خصوصی‌سازی در شرکت‌های مخابراتی کشورهای آمریکای لاتین

باید این حقیقت را پذیرفت که شرکت‌های مخابراتی بدون شک یکی از قدرت‌های پیشرو در توسعه اقتصاد کشورها هستند و به این دلیل، نیاز برای ارتقاء زیرساختار این سرویس‌ها افزایش پیدا کرده است.
مخابرات در کشورهای آمریکای لاتین، سال‌ها تحت تملک دولت و سطح توسعه آنها نسبت به کشورهای بیشتر توسعه یافته پایین بوده است. توسعه سریع فناوری این صنعت در سطح جهانی مطرح است، رشد سریع آن در شرایط اقتصادی (۱۰۳ درصد در سال ۱۹۹۴) و عدم امکان دولت برای سازگاری با این تغییرات، چه از نظر فنی و چه از نظر اقتصادی، متعاقبا باعث تغییر این صنعت و نیاز به خصوصی‌سازی، مقررات زدایی و جهانی‌سازی شد. در آمریکای لاتین، این تغییرات از اواسط دهه ۱۹۸۰ شروع شد و به دنبال آن نیز تغییرات سیاسی و اقتصادی در این کشورها به وقوع پیوست.
شیلی در بخشی از برنامه‌های سیاسی خود، شرکت‌هایی را که در دست دولت بود، به شرکتهای بخش خصوصی واگذار کرد. توسعه این صنعت در شیلی بسیار موفقیت‌آمیز بود و در حال حاضر نیز مایل به اعزام مشاور به کشورهای راغب است.
توسعه اقتصادی که مخابرات در آن تاثیر مستقیم دارد، (مکزیک ۱۹۹۰، آرژانتین ۱۹۹۰، ونزوئلا ۱۹۹۲ و پرو ۱۹۹۴) مدیون خصوصی‌سازی شرکتهای آن است. در حال حاضر، فواید انتقال مخابرات به بخش خصوصی و غیرقابل انکار بودن این امر به حدی است که علاوه بر کشورهایی که در زیر به بررسی آنها می پردازیم، دیگر کشورهای آمریکای لاتین نیز در حال انجام مراحل خصوصی‌سازی هستند.
اگرچه هدف یکی است، اما کشورهای مختلف مراحل و مکانیسم های مختلفی از آن را برای انتقال مخابرات به بخش خصوصی تجربه کرده و برای ارتقاء این خدمات به رقابت های بیشتری دست یافتند. تمام کشورهایی که مخابرات خود را خصوصی کردند، موجب غنی شدن تجارب و نیز ارتقاء چارچوب قانون‌گذاری خود شدند.
در مفهوم کلی، می توان گفت تلاش ها در این خصوصی‌سازی‌های مخابراتی بسیار مثبت بود. صاحبان صنایع، خدمات پیشرفته و پیشرفت های فناورانه خود و منافع حاصل از استفاده آنها را به سرعت به کاربران معرفی کردند.
مشکلات قانون کنترل بخش مربوطه نیز در سطح جهانی حل شده است. البته نقش اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) در ارتقاء فرم‌های جهانی‌سازی مخابرات نیز بی تاثیر نبوده است.
● آرژانتین
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۹۱
▪ طرح: خصوصی‌سازی از طریق فروش ۶۰ درصد سهام شرکتهای ایجاد شده توسط قانون
▪ اعطای امتیاز: به طور خاص برای ۶ تا ۱۰ سال اعطاء شد.
▪ خدمات تلفن همراه: از ابتدا به طور آزاد به رقابت گذاشته شد.
▪ شرکتهای تجدیدساختار شده: (ENTEL) به دو شرکت تقسیم شد (به بخش های شمال و جنوب) و توسط شرکت مخابرات ایتالیا (Telecom-STET) و مخابرات فرانسه اداره شد.
تقریبا به مدت چهار سال، تمام شرکتهای دولتی آرژانتین به بخش خصوصی واگذار شدند و تغییراتی در روش‌شناسی و شکل های خصوصی‌سازی بوجود آمد. روش اعمال شده در این کشور در مقابل موارد مشابهی مانند انگلستان؛ که با تمام مایملک به دست آمده کاملا دموکراتیک برخورد شد، به نظر خصومت‌آمیز می‌آید. زیرا دارایی های بدست آمده که در نتیجه کاهش تعداد نمایندگان بود، دوباره متمرکز شد. در بخش مخابرات ۶۰ درصد سهام به مجریان بین المللی فروخته شد و ۴۰ درصد بقیه میان کارمندان شرکت مخابرات و مردم تقسیم شد.
