مناقصه روی وب

هر چند هنوز فرمت الكترونیكی برپایی مناقصات میلیونی شركت مخابرات ایران و شركت های تابعه آن در سراسر كشور صورت نپذیرفته است، ولی به دلیل اهمیت چنین رویكردی در فضای دولت الكترونیكی e- government كشور، امروز به بررسی بایدها و نبایدها در رفتار رسانه ای وب مدار برگزاری چنین مناقصاتی می پردازیم.
• وضعیت سنتی
همان طور كه می دانید، معمولاً برگزاری مناقصات دولتی در كشور، روش و اسلوب خاص خود را دارد. شركت مخابرات ایران و مراكز تابعه گسترده آن در سطح كشور، به عنوان یكی از پرمناقصه ترین مراكز دولتی ایران شناخته می شود. به همین دلیل، سالانه میلیاردها تومان پروژه مختلف در حوزه های مختلف فنی، توسعه، مشاوره، اداری و... توسط ادارات كل مخابرات استان های مختلف كشور تدوین و به مناقصه ملی گذاشته می شود. پویا بختیاری كارشناس مخابرات و رئیس هیات مدیره شركت پیمان گستران سپهر در مورد نیاز به ایجاد رویكرد برگزاری مناقصات مخابرات در وب می گوید: سهولت، سرعت و كسب اثربخشی اداری بیشتر، ماحصل تغییر و اصلاح در روند برگزاری مناقصات پرحجم مخابرات است. در مناقصات، بر مبنای موضوع مناقصه، در صورتی كه برگزاری مناقصه به صورت محدود نباشد (یعنی كارفرما فقط از چند شركت دعوت نكرده باشد)، كلیه شركت های خصوصی ایرانی می توانند نسبت به شركت در مناقصه مربوط براساس قواعد خاص آن، شركت كنند. تقریباً هر روز، صفحات روزنامه های دولتی و بعضاً غیردولتی كشور، مملو از آگهی های برگزاری مناقصات شركت مخابرات در زمینه هایی مانند توسعه و نگهداری شبكه و كابل، كابل كشی فیبر نوری _ خاكی و احداث حوضچه و سابداكت كشی و... است بنابراین با توجه به آن كه معمولاً پروژه های بالای ۱۰ میلیون تومان به عنوان مناقصه كشوری برگزار می شوند و حجم كاری شركت مخابرات در حوزه آی تی بسیار گسترده است، برگزاری الكترونیكی مناقصه ها به جای برگزاری سنتی آنها بسیار مفید است.
• وضعیت الكترونیكی
سایت رسمی شركت مخابرات ایران در نشانی www.TCI.ir قابل دسترس است. البته سایت ایران تله كام كه در نشانی: www.irantelecom.ir است، پورتال جایگزین نشانی اصلی سایت است. یكی از بخش های سایت، بخش مناقصات شركت مخابرات است. این بخش كه معمولاً بسیار دیر به روزرسانی می شود و حتی مناقصات اداره شهرستان های استان تهران هم در آن به طور كامل درج نمی شود، مشخصات كلی مناقصات شركت مخابرات را در سایت اعلام می كند. به هر حال در پایگاه رسمی یكی از بزرگ ترین شركت های صنعتی دولتی ایران، اطلاعات جامع و ارزنده ای در مورد انواع مناقصات و حتی مزایدات دراختیار متقاضی واقعی قرار نمی گیرد و نهایتاً برای دریافت اطلاعات بیشتر، كاربران سایت به رویكرد سنتی یعنی مراجعه و پیگیری حضوری روی می آورند. اصلی كه بازگشت پست مدرنیسم را به فضای مخابراتی كشور با چالش روبه رو می كند. و اما با این تفاسیر، باید ها و نبایدها در برگزاری مناقصات الكترونیكی شركت مخابرات به چه صورت خواهد بود.
