روزهای سخت در انتظار ژنرال

● تحلیلگران امور پاکستان سیاست های مشرف را بررسی می کنند
«پرویز مشرف با دستور حمله به مسجد لعل، بازی با آتش را آغاز کرده است.»
این جمله تیتر اول بسیاری از مطبوعات انگلیس از جمله گاردین، تایمز، دیلی تلگراف، ایندپیندنت و ... در پی حمله دو روز قبل ارتش پاکستان به مسجد لعل یا سرخ این کشور در اسلام آباد بود. به دنبال این حمله که به دستور شخصی مشرف به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح پاکستان صورت گرفت، ده ها تن از تحصن کنندگان در آن که تندروهای مذهبی بودند کشته شدند و ده ها تن دیگر نیز خود را تسلیم کردند. از دو رهبر این جماعت به نام های مولانا عبدالعزیز غازی و مولانا عبدالرشید غازی که دو برادر بودند نیز یکی دستگیر و کشته شد.
تحولات داخلی پاکستان طی ۱۰ روز گذشته در صدر اخبار و گزارش های بین المللی قرار داشت. رسانه های جهانی در گزارش های مربوطه به صراحت تاکید کردند که مشرف رئیس جمهور و فرمانده کل نیروهای مسلح پاکستان با صدور دستور حمله به مسجد لعل وارد بازی جدید و خطرناکی شده که همان بازی با آتش است؛ به ویژه آنکه دولت جرج بوش اقدام دولت مشرف در حمله به مسجد مذکور را ستود. تندروهای پاکستانی از زمانی که جهاد بر ضد روس ها در افغانستان را آغاز کردند به میزان زیادی در جنگ ها و نبردها به خصوص جنگ های چریکی کارآزموده شده اند تا جایی که از تجارب جنگی خود در کشمیر و پنجاب هند و حتی بنگلادش نیز استفاده کردند.
به همین دلیل این افراد به لحاظ تجارب جنگ های نامنظم در موضعی به مراتب بالاتر از ارتش و نیروهای پاکستان قرار دارند. اگرچه نیروهای دولتی با حمله به مسجد لعل - که یکی از مدارس مهم تندروها به شمار می رود- موفق شدند بر افراد متحصن در این مسجد چیره شوند اما پایان بحران مسجد لعل به معنای پایان بحران تندروهای پاکستان برای پیاده کردن شریعت اسلام و برچیدن نظام لائیک نیست. چه بسا حمله به مسجد لعل موجب خشم بیشتر تندروها شده و در آینده یی نه چندان دور بازی جدیدی را شروع کنند که آتش آن نه تنها دولت بلکه کل جامعه پاکستان و حتی همسایگان را نیز دربرگیرد.
دستور مشرف برای حمله به مسجد لعل را می توان با دستور ایندیرا گاندی نخست وزیر پیشین هند برای اقدامی مشابه مقایسه کرد که موجب نابودی وی شد. گاندی در سال ۱۹۸۴ دستور حمله به یک معبد در منطقه آمریتسار را که تندروها به آنجا رفت و آمد داشتند صادر کرد اما این مساله موجب شد که وی در نهایت به دست همان تندروها ترور شود. مشرف نیز که در طول ۸ سال زمامداری خود بر پاکستان، چهار بار هدف سوءقصد قرار گرفته به دلیل اقدام اخیرش در حمله به مسجد لعل باید خود را برای ترور از سوی تندروها و گرفتاری به سرنوشت گاندی آماده کند.
مشرف تنها به دلیل هم پیمانی با امریکا در آنچه که جنگ علیه تروریسم نامیده می شود چهار بار هدف ترور نافرجام تندروها قرار گرفته که آخرین مورد آن حدود ۱۰ روز قبل و در جریان تیراندازی به بالگرد حامل وی بود. اما اکنون و به دلیل حمله به مسجد لعل و کشتن ده ها تندرو از جمله یکی از رهبران آنها، رئیس جمهوری نظامی پاکستان که خود دوره های سخت جنگ در کوهستان و دیگر آموزش های نظامی را گذرانده است باید منتظر روزهای سخت زندگی اش و ترورهای بیشتر از سوی تندروها باشد.
تحلیلگران براین باورند که پاکستان نیازمند رهبری مدنی با دولتی دموکرات است نه یک ژنرال که تنها با روش های خشن و نظامی در صدد حل بحران های این کشور و سرکوب تندروها باشد. مشرف که تنها رئیس جمهوری پاکستان است که با بحران ها و ترورهای زیادی مواجه بوده، از یک سو در تلاش است چهره خود در داخل پاکستان را که حتی در میان بسیاری از مردم عادی نیز مخدوش شده، ترمیم کند و از سوی دیگر به غرب به ویژه امریکا نشان دهد که بر ضد افراط گرایی، محکم و استوار ایستاده است.
برخی کارشناسان نیز اعلام کرده اند که حکومت داری در پاکستان روش های خاص خود را می طلبد و روشی که مشرف در پیش گرفته، این کشور را در مسیر خطرناکی قرار داده است. به گونه یی که پاکستان شاهد بدترین بحران، طی روزهای اخیر از زمان جدایی بنگلادش از آن در سال ۱۹۷۱ بوده است. بحران هایی همچون مسجد لعل و استفاده از زور و نه سیاست برای حل آن، پاکستان را که یکی از قدرت های بزرگ هسته یی و عضو باشگاه هسته یی بین المللی است در موضع ضعف قرار خواهد داد.
به ویژه در برابر هند که از دیرباز به عنوان رقیب قدرتمند و هسته یی این کشور مطرح بوده و بحران کشمیر میان آن دو هنوز لاینحل باقی مانده است. چالشی که مشرف را در برابر تندروها قرار داده رو به افزایش است زیرا تاکنون انتقادات و فشارها به او تنها به دلیل هم پیمانی با امریکا و کمک های مالی واشنگتن به دولت مشرف بود، اما در حال حاضر اقدام اخیر رئیس جمهوری پاکستان نیز مزید بر علت شده تا وی با دشواری های بیشتری روبه رو شود، ضمن اینکه به نظر می رسد مشرف خواهان وضع یک نظام اریستوکرات در پاکستان است که فراتر از قانون عمل کند و در عین حال مشارکت هر گروه دیگری حتی لائیک ها در قدرت را رد کند.
حوادث مسجد لعل همچنین به تعداد کسانی که معتقد بودند مشرف، عروسکی در دست غرب است و طبق خواسته های غربی ها عمل می کند افزوده است. وی با دستور حمله به این مسجد قصد داشت نشان دهد که در جنگ با تروریسم، قاطع و راسخ است اما واقعیت آن است که این اقدام او در خدمت تروریست ها است و باید او را دوست و هم پیمان تروریست ها نامید، نه هم پیمان امریکا در جنگ با تروریسم.
در همین حال بسیاری این سوال بی پاسخ را مطرح می کنند که دلیل تعلل ارتش در حمله به مسجد لعل چه بود و افراد متحصن در داخل مسجد چگونه توانستند طی روزهای گذشته که کاملاً تحت محاصره نیروهای ارتش بودند، سلاح و مواد انفجاری را وارد مسجد کنند؟ البته برخی نیز بر این باورند که مشرف از قبل برای چنین حادثه یی برنامه ریزی کرده بود تا اذهان داخلی پاکستان را از بحرانی که برای وی به دلیل برکناری یک قاضی برجسته به وجود آمده بود منحرف کند، اما آیا رئیس جمهوری پاکستان متوجه خطرناک بودن این برنامه نشده بود و نمی دانست حمله به مسجدی که تندروها در آن تحصن کرده اند می تواند چه پیامدهای خطرناکی برای وی در آینده داشته باشد؟
البته پاره یی از تحلیلگران نیز به موضوع از دید دیگری نگریسته اند. به زعم آنان شاخه یی از سازمان اطلاعات ارتش پاکستان که بانی و حامی طالبان بوده قصد داشته با شکل دادن چنین غائله یی مشرف را از نزدیک شدن بیشتر به غرب و اجرای سیاست های موافق با امریکا که در جهت مبارزه و سرکوب به اصطلاح تروریست ها است بر حذر دارند.
بنابر این تحلیل ها که مبنای آن برخورداری حامیان طالبان که برخی نظامیان ارشد پاکستانی هستند از قدرتی است که می تواند رئیس جمهوری را گوشمالی دهد، روزهای همچنان سختی در انتظار ژنرال است و بحران پاکستان را نباید خاتمه یافته تلقی کرد.

نادر مازوجی

منبع : روزنامه اعتماد