مخابرات و درآمدزایی به هر قیمتی

تکنولوژی SMS در سال ۱۹۹۱ در اروپا و با شبکه GSM تولد یافت همان پدیده ای که به کاربران اجازه می دهد پیغام های کوتاه، به صورت متن را از طریق تلفن همراه ارسال و دریافت کنند. از آن جا که SMS در قاره اروپا متولد شده است به همین علت این وسیله ارتباطی در این قاره با رشد چشمگیری روبه رو بوده و به مرور زمان استفاده از آن در دیگر کشورها نیز رواج یافته است .
این رواج و علاقمندی در دیگر قاره ها همچون آسیا به شدتی افزون بوده که طبق آمارها گفته می شود در حال حاضر فیلیپین در صدر فهرست کشورهای جهان از نظر تعداد پیام های ارسالی به ازای هر مشترک تلفن همراه است. اما داستان ورود SMS به کشورمان مانند دیگر وسیله های ارتباطی با تاخیر چندساله همراه بود تا آنجا که در اواخر سال ۸۱ درست زمانی که در اکثر نقاط جهان SMS به عنوان یک سرویس کامل و جانبی تلفن همراه شناخته شده بود این وسیله قدم به کشور ما گذاشت و به نوعی به بهره برداری رسید. گرچه این ورود با تاخیر بسیار مصادف شد اما علاقمندی ایرانیان به استفاده از این سیستم پیام کوتاه به حدی پرشور بود که شرکت ارتباطات سیار به خاطر مهیا نبودن زیرساخت های لازم مجبور به اعمال محدودیت در ارایه این سرویس شد تا آنجا که این وزارتخانه اعلام کرد مشترکین از این پس برای برخورداری از این سرویس باید در نوبت انتظار بمانند. به هرحال با تمامی این محدودیدها باز هم کاربران تلفن همراه همچنان شیفته و معتاد این وسیله ارتباطی هستند و بنا بر آمارها روزانه ۲۰ میلیون پیام کوتاه توسط ۱۱ میلیون مشترک تلفن همراه ارسال می شود و با این حساب باید گفت موج میلیاردها SMS بر فراز ایران جاری است.
● پیام کوتاه و امکانات گسترده
گرچه در ماههای نخست ورود SMS به کشورعمده استفاده آن صرف تبادل احوالپرسی معمولی روزانه و کسب اخبار از دوستان و آشنایان می شد تا آنجا که به دلیل همین استفاده ها این سیستم پیام گیر جزو حریم خصوصی افراد به حساب می آمد
و به طور کلی هر زنگ پیام کوتاه اعلام کننده خبری از دوست یا آشنایی بود که به نوعی شماره آنها در لیست تلفن موجود بود.اما رفته رفته با روشن شدن گستردگی این وسیله ارتباطی دیگر زنگ پیام کوتاه تنها به شماره های آشنا و احوال پرسی های معمولی ختم نمی شد چرا که می توانست یک پیام کوتاه مشترکین را به خرید فلان کالای تبلیغاتی یا اطلاع از تاریخ قرعه کشی بانکی مطلع سازد.