• بایدها و نبایدهای الكترونیكی
مشخص است كه رفتارهای الكترونیكی، از تجربه های سنتی نشأت می گیرد و تدوین رویكرد مبتنی بر فضای سایبرنتیكی، بر مبنای مشاهدات و فیدبك های متداول غیرالكترونیكی تنظیم می شود. درمورد رفتار سازمانی الكترونیكی امور خرید و قراردادهای شركت مخابرات نیز وضع به این گونه است. قطعاً برای برگزاری الكترونیكی مناقصات، راه اندازی یك پورتال اختصاصی روی وب یا حتی به صورت LAN الزامی است. در این پورتال، لازم است تا نسخه های PDF یا WORD كلیه اسناد مناقصات و شرایط شركت در كد مناقصه مزبور در اختیار متقاضیان قرار بگیرد. اكنون برای تكمیل و ارسال اسناد مناقصه جهت همان پاكت الفی كه در ابتدای مطلب توضیح داده شد، دو رویكرد می تواند موجود باشد:
۱- تكمیل و ارسال از طریق EMAIL : در این روش، كلیه اسناد مناقصه توسط نرم افزارهای خاصی یا به صورت الكترونیكی در سایت مربوطه پر شده و با اسكن و ورود مهر و امضای معتبر شركت حقوقی متقاضی شركت در مناقصه كه بر روی همه اسناد الصاق می شود، اسناد تكمیل می شود. در این روش، سیستم ذخیره سازی الكترونیكی اسناد مناقصات در سایت شركت مخابرات، بر مبنای بستر الكترونیكی خاصی كه برای آن تعبیه شده است، توسط اپراتور فنی معتمد، فایل اسناد را در كمیسیون مناقصات گشوده و پس از تائید موارد، فایل اختصاصی قیمت ها را بررسی و شركت برتر را انتخاب می كنند.
۲- تكمیل و تائید رمزی: در این روش، متقاضی بر اساس كد كاربری و رمز عبوری كه برای ورود به بخش كد مناقصه خاص قبلاً به وی داده شده است، وارد و اسناد را ملاحظه می كند. در این روش، كارفرما می تواند به شركت واجد شرایطی كه كد كاربری و رمز عبور ورود به بخش الكترونیكی مناقصات داده است، یك كد شناسایی و رمز الكترونیكی تائید اسناد بدهد كه برای هر شركت مختلف است. با كد شناسایی و رمز الكترونیكی تائید اسناد، شركت مزبور می تواند پس از تكمیل الكترونیكی اسناد، به جای اسكن مهر و امضای مسئولان شركت و الحاق آن به هر سند، این موارد را در زیر هر سند الكترونیكی درج و بدین وسیله صحت اطلاعات فرم مزبور را تائید كند. با این روش، سیستم مدیریت فنی اسناد می تواند از این مسئله اطلاع یابد كه فرم مربوطه توسط چه شركتی تكمیل و ارسال شده است. چون رمز الكترونیكی تائید اسناد نیز در پای هر سند قرار داده شده است، كمیسیون مربوطه نسبت به صحت اطلاعات موارد، مشكوك نخواهد شد. در دو رویكردی كه معرفی شد، این موارد باید به دقت مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد:
- در برگزاری الكترونیكی مناقصات، امنیت سیستم مدیریت اطلاعات و هاستینگ مركز بسیار اهمیت دارد. security چندمنظوره موجود در سایت برگزاری الكترونیكی مناقصات، این امكان را فراهم می كند تا همواره سیستم مزبور مورد hacking و error های فنی قرار نگیرد و همواره بر روی علاقه مندان به شركت الكترونیكی در مناقصات باز باشد. این امر نیازمند درنظر گرفتن و تامین سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری مطمئنی است
- از سویی دیگر، شركت به آن دسته از شركت های واجد شرایطی كه كد شناسایی و رمز الكترونیكی تائید اسناد داده است، نسبت به وفور شركت های متقاضی در زمان های خاص برای شركت در مناقصات مختلف و داغ تر شدن وضعیت مناقصات، اطمینان می یابد و این خود، تبلیغی برای مناقصات شركت است.
