شتاب دراتمام طرح ها

در قانون بودجه سال جاری حدود ۱۵۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای طرح های عمرانی در نظر گرفته شده كه در ۷ ماهه اول امسال ۷۱ هزار و ۲۵ میلیارد ریال از آن به پروژه ها تزریق شده است.
دكتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران نیز در آخرین مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران قول داده است تا پایان دی ماه سال جاری ۱۰۰ درصد اعتبارهای عمرانی اختصاص یابد. در عین حال، لایحه متمم بودجه عمرانی سال ۸۵ روزهای پایانی تصویب را در هیأت دولت سپری می كند. از این رو، بررسی آخرین وضعیت پروژه های عمرانی و نحوه اختصاص اعتبار به آنها در سال ۸۴ در شرایط فعلی می تواند مثبت ارزیابی شود.در سال ۱۳۸۴ ، ۱۷۵۸ موافقتنامه شرح عملیات عمرانی طرح بین سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور و دستگاه های اجرایی مبادله گردید و در قالب آن ۲۸۶‎/۵ هزار میلیارد ریال اعتبار برای اجرای ۶۴۷۷ پروژه در نظر گرفته شد. محل تأمین ۱۰۱‎/۶ هزار میلیارد ریال از اعتبارات، درآمد عمومی و ۱۸۴‎/۹ هزار میلیارد ریال از محل سایر منابع اعتباری است. در سال ،۱۳۸۴ حدود ۹۳‎/۶ درصد اعتبارات برای اجرای طرح های امور اقتصادی و ۴‎/۱ درصد آن برای اجرای طرح های امور اجتماعی اختصاص یافت.در همین سال حدود ۸۲‎/۳ درصد اعتبارات عمرانی تخصیص داده شد و ۷۱‎/۳ درصد از اهداف یك ساله طرح های ملی محقق گردید. ۵۷‎/۴ درصد از پروژه ها از برنامه زمانی عقب مانده اند و ۵۱‎/۹ درصد پروژه هایی كه مقرر بود به بهره برداری برسند، به اتمام رسیدند.
حدود ۱۸۱۵ پروژه جدید با ۸۹‎/۱ هزار میلیارد ریال (۲۰‎/۴ درصد درآمد عمومی و ۷۹‎/۶ درصد سایر منابع) در سال ۱۳۸۴ شروع شد.میانگین مدت اجرای پروژه های عمرانی ملی در دست اجرا ۷‎/۷ سال و متوسط مدت اجرای پروژه های جدید، ۳‎/۷ سال پیش بینی شده است.
در چارچوب قانون بودجه سال۱۳۸۴ كل كشور، مبلغ ۷۳‎/۱ هزار میلیاردریال برای مصارف تملك دارایی های سرمایه ای از محل درآمد عمومی برای اجرای۱۲۷۴ طرح عمرانی ملی، به تصویب رسید. همچنین مقرر شد مبلغ ۲۵۸‎/۴ هزار میلیارد ریال از منابع داخلی شركت های دولتی، ۵‎/۵ هزار میلیاردریال از منابع بانك ها و ۲‎/۷ هزار میلیاردریال از بودجه مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت سرمایه گذاری شود. هزینه های سرمایه ای شركت های دولتی، بانك ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، جمعاً برابر ۲۶۶‎/۷ هزار میلیاردریال است كه ۳۲‎/۱ هزار میلیارد آن از محل درآمد عمومی، تأمین شده است.