گفته می شود اولین بار این پیام های تبلیغاتی یکسان از شماره تلفن ۹۸۵۰۰۵ برای مشترکین ارسال شده بود. شماره ای که در حقیقت متعلق به مرکز SMS مخابرات کشور بود و از طریق آن به مناسبت های مختلف برای مشترکین پیام هایی با موضاعات مذهبی،تبریک و یا تسلیت ارسال می کرد اما چندی بعد مخابرات برای کسب درآمد بیشتر،محتوای پیام های ارسالی خود را تنها اختصاص به این گونه پیام ها نداد و رفته رفته پیام های کوتاه، خاص مناسبت های مختلف جای خود را به تبلیغات رنگارنگ داد و در همین راستا مسئول مرکز SMS مخابرات طی مصاحبه ای رسما این موضوع را تایید و اعلام کرد که شرکت مخابرات در ازای دریافت مبلغی اقدام به ارسال SMS در سطح وسیع کرده است . به عقیده او ارسال SMS تبلیغاتی به تلفن های همراه مشترکان منع قانونی ندارد چرا که تلفن همراه مطلقا جزو مالکیت مشترکان محسوب نمی شود و به همین علت مخابرات حق دارد پیام های تبلیغاتی برای مشترکان ارسال کند و از این راه به درآمدزایی بپردازد. این اظهار نظر با خود موجی از اعتراضات را به همراه داشت و عده ای از این معترضین اعتقاد داشتند این کار خلاف حقوق شهروندی است و اگر ارسال SMS حق مخابرات باشد بنابراین باید بتواند شکل مشابهی از تبلیغات را نیز درباره تلفن های ثابت به کار بگیرد به این صورت که در حین مکالمه با تلفن ثابت مکالمه را قطع و به ارایه پیام تبلیغاتی بپردازد. دامنه اعتراضات به هر گستردگی بود اما نتوانست جلوی روند این گونه تبلیغات را بگیرد و مخابرات نیز پس از مدت زمانی روش تبلیغاتی خود را بهبود بخشید. به طوری که برای استفاده بهینه از سرویس پیام کوتاه و به نوعی درآمد زایی طی برگزاری مناقصه ای سه شرکت رهیاب،مگفا وآتیه پرداز برنده نهایی مناقصه اعلام شدند و به این ترتیب قرار بر آن شد که این سه شرکت با امکان اتصال به مرکز پیام کوتاه شرکت ارتباطات سیار مبتنی بر پروتکل SMPP کلیه پیام های تبلیغاتی را برای مشترکین ارسال کنند.
توجه به این نکته ضروری است که گرچه ارسال پیام های تبلیغاتی از طریق تلفن همراه خاص کشور ما نیست اما نحوه ارسال این گونه پیام ها در دیگر کشورها کاملا متفاوت از ما در حال اجرا است به این صورت که در کشورهای اروپایی عمده SMS های از این دست توسط برخی شرکت های خاص تبلیغاتی ارسال می شود. این شرکت ها با استخراج شماره تلفن های افراد و ارزیابی شغل آنان تبلیغات مربوط به شغل و یا زندگی آنان را به دستگاه تلفن همراهشان ارسال می کنند کار اصولی و مطالعه شده ای که متاسفانه در کشور ما به آن توجه ای نشده است.
به طور کلی ارسال پیام های تبلیغاتی توسط تلفن همراه باعث شد نگاه جدی تری به این وسیله ارتباطی صورت بگیرد و بسیاری از امکانات خوب آن شناخته شود تا آنجا که امروزه از طریق پیام کوتاه می توان به امکانات بسیاری چون وضعیت آب و هوا، مطلع شدن دانشجویان و دانش اموزان از وضعیت تحصیلی، نجات جان مصدومین در حوادث، وضعیت ترافیک، موجودی حساب ها و دهها مزایای دیگر دسترسی داشت. همچنین سازمان های مختلف که به نوعی با ارباب رجوع بسیاری سروکار دارند از این وسیله ارتباطی جهت تسریع در کارهای خود استفاده کرده اند. به عنوان نمونه عبدالنبی غیبی معاون قضایی دادگستری فارس اعلام کرده است که به لحاظ حجم سنگین اوراق قضائی (اخطار، احضار، دادنامه)، کمبود نیروی انسانی و پراکندگی حوزه ها ی قضائی طی یک ماه آینده ابلاغ ها ی خود را از طریق پیام کوتاه و ایمیل به مخاطبان انتقال می دهیم و افراد می توانند پس از دریافت پیام کوتاه با مراجعه به سایت اینترنتی دادگستری فارس و وارد کردن گذر واژه که از قبل در اختیار آنان قرار داده شده علاوه بر مشاهده ابلاغ ها از محتویات پرونده خود نیز مطلع شوند در ضمن با توجه به مشکلات احتمالی که ممکن است در روند ابلاغ ها ی اینترنتی پیش آید با استفاده از نرم افزار مناسب گزارش ارسال پیام های کوتاه به پرونده مربوطه ضمیمه خواهد شد.
