سومالی

دولت انتقالی و ستیزه جویان به اصطلاح زیرزمینی سومالی از یک سال پیش جنگ خونین خیابانی با یکدیگر را به نمایش گذاشته اند. با وجود آنکه این جنگ از میان غیرنظامیان بی شمار قربانی گرفته است اما ظاهراً هیچ کشوری حاضر نیست در امور داخلی این ملت شاخ آفریقا مداخله کند.
تقریباً ۱۷ سال از آن روزها می گذرد؛ اوایل ۱۹۹۱ بود که «زیاد باره» دیکتاتور سومالی از قدرت دست کشید و از این کشور شاخ آفریقا گریخت. پس از آن بود که دیگر سومالی رنگ آرامش به خود ندید و دچار هرج و مرج شد و جنگ سالاران و فرماندهان نظامی با پشتیبانی قبایل مختلف، همه کشور و به خصوص پایتخت یعنی موگادیشو را عرصه جنگ و خشونت کردند.
مدت ها است که تقریباً همه سازمان های کمک رسان از سومالی رفته اند و آخرین ماموریت سازمان ملل در این کشور هم کوتاه زمانی پس از خروج نیروهای ارتش امریکا در سال ۱۹۹۴ به پایان رسید. هرج ومرج در سومالی طی این سال ها به اندازه یی بوده است که «جان هولمز» فرستاده ویژه سازمان ملل نیز تنها یک بار به این کشور سفر کرده است. او می گوید؛ «واکنش بین المللی نسبت به رنجی که مردم سومالی بدان دچارند اصلاً کافی نیست .»
نیروهای دولت انتقالی سومالی در کریسمس ۲۰۰۶ به همراه ارتش اتیوپی به سومالی حمله بردند و اتحادیه دادگاه های اسلامی را که به مدت شش ماه بر آن کشور حکومت داشت، ساقط کردند. امروزه بسیاری از مردم سومالی از آن شش ماه به عنوان «دوران طلایی» یاد می کنند. زیرا از آغاز سال ۲۰۰۷ جنگ میان یگان های وفادار به دولت (که از آنها به عنوان اشغالگر یاد می شود) و ستیزه جویان زیرزمینی درگرفته است.
«محمد» که برای یکی از سازمان های کمک رسان سومالیایی کار می کند، می گوید؛ «یگان های دولت انتقالی شبه نظامیان تحت امر جنگ سالاران سابقاً حاکم هستند. آنها غارت می کنند و روشنفکران و روزنامه نگاران و اسلام گرایان بلند مرتبه و هر کس را که مخالف آنها باشد از پای در می آورند.» ارتش اتیوپی هم که بر پایه گزارش های تایید نشده ۵۵ هزار سرباز در سومالی مستقر کرده است، کارنامه بهتری ندارد. محمد در این مورد می گوید؛ «اکثر سربازان اتیوپیایی در اینجا بسیار جوان هستند و وقتی به آنها حمله می شود به سوی هر جنبنده یی شلیک می کنند.»
جبهه مقابل ارتش اتیوپی را ائتلافی از شبه نظامیان ناراضی غالباً عضو قبیله «هاویه» (بزرگ ترین قبیله در موگادیشو) و هواداران اسلام گرایان تشکیل می دهند و این گروه اخیر با بمب های کنترل از راه دور و حملات انتحاری بر آتش ترور و خشونت می دمد. از حجم اخبار رسیده از سومالی روز به روز بیشتر کاسته می شود زیرا اکثر روزنامه نگارانی که در این کشور همواره در خطر زندگی می کردند، فرار را بر قرار ترجیح داده اند. در سال ۲۰۰۷هشت خبرنگار به دست ستیزه جویان زیرزمینی و نیروهای وفادار به دولت به طرز فجیعی به قتل رسیدند. از چند هفته پیش نیز سه شبکه( از ده شبکه) از مهم ترین شبکه های مستقل رادیویی به دلیل پخش گزارش های انتقادی تعطیل شده اند.
بر پایه گزارش یکی از سازمان های حقوق بشری، بر اساس آخرین برآوردها شش هزار غیرنظامی در خلال جنگ ۲۰۰۷ جان خود را از دست داده و نزدیک به هشت هزار نفر مجروح و بیش از ۷۱۵ هزار نفر هم از موگادیشو گریخته اند.
این پناه جویان در شهرهایی چون «آفقویه» اسکان داده شده اند یعنی همان شهری که تا یک سال پیش در خیابان منتهی به فرودگاهش حتی یک تخته پاره هم وجود نداشت. اما امروز آفقویه تبدیل به شهری بزرگ و آکنده از کلبه های موقتی شده است؛ کلبه هایی که با مشماهای اهدایی سازمان های گوناگون کمک رسان برپا شده اند. اما تعداد این کلبه ها هم کفایت نمی کند و بسیاری از خانواده ها حتی در فصول بارانی نیز چاره یی جز خوابیدن در زیر درختان ندارند. تعداد توالت های عمومی هم اندک است و ماموران سازمان ملل نسبت به شیوع بیماری های روده یی و وبا هشدار داده اند. محمد در حالی که کیسه های آرد اهدایی یکی از سازمان های کمک رسان آلمانی را توزیع می کند، می گوید؛ «تقریباً همه کودکان و سالمندان اینجا دچار کمبود مواد غذایی هستند و به این خاطر هر روز دچار مشکلات مختلف می شوند.» این مردم برای دریافت آب و مواد غذایی ساعت ها در صف می ایستند و انتظار می کشند و تعداد اندکی از میان آنان موفق شده اند تا چیزی از خانه های سابق خود بردارند.
این روزها فشارها بر رئیس جمهور سومالی «عبداللهی یوسف» جهت کنارگذاشتن رفتارهای تندروانه بیشتر شده است. نخست وزیر تازه انتخاب شده سومالی یعنی «حسین حسن نور» ملقب به «نور آده» هم برای اولین بار به اسلام گرایان پیشنهاد مذاکره داده است. بسیاری از مردم سومالی امید زیادی به نورآده بسته اند زیرا این سیاستمدار هفتاد ساله نه تنها در جنگ های پس از دوران «زیاد باره» نقشی نداشته بلکه به دلیل نحوه مدیریتش در هلال احمر سومالی نامی نیک از خود برجای گذاشته است. اسلام گرایان که غالباً در اسمره پایتخت سومالی اقامت دارند تا به امروز نسبت به پیشنهاد نخست وزیر سومالی واکنشی نشان نداده اند.
البته از قرار معلوم این پیشنهاد نورآده بیشتر جنبه نمادین دارد زیرا اسلام گرایان مقیم اریتره بارها هر گونه مذاکره یی را منوط به خروج نیروهای اتیوپی از سومالی کرده اند. اما اینکه چنین اتفاقی نخواهد افتاد مساله یی است که «ملس زناوی» نخست وزیر اتیوپی هم بر آن تاکید دارد. علاوه بر آن نورآده باید با مشکلات سیاست داخلی هم دست و پنجه نرم کند؛ برخی از سران قبایل از پذیرش سیاست های او پرهیز کرده و جنگ سالاران سابق نیز احساس طردشدگی دارند.

منبع؛ Quantara
مارک انگلهارت
ترجمه؛ محمدعلی فیروزآبادی

منبع : روزنامه اعتماد