پاکستان صحنه جنگ سرد چین و آمریکا

این روزها پاكستان صحنه جدی جنگ سرد بین چینی ها و آمریكایی ها شده است.جنگی كه در آن پاكستان اتحادی استراتژیك با آمریكایی ها دارد، اما استقبالی استراتژیكی از چینی ها به عمل آورد.
پاكستان كه پس از وقایع ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی با یك چرخش ۱۸۰درجه ای از متحد و حامی طالبان در افغانستان به كشوری معارض با این گروه تبدیل شد، در راستای مبارزه با تروریسم خدمات بی شائبه ای را در اختیار نیروهای نظامی آمریكا ومتحدانش قرار داد.
تعاملات پاكستان با آمریكا پس از ۱۱سپتامبر منجر به انتصاب این كشور به عنوان «متحد استراتژیك» از سوی واشنگتن شد.پاكستان به امید رفع چالشهای موجود با آمریكا از هیچ اقدامی فرو گذار نكرد، اما عدم اطمینان مقامهای آمریكایی به پاكستان مساله ای نبود كه یك شبه بتوان آن را حل كرد.
اوج بی اعتمادی در سفر شش ماه پیش بوش (اسفندماه۸۴) به اسلام آباد رخ داد.
در این سفر كه از آن به عنوان «تحقیر تاریخی» مردم و مقامهای پاكستان نام می برند، ژنرال «پرویز مشرف» رئیس جمهوری این كشور امیدوار بود كه همان توافقاتی كه بوش با مقامهای هندی داشته است، با پاكستانی ها نیز امضا كند كه این موضوع محقق نشد.
جرج بوش و همكارانش در مصاحبه با خبرنگاران در اسلام آباد این موضوع را به نوعی توجیه و تاكید كردند كه مشكلات پاكستان را به خوبی می شناسند و برای رفع آن تلاش خواهند كرد.
وی در این دیدار گفت: مشكل تامین انرژی پاكستان را حل خواهیم كرد.برای پاكستانی ها بسیار مهم بود كه آمریكا با كشور همسایه آنها (هند) قرارداد همكاریهای اتمی امضا كند، اما به خواسته های متحد خودش بی تفاوت باشد.از سوی دیگر هند متحد جدی با روسیه است، توقع دولتمردان پاكستانی این بود كه نگاه واشنگتن به اسلام آباد جدی تر باشد.پس از سفر بوش رایزنی های گسترده و فراوانی بین مقامهای پاكستان و چین كه از قبل نیز وجود داشت ادامه یافت تا جاییكه مقامهای چینی بصورت ضمنی موضوع ساخت شش نیروگاه هسته ای را در پاكستان قابل طرح و تبادل نظر دانستند.
در همین راستا ژنرال مشرف در سفر به چین و دیدار با مقامهای ارشد این كشور خواستار همكاری در بخش انرژی و دفاعی با پاكستان شد.سفر مشرف زمینه ساز ساخت شش نیروگاه اتمی برای تولید برق بود كه چینی ها آمادگی برای همكاری در این زمینه را اعلام كردند.از سوی دیگر مشرف با بازدید از تولید نظامی و هوایی شركت های چینی بر ساخت هواپیماهای «تندر» و دیگر تسلیحات مشترك نظامی توافق كرد.
خرید چند ناو با تجهیزات از دیگر برنامه های پاكستان از چین بود كه سال آینده تحقق خواهد یافت.همجواری اژدهای بیدار شده شرق به پاكستان به لحاظ استراتژیكی و قرار گرفتن آن در منطقه ژئوپلتیك، استفاده از فرصت و یك تقابل با آمریكایی ها را فراهم كرد كه در جنگ سردی وارد شود كه سود آن متوجه پاكستان در حال توسعه خواهد شد.
چینی ها با گرایش به سرمایه گذاری تا سقف ۱۵میلیارد دلار تاپنج سال آینده كاری عظیم در قبال متحد و همپیمان آمریكا در منطقه خواهند كرد.به گزارش ایرنا پاكستانی ها زمینه پیروزی برای چینی ها در این جنگ سرد را فراهم كرده اند.چینی ها با حضور و سرمایه گذاری در بندر گوادر كه الگویی از بندر دبی است، تصمیم دارند با بیش از سه هزار مهندس و كارشناس چینی در قالب ۶۰شركت در این بندر با تاسیس پالایشگاه نفت، ساخت سكوهای بارگیری، ایجاد اسكله و دیگر تجهیزات آن، ساخت بزرگراه، هتل، فضاهای اقتصادی شمال به جنوب آسیا از بزرگراه «قراقروم» را متصل كنند.تكمیل بزرگراه قراقروم از جنوب چین و شمال پاكستان تا بندر كراچی و گوادر تنها مسیری خواهد بود كه چینی ها می توانند صادرات كالاهای خود را در كوتاه ترین زمان به دیگر كشورها انتقال دهند.