● پیام کوتاه و مشکلات بی شمار
شرکت ارتباطات سیار تنها سرویسی را که تا کنون روی تلفن همراه در کشور ارایه کرده است همان سرویس پیام کوتاه متنی است.سرویسی که در سالهای ابتدایی با محدودیت های فراوان و با درخواست کتبی مشترکان و دریافت مبلغی واگذار می شد و بالاخره طلسم آن شکسته و به مانند دیگر کشورها این سرویس از همان ابتدا روی سیم کارت واگذار می شود.
در حالی که در دیگر کشورها سرویس های همچون MMS ،ارسال فایل،موسیقی و عکس کاملا گسترش پیدا کرده و کاربران به راحتی از این سرویس های پیشرفته استفاده می کنند در کشور ما همین سرویس ابتدایی SMS به شکل با ثباتی ارایه نمی شود. به طوری که مشترکین برای ارسال چند خط تکست باید چندین بار تلاش کنند و در برخی موارد ارسال SMS بیش از یک روز به طول می انجامد تا به مقصد برسد و گاهی اوقات وقتی احساس می کنی پیامت در ارسال با خطا مواجه شده و درصدد ارسال دوباره آن هستی از سوی گیرنده پیام تماسی صورت گرفته می شود که یک پیام شما را بیش از ده بار دریافت کرده است. این گونه اختلال ها در مناسبت های مختلف چون اعیاد مذهبی و ملی آنقدر شدید است که به عبارتی باید بگویم سیستم پیام کوتاه به کما کامل فرو می رود. وقتی هم که علت این مسئله را جویا شوی، مسئولین اینگونه پاسخ می دهند که سیتسم در حال ارتقا است. البته جای سوال دارد که هر ماه، چند بار سیستم SMS کشور ما در حال ارتقا است و این ارتقا تا کی ادامه خواهد داشت.
به هرحال این روزها علاوه بر معضل های همیشگی و تکرای ارسال پیام کوتاه در داخل کشور با ایجاد بستر رومینگ به نوعی مشکلات دیگری نیز گریبانگیر SMS کشور شده است. در همین راستا عده ای از مشترکین از نحوه ارسال SMS به خارج از کشور به شدت گلایه دارند چرا که گفته می شود در اکثر مواقع برای پیام ارسالی از سوی اپراتور رسیدی جهت ارسال موفق پیام صادر نمی شود که به این وسیله مشترک متوجه شود که پیام او به مقصد رسیده یا اینکه ارسال پیام با شکست مواجه شده است. مشکل بعدی اختصاص به عدم ارسال SMS به کشورهای دارد که علیرغم وجود آنها در لیست رومینگ نمی توان به آنها پیام ارسال کرد. برای یافتن پاسخ مناسب این مشکلات مثل همیشه با تلفن مهندس رستمی مسئول مرکز SMS امام خمینی تماس گرفته می شود اما دیگر از جوابگوی صریح خبری نیست چرا که این مدیر بدون هماهنگی با مسئولین بالاتر حق گفت وگو با هیچ رسانه ای را ندارد. وقتی سوال می شود که حتی برای دادن یک آمار ساده هم نیاز به هماهنگی است جواب می شنوی بله و لحظه ای بعد صدای بوق ممتد پاسخی نه چندان مناسب برای سوالات است.
