شانس‌های جانشینی مشرف

سوال اصلی پس از استعفای مشرف این است که چه کسی جایگزین وی خواهد شد؟ براساس قانون اساسی پاکستان رئیس سنا، ریاست موقت کشور را تا برگزاری انتخابات برای تعیین رییس ‌جمهور جدید عهده‌دار خواهد شد.
شناخت قائده قدرت در پاکستان ،گزینه های جانشینی مشرف را محدود می کند. دو حزب مردم و مسلم لیگ بر اساس نتایج انتخابات ‪ ۱۸فوریه ( ‪ ۲۹بهمن ) ‪۸۶ اکثریت کرسی های پارلمان ملی و پارلمان های محلی را در اختیار دارند و هر کس که در پاکستان در اندیشه تکیه زدن بر کرسی ریاست جمهوری است باید حمایت اعضای این دو حزب را در رای گیری که اعضای مجلس ملی وچهار مجلس ایالتی (سند ، پنجاب ، سرحد و بلوچستان ) در آن شرکت خواهند داشت بدست آورد . طبیعی است که بدون موافقت این دو حزب که دولت ائتلافی را نیز در اختیار دارند، کسی نمی توند آرای لازم را در چنین نشستی کسب کند.
۱) آصف علی زرداری
در درون حزب مردم چند سیاستمدار بیشتر از سایرین شانس بر عهده گرفتن ریاست جمهوری را دارند. "مخدوم امین فهیم"، "رضا ربانی"، "یوسف رضا گیلانی"، "قایم علی‌شاه" و راجا پرویز اشرف " رهبران اصلی حزب هستند که از این میان گیلانی اکنون نخست وزیر است. در این میان آصف زرداری که در عمل پس از ترور بی نظیر بوتو درتاریخ ۲۷ دسامبر ۲۰۰۷ رهبری حزب مردم را برعهده گرفته است (به طور رسمی بیلاوال پسر بوتو رهبر حزب است )یکی از شانس های جدی ریاست جمهوری است زیرا وی رهبر بزرگترین حزب در پارلمان و کشور به شمار می رود.آصف علی زرداری، همسر رهبر فقید حزب مردم از قبیله مشهور "زرداری" در ‪ ۲۱ژوییه سال ‪ ۱۹۵۶در منطقه "نواب شاه" ایالت سند متولد شده است. وی در سال ‪ ۱۹۸۷با بی‌نظیربوتو ازدواج کرد و در سال ‪ ۱۹۸۹به عنوان نماینده مجلس ملی انتخاب شد. اما در سال ‪ ۱۹۹۰به اتهام دریافت رشوه و همچنین تلاش برای از بین بردن یک بازرگان پاکستانی به‌نام "مرتضی بخاری" بازداشت شد. همزمان با به قدرت رسیدن مجدد بی‌نظیر بوتودر سال‪، ۱۹۹۳ وی از زندان آزاد شد اما در سال ‪ ۱۹۹۶به اتهام ترور "مرتضی بوتو" برادر بی‌نظیر بوتو بار دیگربازداشت شد. وی در سال ‪ ۲۰۰۴از زندان آزاد و برای زندگی عازم امارات متحده عربی شد. آصف زرداری شیعه است و ثروت قابل توجهی نیز دارد. زرداری گفته است که مایل به پذیرش ریاست جمهوری نیست و ترجیح می دهد که یک زن عهده دار این مقام شود، اما احزاب و شخصیت های اسلامگرا مانند مولانا عبدالرحمن رهبر جمعیت علمای اسلام مخالف این ایده هستند و معتقدند زنان نمی توانند عهده دار این منصب شوند. خانم فهیمه میرزا وابسته به حزب مردم و از چهره های ارشد آن یکی از کاندیداهای مطرح است. فرزند زرداری نیز گفته است که یکی از رهبران این حزب باید رییس جمهور جدید باشد اما نام کسی را ذکر نکرده است.
۲) مخدوم امین فهیم