بر همین اساس، از جمله وظایف اصلی سازمان مدیریت و برنامه ریزی، نظارت بر اجرای عملیات عمرانی و تهیه گزارش از پیشرفت طرح ها است. این سازمان گزارش نظارتی پروژه های عمرانی ملی در سال۸۴ با استفاده از داده های بانك اطلاعات بودجه عمرانی ملی و اطلاعات نظارتی حاصل از بازدیدهای نظارتی كارشناسان خود در استانها در ابتدای سال۸۵ را تهیه كرده است. اطلاعات این گزارش كه براساس مفاد موافقتنامه های طرح عملیات عمرانی تهیه شده است شامل طرح هایی كه صرفاً از منابع داخلی شركت ها و مؤسسات دولتی تأمین اعتبار می شود و موافقتنامه ای با سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور مبادله نمی كنند، نمی شود. در عین حال، متوسط اعتبارات عمرانی ملی در سال۸۴ حدود ۸۲‎/۳ درصد و میزان پرداختی خزانه نسبت به اعتبارات مصوب، ۷۹‎/۳درصد است. گفتنی است، تخصیص اعتبار تنها در مورد اعتباراتی كه محل تأمین آنها درآمد عمومی است،مصداق دارد. اعتبارات سایر منابع متناسب با تحقق درآمدهای پیش بینی شده، توسط دستگاه های اجرایی وصول و هزینه می شود.
براساس مفاد موافقتنامه های شرح عملیات عمرانی، برای اجرای كلیه طرح های عمرانی ملی در دست اجرا و به بهره برداری رساندن آنها مبلغ ۱۶۸۶‎/۸ هزار میلیاردریال برآورد شده است كه با احتساب اعتبارات سال های گذشته و مبلغی كه در سال۱۳۸۴ مبادله شده، حدود ۳۹ درصد آن تأمین و باقی مانده در سال های آینده پادار خواهد شد.
در سال،۱۳۸۴ براساس اعتبارات مبادله شده، سهم اعتبارات امور عمومی ۱‎/۲درصد، امور دفاع ملی ۱‎/۱درصد، امور اجتماعی ۴‎/۱ و امور اقتصادی۹۳‎/۶ درصد است.
اعتبار طرح های عمرانی ملی نسبت به سال۱۳۸۳ ، ۵۴‎/۵ درصد رشد دارد كه حاصل ۵۳‎/۳ درصد افزایش در اعتبار درآمد عمومی و ۵۵‎/۲ درصد رشد در اعتبار سایر منابع است. بیشترین اعتبار عمرانی دراختیار وزارت نفت (۳۸ درصد از كل اعتبارات) است. وزارتخانه های نیرو و راه و ترابری بدین ترتیب با ۲۱‎/۷ و
۱۲‎/۳درصد از كل اعتبارات در رتبه های بعدی قرار دارند. تعداد طرح ها و پروژه های عمرانی ملی در سال ۱۳۸۴ نسبت به سال ۱۳۸۳ حدود ۳‎/۹ و ۱۵‎/۴ درصد كاهش یافته است. از مجموع ۱۷۵۸ طرح عمرانی در دست اجرا، ۱۰ طرح بزرگ بیشترین اعتبار را در سال ۱۳۸۴ (بیش از ۲۰۰۰ میلیاردریال) به خود اختصاص داده اند.
اجرای توسعه شبكه ارتباطات سیار، پالایشگاه خشكی و تأسیسات جانبی میدان گازی پارس جنوبی، ساخت خطوط انتقال اصلی و سراسری (گازرسانی)، اعطای تسهیلات به طرح های سرمایه گذاری، اشتغالزایی بخش های تولیدی و خدماتی، ساخت پالایشگاه گازبیدبلند،۲ خط انتقال گاز چهارم سراسری، ساخت خط انتقال گاز ترش - خط پنجم سراسری، دایری تلفن ثابت، نوسازی ناوگان هوایی كشور و نوسازی ناوگان جاده ای كشور این ۱۰ طرح بزرگ به شمار می روند.
●مطالعه و تحقیق
در سال ۱۳۸۴ تعداد ۵۴۰ پروژه مطالعاتی و تحقیقاتی با ۹‎/۹۶۰ میلیاردریال اعتبار در دست انجام بوده است. ۲۹‎/۹ درصد اعتبارات یادشده به فصل انرژی، ۱۶‎/۹ درصد به فصل كشاورزی و منابع طبیعی و ۵۳‎/۲ درصد مربوط به سایر فصول است. حجم اعتبار پروژه های مطالعاتی و تحقیقاتی سال ۱۳۸۴ نسبت به سال قبل بیش از ۲‎/۸ برابر شده است.