- در برگزاری الكترونیكی مناقصات، نباید سیستم پاسخگویی الكترونیكی به متقاضیان و ارائه مشاوره ها و راهنمایی های لازم را فراموش كرد. پاسخگویی های الكترونیكی، یكی از مسئولیت های روابط عمومی های الكترونیكی مراكز دولتی است كه در اینگونه مسائل نقش آنها پررنگ می شود.
- نباید انحصار استفاده الكترونیكی از مناقصات فقط در اختیار متقاضیان اینترنت مدار باشد. راه اندازی سیستم LAN در ادارات مركزی مخابرات در استان ها، روشی است كه باعث منسجم شدن و فراگیری بیشتر حضور متقاضیان برای شركت در این موارد می شود و شفاف سازی برگزاری را به همراه خواهد داشت.در یك كلام، برگزاری الكترونیكی مناقصات، نیازمند تصحیح بستر سنتی و ایجاد فضای الكترونیكی درون سازمانی موثر در جهت برگزاری غیرسنتی مناقصات شركت مخابرات ایران است.
• پیشنهادات پایانی
مشكلاتی كه بر سر برگزاری فرمت های الكترونیكی از مناقصات و مزایدات دولتی وجود دارد، خیلی مورد تحلیل و بررسی همه جانبه قرار نگرفته است. اما چالش هایی كه می تواند در مسیر غیرسنتی شدن این قراردادها به وجود آید، شكل های مختلفی دارد. یكی از این مسائل، به ایجاد قانون برگزاری الكترونیكی مناقصات و مزایدات دولتی می پردازد. شركت مخابرات ایران به دلیل آن كه اكثر فعالیت های آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مسائل ICT كشور منجر می شود، برای برگزاری شیوه اولیه این جریان، مطلوب تر است. قطعاً تدوین قانون منسجم، رویكرد راهبردی دولت الكترونیكی احمدی نژاد در چارچوب برنامه چهارم توسعه اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است كه باید در مسیر هدفمندی، هدایت شود.مسئله دیگری كه باید به آن توجه كافی شود، امر مدیریت سیستم امنیتی و اجرایی برگزاری مناقصات با همكاری نهادهای قضایی و امنیتی دولتی است تا صحت برگزاری مناقصات و مزایدات، بدون هیچ اشكال و اعتراضی شكل بگیرد. در این جا نقش لایحه جرایم رایانه ای و برخوردهای قضایی با متخلفان فضای آی تی كشور، نمود پیدا می كند. اكنون كه دو هفته از تصویب لایحه جرایم رایانه ای در هیات دولت می گذرد و طرح تكفا و برخی قوانین مبتنی بر فناوری اطلاعات در شورای عالی اطلاع رسانی به تصویب رسیده است، انتظار می رود وزن اعتبار قضایی و اجرایی این طرح، افزایش یافته و بسترهای فراگیر شدن طرح های اولیه آن، اجرا شود. آخرین مسئله ای كه در رابطه با برگزاری الكترونیكی مناقصات دولتی به آن می توان اشاره داشت، طرح گسترش دولت الكترونیكی و حركت به سمت عینی شدن آن در جامعه است. به هر حال این طرح، سطح بازگشت به سایت های دولتی را برای شركت های خصوصی كشور بسیار افزایش خواهد داد و این امر می تواند یك نكته مثبت و ممتاز برای افزایش مخاطبان ۱۰۰۰ سایت دولتی بعضاً قدیمی كشور در وب باشد. اگرچه لایحه توسعه پول الكترونیكی و اعتبار الكترونیكی فعلاً در مراحل اولیه تدوین و تصویب خود قرار دارد، اما انتظار می رود در پایان برنامه چهارم و در راستای نهضت نرم افزاری حتی شاهد صدور اعتبار الكترونیكی مربوط به چك های ضمانت شركت در مناقصات دولتی، از سوی بانك ها باشیم.

علی محمد آقازمانی

منبع : روزنامه شرق