به نظر می رسد مقامهای پاكستانی با درك درست از موقعیت جغرافیایی و استراتژیكی كشورشان و علاقه مندی خود به گسترش روابط در تمامی زمینه ها با چین، به چالش سرد بین واشنگتن و پكن كمك می كنند.از این رو استقبال گرم و پرشكوهی از «هو جین تائو» در این كشور به عمل می آید تا جاییكه رئیس جمهوری، نخست وزیر، وزرای كابینه فدرال، رییس مجلس ملی، تعدادی از سفرای كشورهای مقیم در اسلام آباد، مقامهای ارشد نظامی به استقبال وی در فرودگاه «چك لاله» می روند.شواهد نشان از این دارد كه مقامات پاكستانی یك دهم این استقبال را از آمریكا متحد استراتژیكی خود در سفر اسفند ماه ۱۳۸۴خورشیدی از جرج بوش به عمل نیاورد.
به نظر می رسد كه جغرافیای پاكستان بین چین و آمریكا به یك چانه زنی تبدیل شده و مقامهای ارشد پاكستانی با زیركی از این فضای بوجودآمده نهایت بهره را می برند و كشوری كه با كمبودهای جدی در تمامی بخش ها مواجه می باشد در حال تبدیل شدن به یك اقتصاد پویا است.از سوی دیگر، ۱۶۴میلیون جمعیت پاكستان بازار بسیار مناسب و نزدیك برای تولیدات چینی ها است و برخی از معادن و منابع كانی این كشور نیاز صنایع چین را تامین كند.وجود كالاهای ارزان قیمت چین به راحتی جذب بازار مصرف پاكستان شده ومردم نیازمند و كم درآمد این كشور را مجذوب خود كرده است.
آنچه بیش از هر چیز جلوه می كند این است كه سفر «هو جین تائو» پس از هند به پاكستان انجام شده و هندی ها كه متحد روسها بوده و هستند، وجه تعارض با پاكستان در بخش هایی از سیاست خارجی و تعاملات مرزی می باشند.چینی ها به خوبی دریافتند كه با همكاریهای اقتصادی، تامین انرژی و سرمایه گذاری و حضور فعال در این دو كشور (هند و پاكستان) بازار اقتصادی را از دست ندهند و نگاهی به آینده دارند.
از سوی دیگر چینی ها با حضور فعال در بندر گوادر به عنوان رقیب جدی آمریكایی ها، همكاریهای نظامی و قراردادن پاكستان به عنوان «دالان» صادرات خود به بخش دیگری از جهان به خصوص كشورهای حاشیه خلیج فارس در صحنه جنگ سرد با غرب به خصوص آمریكا رودررو شده اند.بخشی از این تبادلات و تاثیر آن به ایران نیز بازمی گردد و آن اینكه قرار گرفتن پاكستان در منطقه استراتژیكی می تواند در آینده برای اقتصاد ایران مشكل و چالش ساز باشد و یا تحولات اقتصادی ایران را تحت الشعاع خودقرار دهد.جدید بودن بندر گوادر و حجم عظیمی از سرمایه گذاری، ساخت هتل، اسكله های متعدد، ساخت پالایشگاه، ایجاد دالان صادرات، صادرات نفت در منطقه جنوب شرقی پاكستان به رقابت جدی با بنادر ایران و همجوار آن با منطقه آزاد چابهار تبدیل خواهد شد.
اعتقاد براین است با تدبیر درست و تعامل برنامه ریزی شده می توان از یك چالش پیش رو به یك فرصت تبدیل كرد.از سوی دیگر حضور پررنگ آمریكایی ها، نیروهای ناتو و امروز هم چین شاید فكر و اندیشه دولتمردان ما به شرق كشور نسبت به غرب بیشتر مشغول كند.باید به این نكته توجه كرد كه اژدهای زرد با بیدارشدن تنها به این می اندیشد كه به اقتصاد جهانی تسلط كافی داشته باشد و سر از كشورهایی در بیاورد كه تسهیلات بهتری برای او فراهم می كنند كه این اتفاق در سفر چهار روزه رئیس جمهوری چین و هیات همراهش به پاكستان رخ داد.فراهم بودن شرایط سرمایه گذاری ، دریافت زمین برای فعالیت های اقتصادی و صنعتی به طور رایگان، بستر مناسب برای همكارهای دوجانبه، دست و پاگیر نبودن شرایط اداری، همسایگی و تردد بین مردم از ویژگی هایی است كه شرایط مناسبی برای پكن فراهم كرده است.
به راحتی می توان حدس زد كه در این جنگ سرد برنده چینی ها خواهد بود چون ساكنند و آمریكایی ها با بیش از ۷۱۰میلیون دلار سرمایه گذاری در این كشور باید روزی از منطقه خارج شوند چون میهمان و یا به عبارت روشن تر متجاوزند.

محمود شریف همدانی

منبع : روزنامه ابرار