پوشش نظارتی و تحقق اهداف
برای اطلاع از چگونگی پیشرفت عملیات پروژه های عمرانی ملی از ۴۲۷۵ پروژه كه موافقتنامه شرح عملیات آنها تا پایان سال ۱۳۸۴ مبادله شده بازدید نظارتی به عمل آمده است.
نتایج حاصل از بازدیدهای نظارتی در خاتمه سال ،۱۳۸۴ حاكی از تحقق ۷۱‎/۳ درصد از اهداف یك ساله پیش بینی شده برای عملیات عمرانی است. این رقم از میزان تحقق اهداف در پایان سال ،۱۳۸۳ حدود ۱۰‎/۳ درصد بیشتر است. درمیان دستگاه های اجرایی عمده، میزان دستیابی به اهداف یك ساله در وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات (۸۱‎/۵ درصد)، نفت (۷۷‎/۴ درصد) و نیرو (۷۴‎/۴ درصد) بیش از متوسط كل كشور و در وزارتخانه های مسكن و شهرسازی (۵۸‎/۲ درصد)، علوم، تحقیقات و فناوری (۵۹ درصد)، جهاد كشاورزی (۶۴‎/۶ درصد)، صنایع و معادن (۶۶‎/۷ درصد)، راه و ترابری (۶۶‎/۷ درصد)، سازمان انرژی اتمی (۶۹ درصد) و بنیاد مسكن انقلاب اسلامی (۷۰‎/۵ درصد) كمتر از متوسط عملكرد كل دستگاه های اجرایی است. با توجه به برنامه زمانی مندرج در موافقتنامه های مبادله شده، پیش بینی می شد كه میانگین وزنی پیشرفت فیزیكی پروژه های عمرانی در پایان سال ۱۳۸۴ به ۳۹‎/۷ درصد برسد. نتیجه بازدیدهای نظارتی، تحقق ۳۶‎/۵ درصد پیشرفت فیزیكی را نشان می دهد. بدین ترتیب فاصله عملكرد و پیش بینی كه در سال ۱۳۸۳ برابر ۵‎/۳ درصد بوده است، در سال ۱۳۸۴ به ۳‎/۲ درصد رسیده است.
گفتنی است در زمان بازدید از پروژه ها حدود ۴‎/۷ درصد از پروژه ها متوقف و ۵‎/۹ درصد از پروژه های مصوب، آغاز نشده گزارش شده است.
●رعایت زمان بندی
بررسی میزان پیشرفت فیزیكی پروژه های عمرانی ملی بازدید شده حاكی از آن است كه ۳۱‎/۳ درصد از پروژه ها با وزن مالی ۲۶‎/۹ درصد مطابق با برنامه زمانی تعیین شده پیشرفت كرده اند. ۱۱‎/۳ درصد از پروژه ها (با وزن مالی ۱۵‎/۲ درصد) به طورمتوسط ۵‎/۵ درصد از برنامه زمانی مندرج در موافقتنامه جلوافتاده و باقی مانده پروژه ها كه از نظر تعداد ۵۷‎/۴ درصد و از لحاظ مالی ۵۷‎/۹ درصد وزن دارد، به طور متوسط ۷‎/۸ درصد عقب تر از برنامه زمانی بوده اند. در مقایسه با سال ،۱۳۸۳ درصد پروژه های مطابق و جلوتر از برنامه زمان بندی از رشد ۱‎/۸ درصدی و درصد پروژه های عقب تر از برنامه زمانی، از افت ۱‎/۸ درصدی برخوردار است.