به هر حال تماس های مکرر با دفتر مدیرعامل و روابط عمومی شرکت ارتباطات سیار عاقبت به آنجا ختم می شود که فردی البته بدون آنکه نام او در گزارش قید شود حاضر به دادن آمار می شود که در حال حاضر ایران با ۱۶۰ اپراتور توانسته ۷۸ کشور را در لیست رومینگ قرار دهد و ارسال SMS به تمامی این ۷۸ کشور بدون مشکل امکان پذیر است و روی جمله بدون مشکل هم پافشاری خاصی دارد. حتی وقتی مشکلاتی مانند عدم دریافت رسید نیز مطرح می شود باز هم این مسئله را با جدیت رد می کند عاقبت زمانی که برای نمونه مشکلات پیش رو در ارسال پیام کوتاه در داخل کشور مطرح می شود تا بلکه مشکلات ارسال پیام در سیستم رومینگ به نتیجه برسد اینگونه پاسخ می شنوی که اگر دنبال سوالات خاص هستید باید اجازه مصاحبه داشته باشید. بنابراین برای اینکه حداقل پاسخی برای سوالات داشته باشیم یکی از اظهارنظرهای رستمی در گفت وگو با یکی از رسانه ها را که حتما با اجازه کتبی بوده را نقل می کنیم. مسوول مرکز SMS امام خمینی در این گفت وگو در مورد مشکل اختلالات شبکه پیام کوتاه می گوید،از لحاظ فنی پیام کوتاه و مکالمه هر دو با سیگنالینگ ارسال می شوند و زمانی که شبکه با ترافیک زیادی روبرو شود، ارسال سیگنالینگ، مکالمه را نسبت به صوت ترجیح می دهد که موجب عدم ارسال پیام کوتاه در شبکه می شود با این حال تنها ۶ درصد از اختلالات شبکه مربوط به سیستم پیام کوتاه است چرا که سایر اختلالات به رفتار مشترکین برمی گردد. متاسفانه درمورد این اختلال رفتاری مشترکین توضیح خاصی ارایه نشده است که حداقل مشترکین با رعایت آن بتوانند بهبودی در این سرویس ایجاد کنند.
به هرحال با تمامی مشکلاتی که در ارایه این سرویس پیام کوتاه به مشترکین وجود دارد باز هم شاهد هستیم که SMS نزد عموم مردم از محبوبیت بالای برخورد دارد است تا آنجا که به گفته وحید صدوقی مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار تنها در عید غدیر خم بالغ بر ۷۲ میلیون پیام کوتاه تلفن همراه در روز ارسال شده است و این تعداد SMS در دنیا یک رکورد محسوب می شود و در این زمینه ایران بالاترین ضریب سرانه را دارا است. به عقیده بسیاری از مردم محبوبیت استفاده از پیام کوتاه به دلیل ارزان بودن آن است در حالیکه طبق ارایه گزارشی از سوی تحریریه فناوران این گفته صحت ندارد در این گزارش آمده است که یک SMS ظرف ۳ تا ۵ ثانیه ارسال می شود که به طور میانگین باید گفت ارسال یک پیام کوتاه ۴ ثانیه از پهنای باند شبکه را اشغال می کند. حال اگر این رقم براساس تعرفه یک دقیقه مکالمه ۴۴۷ ریال محاسبه شود. حداکثر هزینه ارسال هر SMS،۲۹/۸ ریال خواهد شد. البته این تنها هزینه شرکت سرویس دهنده نیست و هزینه های دیگری هم وجود دارد که باید در تعرفه لحاظ شوند. کارشناسان رقم این هزینه ها را بیش از ۳۰ ریال نمی داند و با این وجود می توان گفت حداکثر هزینه ای که ارتباطات سیار ایران بابت ارسال هر SMS پرداخت می کند به رقم ۶۰ ریال نیز نمی رسد.نتایج این بررسی نشان می دهد کانال ارتباطی که اپراتور اول برای ارایه خدمات پیام کوتاه به مشترکان از آن استفاده می کند. همان بستر ارسال سیگنال های شبکه برای برقراری تماس صوتی است. بر این اساس مخابرات ایران باید مبلغی را که بابت سرویس SMS از مشترکان خود دریافت می کند بر مبنای میزان اشغالی خطوط ارتباطی محاسبه کند. اما تعرفه ۱۴۰ ریالی این اپراتور بابت سرویس SMS تناسبی با آنچه گفته شد، ندارد.
بعد از وزارت نفت دومین رتبه از نظر درآمدزایی متعلق به وزارت ارتباطات است و این وزارتخانه عمده درآمد خود را از این سرویس پول ساز یعنی همان پیام کوتاه دریافت می کند. شاید با دانستن این موارد این سئوال در ذهن عموم مطرح شود که چرا با این حجم درآمدزایی و استقبال مشترکین باز هم سرویس پیام کوتاه در کشورمان دچار نابسامانی است.

منبع : سایت طالبی