دود از کُنده راک بلند شد

سال ۲۰۰۸ روی‌هم‌رفته سال شلوغی در زمینه موسیقی بود؛ جشنواره‌ها، جوایز، آلبوم‌ها، کنسرت‌ها و ... تیتر خبرها را در ۱۲ ماه گذشته حسابی داغ و جذاب کردند. در درجه اول موسیقی راک بود که سر و صدایی بیش از بقیه به پا کرد؛ به‌خصوص بازگشت گروه‌های باسابقه و بزرگی مثل «متالیکا» و «DC/AC» و فروش بسیار بالای آثارشان که باعث تعجب خیلی‌ها شد.
در نخستین ماه سال ۲۰۰۸ واقعه جنجالی ژانویه، برپایی جشنواره «خشم علیه ماشین» بود. این جشنواره در استرالیا و قسمتی هم در نیوزیلند برگزار شد. سال‌های قبل همیشه آمریکا میزبان این جشنواره بود ولی امسال برای اولین بار جشنواره در کشور دیگری برگزار شد و مسئولین آن استرالیا را به این کشور ترجیح دادند. در طول دوازده سال گذشته این اولین میزبانی استرالیا برای جشنواره هنری پر‌سر‌و‌صدایی مثل «خشم علیه ماشین» بوده است.
ماه فوریه هم که معمولا شاهد اهدای جوایز گرمی است. پنجاهمین دوره اهدای این جوایز در دومین ماه سال ۲۰۰۸ در مرکز استاپلس در شهر لس‌آنجلس آمریکا برگزار شد. جایزه گرمی از معتبرترین جوایز هنری آمریکا یا حتی جهان محسوب می‌شود که نه‌تنها موسیقی بلکه سایر زمینه‌های هنری را هم در بر می‌گیرد. اما این تنها اتفاق مهم ماه فوریه ۲۰۰۸ نبود. در کشور شیلی «جشنواره بین‌المللی آواز دِل مار» از تاریخ ۲۰ تا ۲۵ فوریه توجه بسیاری از هنرمندان و خبرنگاران را به خود جلب کرد؛ در حالی‌که دومین جشنواره سالیانه «امواج صوتی» در استرالیا برپا شد. در آخرین روزهای این ماه هم، به‌طور دقیق‌تر در ۲۶ فوریه، گروه اسپایس گرلز» (Spice Girls) برای انجام آخرین اجرایشان در کنار هم در شهر تورنتوی کانادا روی صحنه رفتند. این برنامه آخرین برنامه از تور «بازگشت اسپایس‌گرلز» بود و پس از آن شایعاتی کمابیش قوی مبنی‌بر جدایی اعضای گروه شنیده شده است. علاوه بر اینها شروع تور بزرگ جنجالی سلین‌دیون با عنوان «تور جهانی برای امتحان شانس» در آفریقای جنوبی را هم نباید نادیده گرفت. بهار سال ۲۰۰۸ با جشنواره بین‌المللی جاز جاکارتا در کشور اندونزی و پس از آن کنفرانس و جشنواره موسیقی جنوب تا جنوب شرق در ایالت تگزاس آمریکا آغاز شد.در تاریخ ۲۰ مارس گروه «ایگلز» (Eagles) تور پر سروصدایی دور آمریکا به راه انداخت تا تازه‌ترین اثرش با نام «راه طولانی خارج از بهشت» را به همه بشناساند. ۵ روز بعد کنفرانس موسیقی زمستانی میامی در ایالت فلوریدا برگزار شد.
نخستین روزهای ماه آوریل را ماریا کری (Mariah Carey) جنجالی کرد؛ ترانه «نوازشم کن» او از آلبوم «E=MC۲» بهترین و پرفروش‌ترین ترانه در تمام آمریکا و دنیا شناخته شده و این موضوع رکورد تازه‌ای برای این خواننده ثبت کرد. در حال حاضر ماریا کری در جدول صاحبان بهترین و پرفروش‌ترین ترانه‌ها مقام دوم را دارد. ۱۸ ترانه او تا به حال به این موفقیت دست پیدا کرده‌اند. مقام اول متعلق به گروه افسانه‌ای «بیتلز» است که ۲۰ ترانه در این جدول به نام خود ثبت کرده‌اند. جالب آنکه در تاریخ پانزدهم آوریل، آنتونیو ویلیارگوزا، شهردار لس‌آنجلس، رسما این روز را با عنوان روز ماریاکری نامگذاری کرد، به پاس زحمات و خدمات این هنرمند به جامعه هنری شهر لس‌آنجلس. در نوزدهم این ماه «جشنواره پادشاهی» سال ۲۰۰۸ در کشور کاستاریکا برگزار شد که نوعی جشنواره موسیقی‌های فولکلور و نیمه‌مذهبی به حساب می‌آید. یک هفته بعد سیدنی استرالیا شاهد برپایی مراسم اهدای جوایز هنری «MTV» بود. اواخر ماه هم یعنی درست در تاریخ ۲۷ فوریه مادونا، خواننده بنام آمریکایی یازدهمین آلبوم خود با نام «آب نبات سفت» (Hard Candy) را روانه بازار کرد. این آلبوم هنوز نیامده در صدر جدول پرفروش‌ها جا خوش کرد. بعد از باربارا استرایسند، مادونا دومین رکورد‌دار جدول پرفروش‌ترین آلبوم‌ها در تمام دنیاست. آلبوم «آب نبات سفت» تا پایان سال در ۲۷ کشور دنیا رسما پرفروش‌ترین آلبوم شد.