ازجمله علل مهم تأخیر پروژه ها می توان به نارسایی اعتبارات (۴۳‎/۹ درصد)، ضعف بعضی از دستگاههای اجرایی (۱۵‎/۹ درصد) و ناتوانی برخی از پیمانكاران دراجرای پروژه ها (۶‎/۸ درصد) اشاره كرد. عوامل متفرقه و پیش بینی نشده ای هم در عقب ماندن پروژه ها از برنامه زمانی مؤثر بوده اند كه ازجمله مهمترین آنها می توان به شرایط نامساعد جوی، صعوبت كار در بعضی مناطق اشاره كرد. علل متفرقه مجموعاً ۱۱‎/۳ درصد از علل تأخیر را به خود اختصاص داده است. نسبت به سال ،۱۳۸۳ از میزان دخالت نارسایی اعتبار به عنوان یكی از عوامل عقب ماندن پروژه ها از برنامه زمانی ۸‎/۱ درصد كاسته شده است. مجموعه پروژه هایی كه قبل از برنامه سوم توسعه شروع شده (۱۷۰۵ پروژه) ۲۶‎/۳ درصد از كل پروژه ها را تشكیل می دهد. وزن اعتبار كل این پروژه ها نسبت به تمامی پروژه ها ۲۶‎/۹ درصد است و حدود ۵۶‎/۲ درصد پیشرفت فیزیكی دارند. همچنین میانگین مدت اجرای آنها نیز ۱۴‎/۲ سال است.
البته پروژه هایی كه در طول برنامه سوم شروع شده (۲۹۵۷ پروژه) و هنوز خاتمه نیافته، ۴۵‎/۶درصد از پروژه ها را شامل می شوند. وزن اعتبار كل آنها ۴۸ درصد است و به طور متوسط ۳۲‎/۸درصد پیشرفت كرده اند. میانگین مدت اجرای این پروژه ها ۶‎/۴ سال است. دراین میان ، ۲۸درصد از پروژه ها (۱۸۱۵ پروژه) كه وزن مالی آنها ۲۵‎/۱ درصد است، در سال ۱۳۸۴ شروع شده و به طور متوسط ۱۴‎/۱ درصد پیشرفت كرده اند. میانگین مدت اجرای این پروژه ها ۳‎/۶ سال است.
●آغاز پروژه های جدید
در سال ۱۳۸۴ ، عملیات ۱۸۱۵ پروژه جدید با ۸۹هزار و ۱۱۰هزار میلیارد ریال اعتبار آغاز شد. پروژه های جدید از نظر تعداد ۲۸ درصد و از لحاظ اعتبار سال ،۱۳۸۴ حدود ۳۱‎/۱ درصد كل را تشكیل می دهد. در مقایسه با سال ،۱۳۸۳ سهم پروژه های جدید از نظر تعداد پروژه و از لحاظ اعتباری به ترتیب ۱۴‎/۲ و ۱۷‎/۲ درصد افزایش دارد. قابل ذكر است از كل اعتبار پروژه های جدید (۸۹‎/۱۱۰ میلیارد ریال) مبلغ ۷۰‎/۹۰۹ میلیارد ریال از محل سایر منابع اعتباری (معادل ۷۹‎/۶ درصد)، تأمین اعتبار شده است. حدود ۴۷‎/۳ درصد از پروژه های جدید، احداثی و ۸‎/۳ درصد مطالعاتی و تحقیقاتی است. ۴۴‎/۴ درصد بقیه به سایر انواع پروژه ها (تعمیرات ، توسعه، تجهیز و...) تعلق دارد. ۳۶‎/۲ درصد در فصل اعتبارات و فناوری اطلاعات و ۷‎/۲ درصد در فصل صنعت و معدن قرار دارند. ۴۳‎/۱ درصد اعتبار پروژه های جدید به فصل انرژی، ۲۳‎/۹ درصد به فصل ارتباطات و فناوری اطلاعات و ۱۸‎/۳ درصد به فصل حمل و نقل اختصاص یافته است.
●اتمام پروژه ها
در موافقتنامه شرح عملیات عمرانی طرح ها، زمان اتمام ۱۴۹۷ پروژه یعنی ۲۳‎/۱درصد از كل پروژه ها، سال ۱۳۸۴ پیش بینی شده بود و ۵۳هزار و ۷۴۳ میلیارد ریال (۱۸‎/۷ درصد كل اعتبارات سال) برای آنها منظور شد. نتایج بازدیدهای نظارتی نشان می دهد كه میزان تحقق خاتمه پروژه ها ۵۱‎/۹ درصد است. به عبارت دیگر از ۱۰۳۶ پروژه خاتمه یافتنی كه مورد بازدید قرار گرفته، ۵۳۸ پروژه به اتمام رسیده است. شاخص تحقق خاتمه پروژه ها نسبت به سال ۱۳۸۳ ، ۴‎/۱ درصد افزایش یافته است. نرخ جایگزینی پروژه ها در سال ۱۳۸۴ ، ۲۱۹‎/۳ درصد است. این درصد نسبت تعداد پروژه های جدید را بر پروژه های خاتمه یافته نشان می دهد. مقایسه نرخ جایگزینی پروژه های جدید در سال ۱۳۸۴ نسبت به سال قبل (۵۶‎/۳ درصد)، افزایشی برابر ۱۶۳ درصد را نشان می دهد.
