سال سیاه در تقویم نومحافظه کاران

اگر رهاورد دو جنگ عراق و افغانستان، شكست استراتژی نظامی نومحافظه كاران بود، نتایج دو موج انتخابات دو نقطه از قاره آمریكا، استراتژی سیاسی دولت بوش را ناكام گذاشت.
واقعه انتخابات هفتم نوامبر در داخل آمریكا، افول سیاسی جناح جمهوریخواهان را در پی داشت و ماجرای انتخابات زنجیره ای در قلمرو آمریكای لاتین، افول اعتبار سیاسی كل ایالات متحده در قاره آمریكا را رقم زد.
به این ترتیب، سال ۲۰۰۶ در تقویم سیاسی كاخ سفید، سالی سیاه و نحس نام گرفت، بوش كه پیشاپیش میدان رقابت های استراتژیك را در خاورمیانه باخته بود، این بار در توفان انتخابات پائیز آمریكا و آمریكای لاتین، میدان افكار عمومی را نیز از دست داد. رقیبان هوشیار بوش در حزب دموكرات سوار بر موج نارضایتی مردم آمریكا از دو جنگ عراق و افغانستان اكنون برای پس گرفتن آخرین خاكریز سیاست یعنی كاخ سفید آماده می شوند. آنها در چشم انداز سال ،۲۰۰۷ پایان حیات سیاسی بازها را جست وجو می كنند و مخالفان او در پایتخت های آمریكای لاتین، برای تشكیل یك بلوك منطقه ای صف اتحاد بسته اند.
نوشتار حاضر از همین منظر تأثیرات و تبعات دو انتخابات مهم در آمریكای شمالی و آمریكای لاتین را مورد توجه قرار داده است.
نومحافظه كاران ساكن كاخ سفید هرگز كابوس ۲۰۰۶ را از یاد نخواهند برد. شكستی بزرگ در سه انتخابات مجلس سنا، مجلس نمایندگان و فرمانداری ها و واگذار كردن این سه عرصه به دموكرات ها بیش و پیش از آن كه از عملكرد مثبت حریف نشانی داشته باشد، از عملكرد ضعیف جمهوریخواهان سرچشمه می گرفت.
حزب دموكرات در انتخابات میاندوره ای ایالات متحده توانست پس از ۱۲ سال كه این مجلس در قبضه جمهوریخواهان بود، كنترل كامل آن را به دست آورد. پیروزی دموكرات ها از دید ناظران پدیده ای تأثیرگذار بر مسائل جهان و منطقه بود كه تا حدودی معادلات پیشین بخصوص در عرصه سیاست خارجی آمریكا را نیز بر هم خواهد زد. ناكامی مطلق ماشین جنگی آمریكا در عراق و افغانستان مقدمه و محملی شد كه در پس آن شكست جمهوریخواهان در انتخابات میاندوره ای به امری قطعی تبدیل شود. به هر حال بازی و مبارزه دو جناح در این میدان تماشایی بود.
جمهوریخواهان در انتخابات مذكور «امنیت» را سرلوحه مبارزه سیاسی خود قرار دادند. جورج بوش و نومحافظه كاران گفتند كه ایالات متحده همواره در معرض تهدیدات تروریستی قرار دارد و برای مواجهه با این تهدید، بهترین گزینه «به جنگ تروریسم رفتن» است. این موضوع محور تمام سفرهای جورج بوش بخصوص در ایام مبارزه انتخاباتی بود. در نهایت تبلیغات جمهوریخواهان بر این محور استوار شد كه پیروزی دموكرات ها به مفهوم «تهدید امنیت ملی» آمریكاست. این امر تا بدانجا پیش رفت كه بوش در یكی از نطق های انتخاباتی خود صراحتاً به رأی دهندگان آمریكایی كه اینك براساس نظرسنجی ها به سوی دموكرات ها گرایش پیدا كرده بودند، هشدار داد كه پیروزی دموكرات ها در انتخابات به معنای پیروزی تروریست ها و مغلوب شدن ایالات متحده در جنگ عراق خواهد بود. در این میان، دموكرات ها با افزایش انتقادها از جنگ عراق و افزایش تلفات آمریكا در این جنگ با خاطری آسوده، مسیر پیروزی بر حریف را پیمودند.
لذا بوش هرچه بیشتر كوشید تا مردم آمریكا را به رأی دادن به جمهوریخواهان ترغیب كند، كمتر توفیقی به دست آورد تا جایی كه حتی اعلام حكم اعدام صدام ۴۸ ساعت مانده به انتخابات آمریكا نتوانست از سقوط نومحافظه كاران جلوگیری كند. خبر پیروزی دموكرات ها به دنبال خود افزایش احتمال تغییر رویكرد آمریكا در سیاست خارجی را همراه آورد تا جایی كه پس از اعلام پیروزی دموكرات ها ایهود اولمرت نخست وزیر اسرائیل سراسیمه روانه واشنگتن شد.