ماه می را شاید بتوان آرام‌ترین ماه سال ۲۰۰۸ نامید. در دهم این ماه جشنواره «اسمی به آن بده» در لندن برگزار شد اما واقعه مهم‌تر پنجاه‌وسومین دوره «رقابت‌های موسیقی یوروویژن» در شهر بلگراد سیبری بود. ۴۳ کشور در این رقابت‌ها حضور یافتند که کشورهای سن مارینو و آذربایجان تازه‌واردین آن بودند. گروه‌های موسیقی هر کشور به اجرای برنامه‌های موسیقی خاص کشورشان پرداختند و در نهایت روسیه اول، اوکراین دوم و یونان سوم شدند. اما ماه ژوئن شاهد اتفاقات بیشتری بود؛ گروه «وست لایف» به مناسبت دهمین سال تشکیل‌شان کنسرت بزرگی در پارک کروک در دوبلین، پایتخت ایرلند برگزار کردند که در نوع خود دارای ویژگی‌هایی خاص و منحصر به‌فرد بود. در تاریخ هفدهم ژوئن جرج مایکل خواننده پرآوازه دو دهه پیش بالاخره بعد از ۱۷ سال از لاک تنهایی‌اش درآمد و توری پر‌سروصدا را از شهر سن دیگو در ایالت کالیفرنیا آغاز کرد. این تور قرار است شامل اجرای ۲۵ برنامه زنده در ۲۵ شهر مختلف آمریکا باشد. در بیست و هفتم این ماه کنسرت خیریه‌ای به مناسبت نودمین سال تولد نلسون ماندلا مبارز آفریقایی علیه تبعیض نژادی در محل هاید‌پارک لندن برگزار شد. مسئولیت برگزاری این برنامه را «بنیاد ایدز ماندلا» بر‌عهده داشت که در نهایت تمام در‌آمد کنسرت را صرف تلاش برای ریشه کن کردن بیماری ایدز کرد. اجرای زنده «جی – زد» (Jay – Z) و «لین کین پارک» (Lin kin Park) در سالن «پروجکت رولوشن»
(Project Revolution) در شهر میلتون انگلستان از وقایع مهم اواخر ماه ژوئن بود. این دو، ‌هر‌دو از گروه‌های پرطرفدار موسیقی جوان‌پسند هستند و اجرای مشترکشان حرف و حدیث‌های بسیاری در رسانه‌ها به دنبال داشت.
نخستین ماه تابستان یعنی جولای فقط جشنواره داشت و بس. تعداد و تنوع مراسم آن‌قدر زیاد بود که می‌شود گفت قسمت اعظم هنرمندان و روزنامه‌نگاران هنری را در این ماه شدیدا مشغول و گرفتار کرد. از سوم تا ششم جولای «جشنواره موسیقی بی‌سیم ۰۲» (۰۲ Wireless Music Festival) در محل هاید‌پارک لندن «جشنواره روسلیکد» در دانمارک و «جشنواره موسیقی روتبرین» در ایالت میشیگان آمریکا برگزار شدند. برپایی جشنواره‌های «هانیکن» در لهستان، «موسیقی بلوز اوتاواو» در کانادا و «EXIT» در سیبری را هم بهتر است فراموش نکنیم. از تراکم جشنواره‌ها در این ماه همین بس که بگوئیم فقط در تاریخ بیستم جولای چهار جشنواره مهم بین‌المللی در دنیا برگزار شد. جشنواره ساحلی T۴ در انگلستان «جشنواره موسیقی اکسیژن» در ایرلند، «جشنواره تمام موسیقی‌های ممتاز» در ویرجینیای آمریکا و بالاخره «جشنواره موسیقی» در اسکاتلند. ماه آگوست هم نسبتا ماه آرام و کم سر‌و‌صدایی در زمینه موسیقی بود. این ماه با جشنواره‌های «لولا پلوزا» و «زیگت» شروع شد. در تاریخ بیست و سوم آگوست باز هم مادونا توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. او تور بسیار بزرگی با نام «تور دشوار و شیرین» ترتیب داده که قرار است پرهزینه‌ترین و مفصل‌ترین توری باشد که تا به‌حال نه یک خواننده زن، بلکه هیچ خواننده‌ای در تاریخ موسیقی برگزار نکرده است. مدیر برنامه‌های مادونا معتقدند فقط تبلیغات یک دهم این تور، کفاف کل هزینه‌های آن را خواهد داد. این در حالی است که بسیاری از منتقدین معتقدند که این سنگ آن‌قدر بزرگ است که نشانه نزدن باشد.