با دسته بندی پروژه ها برحسب میزان پیشرفت فیزیكی آنها در پایان سال ،۱۳۸۴ ملاحظه می شود كه ۳۰‎/۴ درصد پروژه های نظارت شده كمتر از ۲۰درصد پیشرفت فیزیكی دارند. ۴۲‎/۵ درصد پروژه ها از پیشرفت ۲۰ تا ۸۰ درصد برخوردار بوده و ۲۷ درصد باقی مانده در فاصله ۸۰ تا ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیكی هستند.●مدت اجرا
میانگین مدت اجرا در این گزارش به دو صورت محاسبه شده است. روش اول بدون درنظرگرفتن وزن اعتبار كه میانگین مدت اجرا گفته شده و دیگری با درنظر گرفتن وزن اعتبار كه به آن میانگین وزنی مدت اجراگفته شده است.
میانگین مدت اجرای ۵۳۸ پروژه نظارت شده كه در سال ۱۳۸۴ به بهره برداری رسیده، برابر ۷‎/۲ سال است. میانگین مدت اجرای پروژه های خاتمه یافته وزارتخانه های راه و ترابری (۱۴‎/۳ سال)، مسكن و شهرسازی (۱۰‎/۷ سال)، جهاد كشاورزی (۹‎/۴سال) و صنایع و معادن (۹‎/۳ سال ) بیش از میانگین مدت اجرای كل پروژه های خاتمه یافته است. زمان درنظرگرفته شده برای اجرای پروژه های جدید در سال ۱۳۸۴ به طور متوسط ۳‎/۷ سال و میانگین مدت پیش بینی شده برای اتمام كل پروژه ها ۷‎/۷ سال است.
میانگین وزنی مدت اجرای ۵۳۸ پروژه نظارت شده كه در سال ۱۳۸۴ به بهره برداری رسیده (۱۴‎/۷سال)، مسكن و شهرسازی (۱۱‎/۸ سال) و نیرو (۱۱‎/۶ سال) بیش از میانگین وزنی مدت اجرای كل پروژه های خاتمه یافته است. زمان در نظر گرفته شده برای اجرای پروژه های جدید در سال ۱۳۸۴ به طور متوسط ۴‎/۶ سال و میانگین وزنی مدت پیش بینی شده برای اتمام كل پروژه ها ۸‎/۹ سال است.
●مبادله ۱۷۵۸ طرح عمرانی ملی
در سال ۱۳۸۴ موافقتنامه ۱۷۵۸ طرح عمرانی ملی در قالب ۲۸۶‎/۵ هزار میلیارد ریال از محل درآمد عمومی و سایر منابع برای اجرای ۶۴۷۷ پروژه با دستگاه های اجرایی مبادله شد. در قبال رشد ۵۴‎/۵درصدی اعتبارات، نسبت به سال قبل آمار تعداد طرح ها و پروژه های عمرانی در دست اجرا حدود ۳‎/۸ و ۱۵‎/۴ درصد كاسته شده است؛ این اقدام نمایانگر تلاش برای به بهره برداری رساندن پروژه های عمرانی در دست اجرا است.