قیمت خصوصی‌سازی ۶۷۲/۱ میلیون دلار برای تمام شرکت بود. بنابراین ۰۰۳/۱ دلار برای ۶۰ درصد سهام پرداخت شد و ۲۱۴ میلیون دلار به صورت نقدی، ۳۸۰ میلیون دلار نیز تامین اعتبار شد و بقیه نیز به عنوان بدهی های خارجی در نظر گرفته شد. این مراحل براساس سرعت عمل آنها مشخص شدند (که تنها چند ماه طول کشید).
● بولیوی
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۹۵
▪ طرح: سرمایه‌گذاری، حق مشارکت در سرمایه (ENTEL) فروخته شد. (ENTEL شرکت دولتی بود.) معادل ۵۰ درصد حق اداره شرکت و ۵۰ درصد بقیه نیز میان مردم بولیوی برای ارتقاء و توسعه سهام تقسیم شد.
▪ ارتباطات سیار توسط (ENTEL) و در سطح ملی ارایه شد.
▪ شرکت تجدید ساختار شده: شرکت ENTEL توسط STET (ایتالیا)
دولت بولیوی در تمام مراحل خصوصی‌سازی شاخص های زیر را در نظر داشت:
اطلاعات واقعی از قبیل طرح های سرمایه گذاری، شاخص های مالی و در نظر گرفتن یک شریک که بزرگترین سهم سرمایه ای شرکت را داشت. بولیوی قبل از انجام مراحل تجدید ساختار کمترین خطوط تلفن را در آمریای لاتین داشت (ضریب نفوذ ۴ درصد). هدف تجدید ساختار و افزایش تراکم خط به ۱۶ درصد در مدت ده سال بود.
(ENTEL) دارای سرویس های متنوعی از جمله انحصار در خدمات راه دور (Logn distance) و مجوز سرویس داخلی با رقابت از بیشترین ترافیک داخلی بود که توسط ۲۲ شرکت در سراسر بولیوی اداره می‌شد.
● برزیل
تا این اواخر، منع قانونی برای بخش های خصوصی، داخلی و خارجی برای ارایه خدمات ارتباطی اعمال می‌شد، اما با تغییر اصل ۲۱ قانون اساسی این مانع برداشته شد. با این وجود اصل متن تغییر یافته بیان می‌کند که کنگره تنها نهادی است که قادر به قانون‌گذاری نوع ارتباطات در متن قانون اساسی است و باید از طریق تصویب و صدور قانون انجام شود. بنابراین دلیل، انحصار قانونی باید تا زمانی که کنگره قانون جدیدی را تصویب نکرده است، با شرایط موجود و با سرمایه اعطاء شده در این بخش به همان شکل باقی بماند. در حال حاضر، پروژه قانون‌گذاری توسط نهاد اجرایی ارایه می شود اما هنوز یک چارچوب منسجم در دست نیست. قانون مخابرات دولت برزیل شامل محدودیت شرکت در سرمایه گذاری خارجی در بخش مخابرات است. این محدودیت در شراکت خارجی شامل ۴۹ درصد سهام است.
● کلمبیا
▪ سال تجدید ساختار: در حال انجام
▪ طرح: شرکت Telecom و تلفن Bogota باید ظرف دو سال خصوصی شود.
در حال حاضر دو استدلال برای خدمات راه دور (در سطح ملی و بین المللی) و برای مدت ده سال با تعهد دولت مبنی بر عدم اعطای پروانه جدید وجود دارد. طرف دارنده پروانه متعهد می شود که شهریه ای معادل دو درصد درآمد خالص خود را به دولت پرداخت کند.
در سال ۹۵ دولت شش پروانه مخابراتی را از طریق حراج بین المللی که در آن مجریان بین المللی به سرمایه‌گذاران داخلی شرکت کننده پیوستند اعطا کرد.
انحصار دیگری نیز در کلمبیا برای خدمات راه دور وجود دارد که همان خدماتی است که توسط Telecom، شرکت دولتی این کشور ارایه می شود. سرویس تلفن داخلی توسط چند شرکت در هر شهر ارایه می شود. اخیرا دولت مرحله جدیدی را شروع کرده که با تامین کنندگان تجهیزات تلفن برای نصب و اجرای شبکه داخلی همکاری می‌کند.
● شیلی
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۸۸
▪ طرح: خصوصی‌سازی از طریق فروش سهام در شرکت های ایجادشده توسط قانون
▪ قابت: در ارتباطات تلفن همراه وجود دارد و بزودی خدمات دیجیتال و پرسنلی نیز ارایه می شود.
شرکت های تجدیدساختار شده: شرکت تلفن شیلی فروخته شد.
