ارزشگرایی منطقی و کارآمد

دفاع از اصول و ارزشهای انسانی و البته اسلامی که برای ما مسلمانان از درجه بالایی از اهمیت برخوردار است می بایست در قالب بیانی مستدل و معقول و صلح جویانه طرح شود تا اینکه مانند هر بیانی که از دل حقیقت بر می آید بر دل حقیقت دوستان بنشیند.
از مهمترین ابزارهای اثر گذاری بر دیگری در روابط انسانی و شاید مهمترین شان زبان است. زبان تنها در بیان عبارات و اصطلاحات و انتقال معانی نیست که اهمیت دارد، بلکه زبان می توند محملی برای بسط و گسترش قدرت محسوب شود. امروزه می شنویم که قدرت بنگاه های خبر پراکنی و یا آژانس های خبری در القاء بسیاری از ایده ها و افکار بر جهانیان تا چه اندازه زیاد است.
بسیاری از کشورها با استفاده از همین ابزار و تکنیک های مرتبط با آن می کوشند تا هزینه مناسبات خود با دیگر دول را کاهش دهند و کفه ترازو را در معادلات بین المللی به سود خود سنگین کنند. اما قرار گرفتن در این شبکه و رقابت کردن در این عرصه مستلزم برخی مفروضات و پیش نیازهاست.
از جمله این مفروضات می توان به پذیرش قواعد بازی اشاره کرد. مشارکت در هر عرصه ای مستلزم پذیرش قواعد حاکم بر آن است. ادبیات حاکم بر روابط دیپلماتیک میان کشورها منطق خاص خود را داراست که برای بهره بردن از این فضا و اثر گذاری درست و اصولی بر آن رعایت آن قواعد از جمله ضروریات است.
اثر گذاری درست و اصولی از دیدگاه اصولگرایی اصلاح طلبانه، اثر گذاری به نحوی است که مولفه های عزت، حکمت و مصلحت در آن لحاظ شده باشد و به عبارتی در راستای منافع ملی کشور باشد.
به عنوان نمونه شبکه خبری press tv که متعلق به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است و اخبار و اتفاقات سیاسی را به زبان انگلیسی منتشر می کند، به واسطه عنایت به منطق خاص حاکم بر فضای رسانه ای دنیا، و احتراز از چارچوب شکنی هایی که متاسفانه این روزها به عناوین مختلف از سوی برخی از مسئولین به وفور مشاهده می شود، توانسته است مخاطبان بسیاری را از اقصی نقاط جهان انگلیسی زبان به سوی خود جلب کند.
گفته می شود که بعد از شبکه الجزیره، یکی از پر مخاطب ترین شبکه های خبری جهان اسلام همین press tv است. سوگیری این شبکه اساسا ناظر بر نقد نظام سلطه جهانی و به بیانی امپریالیسم است و این سوگیری در اخبار و مطالب مخابره شده از سوی آن شبکه قابل رد یابی است.
اما ادبیات حاکم بر آن، ادبیاتی است مناسب و معقول. معقول به این معنا که هاضمه مخاطبان به ویژه مخاطبان غربی را با استفاده از عبارات منصفانه و تا حدی غیر ایدئولوژیک برای پذیرش مباحث آماده می سازد.
ما به عنوان کسانی که داعیه دار ظلم ستیزی و مخالفت با سلطه ورزی در همه عرصه های انسانی هستیم و به درستی بر آموزه های اسلامی در جهت تحقق این مهم استناد می ورزیم، و به نوعی می کوشیم تا اخلاق را به عرصه سیاست ورزی که دیری است ردی از آن نمانده باز گردانیم و انقلاب اسلامی ایران را به عنوان پر ارج ترین ثمره همین تلاش حجت می آوریم، می بایست ادبیات و فنون لازم را نیز برای بیان این آموزه ها فرا بگیریم.
فراگرفتن چگونگی کاربست این ادبیات بین المللی و به نوعی بین الاذهانی به معنای استفاده ابزاری از آن در جهت رسیدن به هدف نیست بلکه این نوع مواجهه می بایست به بخشی از ذات تلاشی تبدیل شود که در این عرصه پی گرفته ایم.
بیان مستدل و معقول بهترین نوع بیان برای گفتن حقیقت است. به عبارت دیگر حقیقت چنانچه به درستی بیان شود نیاز به توجیه و تفسیر نخواهد داشت. به عنوان مثال نقد مواضع متعارف در خصوص واقعه "هولوکاست" چنانچه به تنهایی طرح شود می تواند شائبه حمایت از نازیسم را نیز القاء کند.
بیان مستدل این حقیقت که واقعه هولوکاست نمی بایست محملی برای سرکوب قومی دیگر و تضییع حقوق آنها شود، چنانچه در کنار نقد رفتارهای رژیم فاشیستی هیتلر قرار بگیرد، آنگاه غیر از رفع شبهه های آنچنانی واجد امتیازات دیگری نیز خواهد بود. از مهمترین این امتیازات شانس قبول و پذیرش این سخن از سوی مخاطبان است و این نیست جز به خاطر معقول بودن و منصفانه بودن این داوری.
از سوی دیگر نشاندن این دو شق قضیه در کنار هم می تواند ذهن مخاطب غربی را به سوی این پرسش هدایت کندکه چه تفاوتی است میان انحصار طلبی نژادپرستان هیتلری که آنان را به سوی قتل عامی چنان فجیع رهنمون شد و انحصار طلبی رژیم اسرائیل که باعث این همه درد و رنج برای اعراب فلسطینی است؟
دفاع از اصول و ارزشهای انسانی و البته اسلامی که برای ما مسلمانان از درجه بالایی از اهمیت برخوردار است می بایست در قالب بیانی مستدل و معقول و صلح جویانه طرح شود تا اینکه مانند هر بیانی که از دل حقیقت بر می آید بر دل حقیقت دوستان بنشیند.
اصول را در اینجا دقیقا به معنایی به کار می برم که ما از اصطلاح اصولگرایی مراد می کنیم. اگر یکی از مولفه های اصلی اصولگرایی را ارزشگرایی بدانیم و دفاع از مظلوم به عنوان یکی از ارزشهای والای در فرهنگ اسلامی مطرح باشد، بنابراین مقابله با ظلم و ستمی که بر فلسطینیان می رود از امهات اصولگرایی است.
اما اصولگرایی مولفه های اساسی دیگری هم دارد که می بایست در کنار ارزشگرایی قرار گرفته و به تحقق آن به نحوی درست مدد رساند. یکی از مهمترین این مولفه ها عقلانیت است. بی تردید دفاع عقلانی از مظلوم کمک بیشتری به تقویت و تاثیر آن ارزش می کند تا به کار گرفتن بیانی خصمانه که ممکن است به نقض غرض منجر شود.
به کار بستن بیانی مستدل و معقول در اظهار حقیقت و دفاع از ارزشهای اصیل انسانی و اسلامی، یکی از وجوه همین مولفه عقلانیت است. این نوع نگاه به خودی خود ما را به سوی محور اساسی دیگری در اصولگرایی یعنی اصل اعتدال و میانه روی سوق می دهد. مولفه ای که در کنار دیگر عناصر اصولگرایی اصلاح طلبانه می تواند ضامن تامین منافع ایران در عرصه سیاست خارجی باشد.
از مهمترین مقومات سیاست خارجی ایران بر اساس نگرش اصولگرایی اصلاح طلبانه، بحث عزت است. شاید اغراق نباشد که انقلاب اسلامی را تلاشی از سوی مردم مسلمان ایران برای احیاء عزت و بازسازی هویت مخدوش شده خود در دوره پهلوی بدانیم. دوره ای که ایران تماما به آمریکا وابسته بود.
یکی از منابع حفظ و تقویت این روحیه در عرصه مناسبات بین المللی و تعاملات دیپلماتیک نوع ادبیاتی است که از سوی دولتمردان ما به کار گرفته می شود. تمدن اسلامی با آن سابقه درخشانش در بسط و گسترش فرهنگ عقلانی و گفتگویی، می تواند الگوی بسیار مناسبی برای مواجهه امروز ما با کشورهای دیگر باشد.
ما قادریم با تکیه بر میراث ارزشمنمدی که در اختیار داریم و شناساندن آن به جهانیان الگویی بدیل در عرصه سیاست ورزی ارائه کنیم. الگویی که بی تردید در جهان بحران زده امروز به لحاظ معنوی و اخلاقی اثر گذار خواهد بود. این مستلزم آن است که راه گفتگو و تعامل با جهان رابشناسیم.
تاکید مقام معظم رهبری بر ابتکار سیاسی در زمینه مسائل جهانی جز با رویکردی معقول و بیانی مستدل محقق نخواهد شد. این به معنای انفعال نیست بلکه راهکاری است برای اثر گذاری بر اذهان عمومی در سطح جهان و احتمالا هدایت آنها. چنانکه رهبر معظم انقلاب فرموده اند:" ما در آسیا در خاور میانه در مجموعه کشورهای اسلامی و احیانا در مجموعه های دیگر می توانیم فعال باشیم. جمهوری اسلامی می تواند همین مجموعه های فعلی جهانی را به سمتی که درست است هدایت کند".
توصیه هایی از این دست روح کلی حاکم بر رویکرد اصولگرایی اصلاح طلبانه است و این جز با تلفیق درست و اصولی ارزشها و عقلانیت حاصل نخواهد شد.

منبع : امید