همچنین با تخصیص حدود ۸۲‎/۳ درصد از اعتبارات درآمد عمومی، ۷۱‎/۳ درصد از اهداف سالانه تحقق یافت. این درصد نسبت به سال قبل ۱۰‎/۳ درصد بیشتر و نسبت به میانگین سالانه برنامه سوم ۸‎/۳ درصد بیشتر شده است. از طرفی درصد تعداد پروژه های عقب تر از برنامه زمانی نسبت به سال گذشته ۱‎/۸ درصد و از میانگین سالانه برنامه سوم توسعه ۴‎/۲ درصد كمتر است. با توجه به حجم نسبتاً زیاد این پروژه ها (۵۷‎/۴ درصد) می توان تأخیر در اجرای پروژه ها نسبت به برنامه زمانی پیش بینی شده را هنوز از مشكلات اصلی عملیات عمرانی برشمرد. البته ۵۱‎/۹ درصد از پروژه هایی كه زمان خاتمه آنها فرا رسیده بود، در سال ۱۳۸۴ به پایان رسیدند. این شاخص كه ۴‎/۱ درصد بیش از مقدار آن در سال قبل است، از بهبود نسبی درصد تحقق خاتمه پروژه ها حكایت دارد. میانگین مدت اجرای پروژه ها ۷‎/۷ سال پیش بینی شده، متوسط مدت اجرای پروژه های خاتمه یافته ۷‎/۲ سال محاسبه شده است. همچنین از ۵۳۸ پروژه خاتمه یافته نظارت شده تعداد ۲۳۳ پروژه (۴۳‎/۳ درصد) مربوط به پروژه هایی كه قبل از برنامه سوم و ۲۳۸ پروژه در طول برنامه سوم و ۶۷ پروژه در سال ۱۳۸۴ آغاز شده اند. گفتنی است كه مدت پیش بینی شده برای اتمام پروژه های جدید ۳‎/۷ سال است.
در سال ،۱۳۸۴ تعداد ۱۷۰۵ پروژه (۲۶‎/۳ درصد از كل پروژه ها) مربوط به پروژه هایی است كه قبل از برنامه سوم توسعه شروع شده بود. میانگین مدت اجرای این گروه از پروژه ها ۱۴‎/۲ سال است و به طور متوسط ۲‎/۷ سال دیگر خاتمه خواهند یافت. پروژه هایی كه در طول برنامه سوم توسعه شروع شده ۴۵‎/۶ درصد كل پروژه ها را تشكیل می دهد و برای اتمام آنها به طور متوسط ۶‎/۴ سال پیش بینی شده كه ۳ سال از آن باقی مانده است. هرچند این پروژه ها به ترتیب ۲۶‎/۹ و ۴۸ درصد از حجم سرمایه گذاری عمرانی ملی در دست اجرا را دارند، ولی می توانند در طولانی شدن مدت اجرا تأثیرگذار باشند.
در این میان، برای اتمام پروژه های در دست اجرا اعتباری معادل یكهزارو ۲۹‎/۴ میلیاردریال برآورد شده كه ۳۵۹‎/۱ هزارمیلیاردریال (۳۴‎/۹ درصد) آن از محل درآمد عمومی و ۶۷۰‎/۲ هزارمیلیاردریال باقی مانده (۶۵‎/۱ درصد) از سایر منابع اعتباری تأمین خواهد شد.
البته ۱۹‎/۳ درصد تعهدات مربوط به پروژه های قبل از برنامه سوم توسعه، ۴۸‎/۲ درصد آن متعلق به پروژه هایی است كه در طول برنامه سوم شروع شده و هنوز به پایان نرسیده، باقی مانده معادل ۳۲‎/۵ درصد مربوط به پروژه های جدید سال است. براساس موافقتنامه های مبادله شده بیش از نیمی از تعهدات مالی پروژه های در دست اجرا (۶۵‎/۱ درصد) از منابع داخلی دستگاه های اجرایی و سایر منابع اعتباری تأمین خواهد شد.از این رو با محدود شدن تعداد طرح ها و پروژه ها از یك سو و تأمین اعتبار ۶۵‎/۱ درصد از آنها از محل اعتبارات سایر منابع از سوی دیگر، حجم تعهدات درآمد عمومی را قابل قبول كرده است.