اما پلوسی، چهره سرشناس دموكرات ها به اولمرت اطمینان داد كه «امنیت اسرائیل» موضوعی نیست كه مورد مناقشه دموكرات ها و جمهوریخواهان باشد.
انتخابات میاندوره ای آمریكا همان طور كه از پیش انتظار می رفت، قربانیانی بزرگ داشت كه رامسفلد و جان بولتون در رأس آن بودند. رامسفلد پیش از انتخابات در پاسخ به كسانی كه از بركناری وی پس از انتخابات خبر می دادند، تأكید می كرد كه وی تحت هیچ شرایطی استعفا نخواهد داد تا هفتم نوامبر رئیس پنتاگون و طراح جنگ عراق به دلیل حمایت های همه جانبه جورج بوش و دیك چنی همچنان با اطمینان از بقای خود در طبقه آخر ساختمان مركزی پنتاگون در سیاست خارجی آمریكا یكه تازی می كرد. با این حال دموكرات ها از فردای انتخابات از لزوم بركناری وی سخن می گفتند. در این میان واقعه ای كه به صورت نمادین اسباب بركناری رامسفلد از ریاست پنتاگون را فراهم آورد نامه ای بود كه جمعی از فرماندهان ارشد ارتش آمریكا خطاب به بوش نوشتند. در این نامه كه فقط یك هفته پیش از انتخابات میاندوره ای آمریكا نگاشته شد، فرماندهان ارتش آمریكا نسبت به عملكرد نادرست رامسفلد در مقام ریاست وزارت دفاع آمریكا و مسئول سیاست جنگی آمریكا در عراق و افغانستان افشاگری شد. این نامه تاریخی در روزهای پرالتهاب جمهوریخواهان و جورج بوش چنان اثربخش بود كه حتی برخی جمهوریخواهان از آن به عنوان توطئه دموكرات ها یاد كردند. بدین ترتیب با اعلام پیروزی دموكرات ها، رامسفلد با استعفای خود به نخستین قربانی بزرگ كاخ سفید تبدیل شد.
جان بولتون سفیر همیشه معترض آمریكا در سازمان ملل متحد نیز دومین قربانی بزرگ شكست جمهوریخواهان در انتخابات میاندوره ای آمریكا بود. دموكرات ها رامسفلد را طراح و كارگردان جنگ های آمریكا می دانستند و جان بولتون را نیز نظریه پرداز توجیه گر دیپلماتیك این سیاست های جنگ طلبانه. بدین ترتیب بود كه بولتون نیز همانند رامسفلد محور اعتراضات دموكرات ها قرار گرفت. بولتون در سال ۲۰۰۵ از سوی بوش به عنوان سفیر آمریكا در سازمان ملل معرفی شد و از همان ابتدا حضور وی در این سمت سبب ایجاد اختلاف های شدیدی میان دموكرات ها و جمهوریخواهان شد.
پس از استعفای رامسفلد بوش به شدت از بولتون حمایت كرد اما حمایت های همه جانبه با اعتراض شدید دموكرات ها روبه رو شد چه آن كه آنها معتقد بودند بوش چگونه می تواند از لزوم همكاری و رفاقت میان دموكرات ها و جمهوریخواهان در دو سال باقی مانده از دوران ریاست جمهوری اش سخن بگوید و در همان حال بر حفظ یك مهره مغضوب دموكرات ها پافشاری كند. به این ترتیب اعتراض های گسترده دموكرات ها كه اكنون حاكم هر دو مجلس آمریكا بودند در نهایت به استعفای بولتون از این مقام منجر شد. جورج بوش پس از قبول اكراه آمیز استعفای بولتون، تأسف خود را از این امر ابراز داشت.
آنچه مسلم است بوش و نومحافظه كاران در دو سال باقیمانده حكومت خود بر كاخ سفید دیگر نمی توانند بلندپروازی های عصر پس از ۱۱ سپتامبر را ادامه دهند. انتصاب فردی چون رابرت گیتس در مقام ریاست پنتاگون كه به واقع گرایی در محافل سیاسی آمریكا شهرت یافته است و تأكید وی بر وخامت اوضاع ارتش آمریكا در افغانستان و عراق و لزوم بازنگری در سیاست های جنگی كاخ سفید همگی دلایل و نشانه های پایان دوران طلایی جنگ طلبان كاخ سفید هستند. بوش در دو سال پایانی ریاست جمهوری اش چاره ای جز بازنگری در سیاست جهانی آمریكا از یك سو و مماشات با دموكرات ها از سوی دیگر ندارد. دموكرات ها كه اكنون با در دست گرفتن دو نهاد مهم آمریكا چشم به كاخ سفید دوخته اند.

احسان تقدسی

منبع : روزنامه ایران