دلایل عدم موفقیت واکسیناسیون طیور

واكسنها جهت پیش گیری و یا كاهش مشكلات حاصل از میكروبها درگله های طیور مورد استفاده قرار می گیرد . واكسیناسیون را باید نوعی بیمه كردن مرغداری تصور نمود و همانند حق بیمه ، جهت محافظت مرغها از خطرات بالقوه باید بهایی پرداخت شود . در مورد گله های طیور این بها شامل هزینه واكسن ، وقت صرف شده جهت برنامه ریزی ، هزینه انجام واكسیناسیون ، خسارات ناشی از واكنشهای حاصل از واكسنهای زنده و نیز آسیب بافتی حاصل از تزریق واكسنهای كشته می باشد. مشابه بیمه ، اگر خطر بروز یك بیماری در منطقه ای كم باشد نیازی به انجام واكسیناسیون وجود ندارد زیرا ممكن است هزینه های آن بیش از منافع حاصل باشد . در صورت تصمیم به انجام واكسیناسیون جهت اطمینان از موفقیت آن عوامل بسیاری باید مد نظر گرفته شود . عدم موفقیت واكسیناسیون هنگامی رخ می دهد كه متعاقب تجویز واكسن میزان كافی پادتن (تیترایمنی) دربدن نیز ایجاد نشده وگله همچنان در برابر بروز بیماری مستعد باشد . در چنین مواردی بطور طبیعی اتهام اصلی متوجه واكسن است. اگرچه این موضوع قطعاً یك نكته بسیار مهم می باشد اما جهت ارزیابی عدم موفقیت واكسیناسیون عوامل دیگری نیزباید مد نظر قرارگیرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
۱-میزان بالای ایمنی مادری جوجه های جوان موجب عدم تكثیركافی واكسنهای زنده و در نتیجه موجب كاهش ایمنی حاصل می شود . برای مثال جوجه های حاصل از مرغهای مادر با تیتر ایمنی بالابرعلیه بیماری گامبورو ممكن است برای مدتها دارای ایمنی مادری برعلیه این بیماری بوده ودرصورت انجام واكسیناسیون پاسخ مناسب ایمنی حاصل نگردد.
۲- استرس ممكن است توانایی پرنده در ایجاد پاسخ مناسب ایمنی را كاهش دهد.استرس شامل شرایط محیطی نامساعد همانند تغییرات ناگهانی دما ورطوبت ، تغذیه ناكافی ،انگلها و سایر بیماریهامیشود وتا هنگام رفع عوامل استرس زا گله نباید مورد واكسیناسیون قرار بگیرد .
۳- واكسنهای زنده دراثرعدم رعایت شرایط مناسب طی حمل ونقل ، نگهداری و تجویز غیر فعال می شوند . قبل از تجویزواكسنهای زنده شماره سریال وتاریخ انقضاء روی ویالهای واكسن را بررسی وثبت نمایید . واكسنها را طبق شرایط توصیه شده توسط كارخانه سازنده نگهداری وحمل ونقل نمایید.به یاد داشته باشید هنگامیكه یك واكسن رقیق می شود بسرعت شروع به نابودی می نماید. برای مثال واكسن برنشیت عفونی۵۰ درصد از توان خود را طی كمتر از یك ساعت از دست می دهد .
۴- واكسن ممكن است حاوی سویه یاسروتیپ دقیق مورد نیازجهت ایجاد ایمنی نباشد . به این ترتیب اگرچه واكسن به روش صحیح تجویز گردد و تیتر ایمنی یكنواخت و كافی نیز ایجاد نماید اما گله هنوز در برابرسویه بیماریزای موجود حساس است . برای مثال اغلب واكسنها ی برنشیت عفونی حاوی سروتیپ های ماساچوست وكانكتیكات هستند واگر پرندگان واكسینه شده در معرض ویروس سروتیپ ها ی فلوریدا ،آركاترا یا سایرسروتیپ ها قرار گیرند ، بیمار می شوند.
۵- توزیع نامناسب واكسن ازطریق آب آشامیدنی یااسپری موجب میشود طیور در برخی از قسمتهای آشیانه واكسن دریافت ننمایند. اعتماد به انتقال واكسن از پرنده ای به پرنده دیگرخطرآفرین می باشد . همچنین عدم دقت به هنگام تزریق واكسنهای كشته نیز منجر به عدم ایمنی برخی از پرندگان می شود .
۶- امكان دارد كه پرندگان درهنگام واكسیناسیون در دوره نهفته بیماری باشند و علی رغم تجویز صحیح واكسن ، گله بیمار گردد. این نكته باید مورد توجه قرارگیردكه پس از واكسیناسیون با واكسنهای زنده ویروس تقریبأ ۴تا ۵ روز زمان جهت ایجاد ایمنی مورد نیاز می باشد .
۷- پرندگان ممكن است بواسطه عفونت با ویروس مارك وگامبورو یا مصرف خوراك آلوده به سطوح بالای مایكوتوكسینها(رجوع شود به تلاونگ ۱۱)دچار سركوب ایمنی شود .اصطلاح مذكور به این معنی است كه اجزا سیستم ایمنی به طور صحیح كار نمی كنند و این امرمنجربه عدم پاسخ مناسب به واكسیناسیون وافزایش واكنش های ناخواسته واكسن می شود .
۸- كیفیت نامناسب واكسن ازقبیل میزان كم ویروس ، آلودگی و غیره می تواند موجب عدم موفقیت واكسیناسیون گردد . البته بدلیل رعایت كنترل كیفی بسیار شدیددر موسسات سازنده واكسن این موضوع بندرت اتفاق می افتد .

منبع : مؤسسه مرغداری ایران