●ارزشیابی عملكرد عمرانی دستگاه های اجرایی
در ارزشیابی عملكرد عمرانی دستگاه های اجرایی عمده، از شش شاخص درصد تحقق خاتمه، كیفیت اجرا، دستیابی به اهداف یك ساله، مدت اجرا، روش ارجاع كار و علل تأخیر استفاده شده است. در این گزارش ۸ دستگاه اجرایی عمده شامل وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات، نفت، راه و ترابری، نیرو، مسكن و شهرسازی، علوم تحقیقات و فناوری، صنایع و معادن و جهاد كشاورزی، مورد ارزشیابی قرار گرفته اند. ضمن آن كه نتایج ارزشیابی عملكرد عمرانی دستگاه های اجرایی غیرعمده نیز برآورده شده است.
طبق نتایج ارزشیابی عملكرد دستگاه های اجرایی عمده، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در رتبه نخست قرار دارد و به دنبال آن نیز وزارتخانه های نفت و راه و ترابری به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته اند. ضمن آنكه نتایج عملكرد عمرانی وزارت جهاد كشاورزی، این وزارتخانه را در رتبه آخر در میان ۸ دستگاه اجرایی عمده قرار داده است. در میان دستگاه های اجرایی غیرعمده نیز وزارت آموزش و پرورش در جایگاه نخست و وزارت كار و امور اجتماعی در رتبه آخر قرار دارد.
●راهكارهای اجرایی
در راستای سیاست ساماندهی طرح های عمرانی و به منظور اولویت بندی، انضباط مالی، كاهش زمان به بهره برداری رسیدن پروژه ها، تمركززدایی و كنترل تعداد پروژه های جدید از راهكارهای اجرایی زیر می توان استفاده كرد:
۱ـ به منظور كاهش حجم تصدی ها و افزایش مشاركت مردمی در اداره امور كشور و كوچك سازی دولت، در ماده ۱۴۵ قانون برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده است تا از شروع هر نوع طرح و پروژه تملك دارایی های سرمایه ای در سطوح ملی و استانی به استثنای موارد مربوط، به امور حاكمیتی و زیربنایی و مواردی كه با تأیید سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور، معین می شود جلوگیری به عمل آید.
امید است با اجرای این ماده در راستای فرمان اخیر مقام معظم رهبری در اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی شاهد حضور فعال بخش خصوصی در اجرای امور تصدی گری باشیم.
۲ـ انتظار می رود تا با اجرای ماده ۳۱ قانون برنامه چهارم، دستگاه های اجرایی با بهره گیری از گام های مختلف برنامه ریزی و كنترل پروژه، شامل شناخت پروژه، برنامه ریزی های راهبردی و عملیاتی در چارچوب نظام فنی و اجرایی كشور، برچگونگی تهیه و اجرای طرح ها تسلط كامل یافته و آنها را در زمان مقرر، با هزینه مشخص، كیفیت بالاتر و مطابق مشخصات پیش بینی شده، به بهره برداری رسانند.
۳ـ ماده ۷۹ قانون برنامه چهارم، برای اصلاح سهم طرح های عمرانی استانی در كل اعتبارات عمرانی، در جهت تمركززدایی تنظیم شده است. بنابراین انتظار می رود با اجرای این ماده در طول سال های اجرای برنامه چهارم توسعه گام مهمی در جهت واگذاری اختیارات به استان ها صورت پذیرد.
۴ـ ماده ۳۲ قانون برنامه چهارم توسعه، برای ساماندهی طرح های عمرانی و تقویت مدیریت كلان عملیات عمرانی از طریق الزام به انجام مطالعات توجیهی تنظیم شده است لذا دستگاههای اجرایی موظف شدند قبل از آغاز پروژه های جدید، مطالعه و طراحی آنها را كامل كنند. با این اقدام علاوه بر جلوگیری از شروع عملیات اجرایی پروژه های بدون توجیه فنی، اقتصادی و اجتماعی، حجم عملیات طرح و اعتبار مورد نیاز آن نیز به درستی برآورد می شود. بنابراین می توان انتظار داشت تا در طول برنامه چهارم و در انتهای سال ۱۳۸۸ با حجم منطقی (تعداد و اعتبار) از طرح ها و پروژه ها روبرو باشیم.

مجتبی قمری وفا

منبع : روزنامه ایران