پائیز ۲۰۰۸ با مراسم اهدای جوایز MTV شروع شد. این برنامه را شبکه تلویزیونی مشهور MTV برگزار می‌کند و فقط مخصوص ویدئوکلیپ‌های برتر موسیقی دنیاست که هر‌ساله در هالیوود اجرا می‌شود و مطرح‌ترین هنرمندان عرصه موسیقی را به خود جلب می‌کند. در دوازدهم سپتامبر آلبوم جدید گروه «متالیکا» با عنوان «مغناطیس مرگ» به بازار عرضه شد و اگر‌چه به صدر جدول نرفت ولی فروش قابل‌توجهی داشت. بالاخره واقعه مهم پایان ماه سپتامبر به اجرای کنسرت تک نفره پل مک‌کارتنی مربوط می‌شود. مک‌کارتنی موسس گروه پرآوازه «بیتلز» است. بیتلز از سال ۱۹۶۵ به خاطر محتوای اعتراض‌آمیز ترانه‌هایش، گروهی ممنوع در فلسطین اشغالی محسوب می‌شد. مک‌کارتنی پس از ۴۳ سال توانست راهی به این سرزمین بگشاید و در پارک تل‌آویو برنامه‌ای از ترانه‌های قدیمی بیتلز اجرا کند. اگر چه او سعی کرده بود از ترانه‌های مشکل‌دار در برنامه‌اش استفاده نکند، اما به نظر نمی‌رسد او هرگز سعی نداشته و ندارد که از رسالتش مبنی بر رساندن پیام صلح به دنیا صرف‌نظر کند، چه با بیتلز بدون بیتلز.اگر‌چه در نیمه اول اکتبر چندان خبر خاصی در دنیای موسیقی نبود، اما نیمه اکتبر با رکورد‌شکنی بی‌سابقه «بریتنی اسپیرز» خواننده جوان آمریکایی مواجه شد. طبق رده بندی BBC در تاریخ نهم اکتبر، اسپیرز در رده نود و ششم جدول خواننده برتر قرار داشت، اما به لطف ترانه «زن پرست» (woman izer) تنها در عرض یک هفته او ۹۶ پله صعود کرد و در تاریخ ۱۶ اکتبر در صدر جدول داغ‌ترین خواننده‌ها قرار گرفت. با این اتفاق سیل شدید انتقادات به کارهای هنری اسپیرز که تا پیش از این آثار او را سطحی و کم ارزش می‌دانستند، تا حد زیادی کاهش یافت. او از اولین کارش با نام «فقط یه دفعه دیگه» تا به حال هیچوقت نتوانسته بود عنوان شماره یک را کسب کند.
در کل، اکتبر ماه خانم‌ها بود؛ «ریهانا» خواننده پاپ مطرح این روزها هم به موفقیت بزرگی دست یافت و رسانه‌ها را تا چند روز به خود مشغول کرد. پنجمین ترانه ریهانا با نام «زندگی‌ات را بکن» به عنوان شماره یک جدول «بیلبورد ۱۰۰ ترانه داغ» شناخته شد. این بیلبورد جزو رده‌بندی‌های معتبر جهانی است که پرطرفدارترین و پرفروش‌ترین ترانه‌های هر سال را شناسایی می‌کند. اما ریهانا تنها خواننده زن تکی است که تا به‌حال توانسته ۵ ترانه‌اش را در صدر این بیلبورد جای دهد و از این نظر رکورد‌دار دهه اول قرن ۲۱ محسوب می‌شود. ترانه‌های «SOS»، «چتر»، «تعظیم کن» و «مزاحمت» این موفقیت را برای او به ارمغان آورده‌اند.
● در تاریخ ۲۲ اکتر ۲۰۰۸ گروه راک «گانزن روزز»
(Guns N&#۰۳۹; Roses) پس از گذشت ۹ سال نخستین ترانه‌اش با نام «دموکراسی چینی» (Chinese Democracy) را ارائه کرد تا به شایعات رسانه‌ها مبنی بر فروپاشی‌اش خاتمه دهد. «دموکراسی چینی» نخستین ترانه از آلبوم گروهی با همین عنوان است که تا ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸ به‌طور کامل به بازار عرضه شد و فروش قابل‌توجهی داشت. در پایان اکتبر هم سلین دیون گلچین بهترین آهنگ‌هایش را در یک CD با نام «عشق من» به طرفدارانش هدیه کرد. به گفته وی «عشق من» برای بسیاری از شنوندگانش می‌تواند بسیار خاطره‌انگیز باشد.