قیمت پرداخت شده: ۴۷۸ میلیون دلار بود (۴۰۰/۱ دلار برای هر خط)
در این کشور، رقابت آزاد در سطح ملی و بین المللی برای خدمات تلفن از راه دور وجود دارد. در حال حاضر بیش از شش شرکت در این زمینه فعالیت می کنند (بسیاری از آنها با سرمایه گذاری خارجی این سرویس را ارایه می‌کنند). در بخش تلفن داخلی نیز رقابت وجود دارد. اگرچه تقریبا ۸۰ درصد این بازار توسط یک شرکت کنترل می‌شود که سهام دار (Telefonica de Espana) است. در اعطای پروانه برای اجرای خدمات مخابراتی لازم است شرکت های دارای مجوز از قانون شیلی تبعیت کرده و مقیم این کشور باشند و لازم است دارنده پروانه خدمات تلفن عمومی، سیستم چندمنظوره ای را راه اندازی کند که کاربر مجاز به استفاده از خدمات راه دور بین المللی و ملی با هر شرکتی که خود انتخاب می کند باشد. قانون شیلی به همان شرکت اجازه می دهد که خدمات تلفن راه دور داخلی را تامین کند و این در صورتی که است که شرکت های تابعه مستقل قانونی را به عنوان شرکت‌های آزاد معرفی کند.
● اکوادور
▪ سال تجدید ساختار: در حال انجام
▪ طرح: خصوصی‌سازی با فروش ۳۵ درصد سهام (و کنترل) هریک از دو شرکت که از تقسیم فرعی EMETEL بدست می آید.
ـ چند نکته مهم:
در اکوادور یک رفرم قانونی اجرا که منجر به تدوین قانون اصلاحی مخابراتی شد و در آن روند خصوصی‌سازی مخابرات گنجانده شد.
▪ مراحل خصوصی‌سازی
۱) شرکت مخابرات دولتی (Empersa Ecuatariana de Telecommunicanes) EMETEL به یک شرکت دارای پروانه رسمی تبدیل خواهد شد.
۲) پس از تبدیل به یک شرکت دارای پروانه رسمی (قانون خصوصی‌سازی) ، به دو شرکت فرعی تقسیم خواهد شد. یک شرکت برای هر منطقه. شرکت هایی که از این تقسیم بندی فرعی بوجود می آیند تحت نظام ویژه ای در هریک از مناطق خود که برای آن پروانه ده ساله صادر شده است فعالیت می کند. شایان ذکر است که طرح ایجاد دو شرکت به منظور جلوگیری از انحصار دولتی به یک انحصار خصوصی مطرح شد که بعد از ۵ سال دو شرکت در سطح ملی رقابت خواهند کرد.
به موازات این امر، مراحل زیر نیز در نظر گرفته شد:
۱) مجریان علاقه مند گرد هم آمدند تا با ارایه اعتبارنامه‌های خود در این روند شرکت کنند.
پیش نیازهای این مشخصه ها از قرار زیرند:
الف) پیشنهاددهندگان باید مجریان باتجربه شبکه با کارایی مشخص باشند.
ب) خدمات و امکانات فنی
ج) تعداد خطوط داخلی در شبکه
د) میانگین تعمیرات در ۲۴ ساعت
و) میانگین تلفن‌های وارده بین المللی
ه) میانگین مشتریان جدیدی که در مدت سی روز به آنها خدمات ارایه شده است.
اسناد خرید (اساس و قرارداد و ...) آماده ائتلاف‌ها هستند که توسط مجری بین‌المللی باید به عنوان قرارداد خرید قبل از ارایه آنها و استقرار کامل در نظر گرفته شود.
● مکزیک
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۹۰
▪ طرح: خصوصی‌سازی از طریق فروش سهام برای اکثریت سهامداران TELMEX
۱) Southwestern Bell
۲) France Cable and Radio
۳) Mexican Partner
۴) قیمت پرداخت شده ۷۳۴/۱ میلیون دلار (۴۸۹/۱ دلار برای هر خط)
ـ چند نکته مهم:
در مورد Telmex باید گفت که در میان تمام شرکت های تلفن استثنایی است. زیرا این شرکت ملی نبود و همیشه دارای سرمایه‌گذاران خارجی بود. مشارکت موروثی دولت از سال ۱۹۶۳ از طریق اعتباراتی که بعدها در مجموعه‌ای از پخش سهام خاص سرمایه‌گذاری شد آغاز و در سال ۱۹۷۲ دولت ۴۲ درصد سرمایه را ارایه کرد.
در این راستا دو عامل کلیدی وجود داشتند: حقوق پرسنل و کنترل کثرت سرمایه ملی که تضمین شده بود. مکزیکو پارتنر ۵۱ درصد سهام و دیگر مجریان بین‌المللی دارای ۴۹ درصد بقیه سهام بودند.