مخدوم امین فهیم دبیر کل حزب مردم و از یاران دیرین بی نظیر بوتو است که در سال های تبعید بوتو و زندانی بودن زرداری، رهبری حزب مردم در درون پاکستان را برعهده داشت و این حزب را از سکون و انفعال نجات داد. گفته می شد وی پس از ترور بوتو شانس اول نخست وزیری است اما هنگامی که گیلانی دیگر دستیار بوتو به نخست وزیری برگزیده شد گفته شد که مخدوم امین فهیم برای ریاست جمهوری پس از مشرف آماده می شود. بی نظیر بوتو پیش از مرگ خود گفته بود که فهیم نامزد حزب مردم برای ریاست جمهوری است.
۳) نواز شریف
نامزد اول حزب مسلم لیگ برای ریاست جمهوری می تواند نواز شریف رهبر این حزب باشد. شریف دو دوره نخست وزیر پاکستان بوده و زمستان گذشته از تبعید عربستان به کشور بازگشت. نکته مهم آن است که تعیین رییس جمهوری دید می تواند اولین عرصه چالش و تنش جدی بین دو حزب مردم و مسلم لیگ پس از کناره گیری مشرف از قدرت باشد زیرا ائتلاف این دو حزب که در گذشته از رقبای جدی و سرسخت یکدیگر بوده اند فقط حول محور کنار زدن مشرف از قدرت شکل گرفته بود و اینک که مشرف قدرت را ترک می کند، اختلافات آنها آاشکار تر شده و نقطه اشتراک و وحدت انها به حداقل می رسد به‌ویژه آنکه حزب مسلم لیگ به رهبری نواز شریف ممکن است مدعی شود که نخست وزیری به عنوان رییس دولت در اختیار حزب مردم است و اینک وقت ان است که ریاست جمهوری به عنوان رییس کشور در اختیار حزب مسلم لیگ قرار گیرد.
۴) شهباز شریف
دیگر کاندیدای حزب مسلم لیگ برای جانشینی مشرف ممکن است شهباز شریف برادر نواز شریف و سر وزیر قدرتمند ایالت پنجاب باشد. او در دوران قبل از کودتای مشرف نیز سر وزیر پنجاب بود و بعد ها همراه برادرش زندانی و سپس به عربستان تبعید شد.گفته می شود که شهباز به دلیل نزدیکی تجاری و بازرگانی به خاندان آل سعود ورد حمایت جدی ریاض است.
۵) نامزد توافقی حزب مردم و مسلم لیگ
یکی دیگر از گزینه های ریاست جمهوری می تواند فردی غیر حزبی از جمله یکی از قضات برجسته باشد. انتخاب چنین شخصی هنگامی محتمل است که دو حزب مردم و مسلم لیگ به انتخاب نامزد حزب مقابل رضایت ندهند. اگر قرار بر انتخاب چنین رییس جمهوری باشد یکی از شانس ها می تواند افتخار چوهدری قاضی برجسته ای باشد که کنار گذاشتن وی از دادگاه عالی توسط مشرف باعث تظاهرات گسترده وکلا و قضات شد .
به هر حال رییس جمهور جدید هرکه باشد احتمالا به دلیل وابستگی به یکی از دو حزب اصلی و عدم سلطه هیچ یک از احزاب بر پارلمان، از قدرت گذشته در مقابل پارلمان برخوردار نخواهد بود، اگر چه نباید فراموش کرد که قانون هنوز به رییس جمهور اجازه می دهد که پارلمان را منحل کند و در گذشته پاکستان حتی شاهد روسای جمهوری بوده که از طرف یک حزب انتخاب شده اند (فاروق احمد خان لغاری از طرف حزب مردم ) اما علیه حزب مذکور عمل کرده و مجلس را منحل و نخست وزیر (بی نظیر بوتو )را برکنار کرده اند.

نویسنده : مراد ویسی

منبع : دیپلماسی ایرانی