه آینده به صورت محوری تابلو های شكیلی را نصب كنیم و قدیمی ها را كه ناهنجار بوده ساماندهی كنیم.

شهره مهرنامی

منبع : روزنامه همشهری