در سال ۱۹۸۹ تصمیم بر این شد که Telmex نیاز به سرمایه‌گذاری ده میلیارد دلاری دارد که دولت قادر به تامین آن نبود، پس باید مراحل خصوصی‌سازی شروع می‌شد.
● پرو
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۹۴
▪ طرح: خصوصی‌سازی داخلی خدمات – تلفن راه دور از طریق فروش ۳۵ درصد سهام Telmex و ۲۰ درصد سهام (شرکت مخابرات پرو CPT) و حق اشتراک در افزایش سرمایه گذاری CPT تا زمانی که ۳۵ درصد سهام را بدست آورد. (با کنترل شرکت‌ها). این مجوز به مدت ۲۰ سال که هر ۵ سال تمدید می‌شد اعطا شد.
تلفن همراه و خدمات دولتی تحت نظام رقابت آزاد توسط Telefonica ارایه می‌شد.
شرکت مخابرات پرو (Telefonica del Peru) نیز خود دارای پروانه هایی است (بدون اینکه انحصار اجرای خدمات پیجینگ و کابل را دارا باشد).
شرکت‌های تجدیدساختار شده: ENTEL و شرکت تلفن CPT به شرکت دیگری به نام Telefonica de Espana فروخته شد. این شرکت ۰۰۲/۲ میلیون دلار آمریکا پرداخت کرد. ۳۹۱/۱ میلیون دلار برای سهام پرداخت شد. ۶۱۰ میلیون دلار برای سرمایه گذاری در شرکت خصوصی‌سازی‌شده خرج شد. (۳۰۰/۱۳ دلار برای هر خط تلفن)
ده درصد از باقیمانده سهام به پرسنل شرکت ها داده شد و ۵۵ درصد نیز در بازار سهام فروخته شد. قانون مخابرات و قانون گذاری های آن اصول رقابت آزاد را در ارایه تمهیدات خدمات مخابرات، امکان دسترسی آزاد به سرمایه گذاری خارجی در سطح ملی و بین المللی را روشن می کند. قانون نیز اجازه انجام این اصول را می دهد. تاکنون بالاترین قیمت برای یک شرکت مخابرات برای ENTEL پرداخت شده است. دلیل این پرداخت این بود که Telefonica در پیشنهاد خود مدیریتی هزینه ای را انتخاب کرد که به آنها امکان پیشنهاد بالاتری را می داد و با این پیشنهاد هنوز شرکت درآمد بالایی داشت.
● ونزوئلا
▪ سال تجدید ساختار: ۱۹۹۱
▪ طرح: خصوصی‌سازی از طریق فروش ۴۰ درصد سهام و کنترل شرکت ارتباطات و تلفن ونزوئلا (CANTV) به مدت ۳۵ سال و قابل تمدید به مدت ۲۰ سال
۱۱ درصد به پرسنل و ۴۹ درصد نیز بین سالهای ۹۷-۹۶ در بازار تبادل سهام کاراکاس فروخته شد.
شرکت های تجدیدساختار شده: CAN TV در یک ائتلاف به مدیریت GTE فروخته شد.
شرکت های زیر در این ائتلاف شرکت کردند:
GTE (۵۱ درصد)، ATT (۱۳ درصد)، شرکت تلفن Espana (۱۳ درصد)، شرکت برق کاراکاس (۱۳ درصد)، Consorcio Inversionista Mercantil (۱۰ درصد).
کنسرسیوم با رهبری GTE مبلغ ۸۸۵/۱ میلیون دلار آمریکا برای ۴۰ درصد سهام پرداخت کرد. (۳ هزار دلار برای هر خط)
قیمت پرداخت شده برای هر خط تا آن زمان بالاترین مبلغ بود. بیش از ۳۷۰/۲ دلار به ازای هر خط دایرشده در مقایسه با ۹۰۰/۱ دلار آمریکا در مکزیک.
طرح توسعه کیفیت خدمات در راستای روش بازنگری دوره ای تعرفه ها اجرا شد. انحصار خدمات غیرپایه مشابه کشور شیلی به رقابت آزاد گذاشته شد. نهاد قانون‌گذاری مستقل از وزارت ایجاد شد.
در مجموع، جدا از تجارب مثبت از مراحل خصوصی‌سازی در شیلی، مکزیک و آرژانتین، همانگونه اتفاق افتاد که در انگلستان رخ داد.
این مقاله با مجوز قانونی و تحقیق بر روی بیش از ۷۵ مرکز تجاری تهیه شده است.

مقاله‌ای از: Sandra Reed
منبع: www.lectlaw.com
مترجم: عذرا نیکبخت

منبع : شرکت مخابرات استان تهران