نوامبر با ابتکار گروه راک «AC/DC» آغاز شد. این گروه توانست نسخه اختصاصی بازی ویدئویی خودش با نام «گروه راک» را بسازد. «AC/DC» اولین گروه موسیقی است که توانسته بازی ویدئویی مخصوص خودش با همان شخصیت‌ها و خصوصیات را طراحی و به بازار عرضه کند. به گفته اعضای گروه، این کار راهی است تا آنها را علاوه بر دنیای موسیقی در عرصه دیگری هم جاودانه کند. در نیمه دوم نوامبر بازار آلبوم‌های جدید داغ شد. اول «بیانسه ناولز» با سومین آلبومش «من ... ساشا فیژس هستم» ورودی دوباره به عرصه موسیقی داشت. پیش‌بینی می‌شد این آلبوم فروش بسیار بالایی داشته باشد و جزو برترین‌‌ها باشد اما جز چند ترانه خاص بقیه تا حدودی پائین‌تر از سطح پیش‌بینی‌ها قرار گرفتند. بعد «گانزن روزز» خودی نشان‌داد با آلبوم «دموکراسی چینی» و در آخر این گروه «لین کین پارک» بود که دومین آلبوم اجرای زنده خود را به طرفدارانش هدیه کرد. آلبوم «جاده انقلاب» که به صورت زنده در سالن میلتون کینز لندن (Milton Keynes) اجرا و ضبط شد.دوم دسامبر روز تولد بریتنی اسپیرز است. او به مناسبت سالگرد تولدش ششمین آلبوم خود را با نام «سیرک» ارائه کرد. از اول هم همه پیش‌بینی می‌کردند که این آلبوم فروش بسیار بالایی داشته باشد و در نهایت «سیرک» با فروشی بالغ بر ۵۰۵ هزار نسخه در همان هفته اول باعث شد اسپیرز رکوردی جدید برای خودش ثبت کند. در لیست خوانندگانی که بیشترین تعداد آلبوم پر‌فروش سال را در کل تاریخ موسیقی داشته‌اند، باربارا استرایسند شماره یک است با ۸ آلبوم برتر، مادونا نفر دوم با ۷ آلبوم، ماریا کری و ژانت جکسون مشترکاسوم با ۱۶ آلبوم و اکنون اسپیرز نفر پنجم این لیست است با ۵ آلبوم برتر و پرفروش. اما این تمام ماجرا نیست. در حال حاضر اسپیرز تنها خواننده‌ای در کل تاریخ موسیقی است که فقط در هفته اول فروش آلبوم‌هایش توانسته بیش از ۵۰۰ هزار نسخه از آنها را به‌فروش برساند. او این کار را در مورد ۴ آلبومش انجام داد. آلبوم‌های «وای!... دوباره این کار رو کردم»، «بریتنی»، «در قلمرو» و «سیرک» تا پایان سال هم دو تا از ترانه‌های این آلبوم، «سیرک» و «زن پرست» جزو ۱۰ترانه برتر بیلبورد ۱۰۰ ترانه داغ رده‌بندی شدند. ترانه‌های «اگر من یک پسر بودم» و «زنان مجرد» (یا یک حلقه رومین بگذار» بیانسه هم به ترتیب رده‌های دوم و سوم این بیلبورد معتبر را به خود اختصاص دادند. در اواخر سال ۲۰۰۸ ترانه «هللویا» (حمد خدا را) اثر لئوناردو کوهن هم به‌خصوص در کشور انگلستان جایی که این اثر تولید شده، سر و صدای زیادی به پا کرد و باعث محبوبیت بیشتر کوهن شد. این ترانه توسط الکساندرا برک بازخوانی شد و عنوان پرفروش‌ترین ترانه اروپای سال را به خود اختصاص داد. این ترانه را کوهن ۲۰ سال پیش ساخته است و در نهایت در تاریخ ۲۲ دسامبر خبرگزاری «لایو نیشن» (Live Nation) اعلام کرد «تور دشوار و شیرین» مادونا همان‌طور که قرار بوده رکورد شکسته و درآمدی بالغ بر ۲۸۰ میلیون دلار فقط از طریق فروش بلیط‌هایش عاید او کرده است. مادونا تا به‌حال در این تور ۵۸ برنامه اجرا کرده که در آنها ۲۸۲/۳۵۰/۲ نفر شرکت کرده‌اند. «تور دشوار و شیرین» در آمریکا و سپس اروپا اجرا شده است و امکان ادامه‌اش هم همچنان وجود دارد.

آزاده رجایی

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی