صعود با اقتدار به جام‌جهانی آلمان

آغاز رقابت‌های جام‌جهانی به سال ۱۹۳۰ باز می‌گردد که اولین دوره رقابت‌هائی با این عنوان در کشور اروگوئه برگزار شد. اما برای ایران ۴۴ سال طول کشید تا پا به این رقابت‌ها بگذارد. از سال ۱۹۷۴ زمانی‌که ایران برای اولین‌بار رقابت برای حضور در میان برترین‌های فوتبال جهان را در مسابقات مقدماتی تجربه کرد، کارنامه تلاش ایران در این رقابت‌ها، کارنامه‌ای پرماجراست و نتیجه تمامی این تلاش‌های ۳۲ ساله (از مسابقات مقدماتی جام‌جهانی ۱۹۷۴ آلمان به بعد)، شرکت در ۶ دوره مسابقات مقدماتی جام‌جهانی، و حضور در جمع تیم‌های برتر ۳ دوره آن بوده است. گزارش زیر نگاهی کلی دارد به عملکرد تیم ایران در ۶ دوره رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی و نتایجی که در این رقابت‌ها کسب شده است.
● مقدماتی ۱۹۷۴ آلمان (ناکامی در اولین گام)
در این دوره از مسابقات برای اولین‌بار، بازی تیم‌های حاضر در گروه ایران به‌صورت رفت و برگشت در تهران برگزار شد که متأسفانه تیم ایران در مرحله دوم این پیکارها به‌علت تفاضل گل کمتر نسبت به استرالیا از حضور در مرحله نهائی رقابت‌های جام‌جهانی بازماند. در مرحله نخست این رقابت‌ها علاوه بر ایران، تیم‌های کره‌شمالی، کویت و سوریه نیز حضور داشتند که تیم ایران در مرحله رفت مقابل کره‌شمالی به نتیجه مساوی بدون گل، مقابل کویت با نتیجه ۲ بر یک و مقابل سوریه نیز با حساب یک بر صفر پیروز شد تا دور برگشت این بازی‌ها را در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۲ در ورزشگاه آزادی دنبال کند. در مرحله برگشت تیم ایران با نتیجه ۲ بر صفر از سد تیم‌های کره‌شمالی و کویت گذشت اما مقابل سوریه با یک گل نتیجه بازی را واگذار کرد. به این ترتیب، حضور ایران در جام‌جهانی به انجام بازی در مقابل نماینده قاره اقیانوسیه یعنی استرالیا موکول شد تا یکی از این دو تیم جواز حضور در جام‌جهانی ۱۹۷۴ آلمان را دریافت کند. تاریخ انجام بازی رفت این ۲ تیم ۲۷ مرداد ۱۳۵۲ تعیین و همه نگاه‌ها به ورزشگاه ”اسپورتس گرانه سیدنی“ دوخته شد تا تکلیف نماینده ۲ قاره در این بازی مشخص شود. تیم ایران در بازی رفت مقابل استرالیا که در حضور ۵۲ هزار تماشاگر انجام شد با نتیجه ۳ بر صفر بازی را به حریف واگذار کرد تا برای نخستین‌بار، وضعیت گذر ایران از این مرحله، به ”اما و اگر“ دچار شود. در دیدار برگشت، تیم ملی فوتبال ایران با وجود پیروزی ۲ بر صفر، نتوانست جواز حضور در جام‌جهانی آلمان را به‌دست آورد و در نخستین حضورش در مرحله مقدماتی جام‌جهانی، ناکام ماند. از نکات قابل توجه در این دوره از بازی‌ها، حضور تنها یک تیم از قاره آسیا و اقیانوسیه در جام‌جهانی بود. ترکیب تیم ایران در بازی رفت مقابل استرالیا شامل: حجازی، آشتیانی، کاشانی، کارگرجم، لواسانی، قراب، قلیچ‌خانی (کاپیتان)، مناجاتی عادلخانی، مظلومی و حاج‌رحیمی (ایرانپاک و صادقی) و در بازی برگشت شامل: رشیدی، آشتیانی، کاشانی، طبیبی، کارگر جم، پروین، صادقی، حق‌وردیان (قراب)، قلیچ‌خانی (کاپیتان)، مظلومی و عادل‌خوانی (شرفی) بود.
● مقدماتی ۱۹۷۸ آرژانتین (صعود به جام‌جهانی)
در مرحله مقدماتی این دوره از رقابت‌ها در قاره آسیا ۱۷ تیم در ۵ گروه تقسیم شدند تا ۵ سرگروه را انتخاب کنند. سپس در مرحله دوم ۵ تیم صعودکننده به‌صورت دوره‌ای رقابت‌های خود را برگزار کردند تا تیم نخست جواز حضور در جام‌جهانی را تصاحب کند. تیم ایران در مرحله مقدماتی این رقابت‌ها با تیم‌های عربستان و سوریه هم‌گروه بود که با غلبه بر این ۲ تیم ۹بازی رفت: عربستان صرف ایران ۳ و سوریه صفر ایران ۱ و بازی برگشت: ایران ۲ عربستان صفر و ایران ۲ سوریه صفر) راهی مرحله بعدی شد. در مرحله دوم نیز تیم ایران با تیم‌های هنگ‌کنگ، کره‌جنوبی، استرالیا و کویت هم‌گروه شد که در نهایت به‌عنوان تیم نخست راهی جام‌جهانی گردید. نتایج کامل تیم ایران در این مرحله از رقابت‌ها به شرح زیر است:
هنگ‌کنگ صفر ـ ایران ۲
گل‌های ایران: کازرانی و غفورجهانی
کره‌جنوبی صفر ـ ایران صفر
استرالیا صفر ـ ایران ۱
گل: حسن روشن
ایران ۱ ـ کویت صفر
گل: غفور جهانی
ایران ۲ ـ کره‌جنوبی صفر
گل‌ها: حسن روشن (۲ گل)
ایران ۳ ـ هنگ‌کنگ صفر
گل‌ها: غفور جهانی (۲ گل)، کازرانی
ایران ۱ ـ استرالیا صفر
گل: غفور جهانی
کویت ۱ ـ ایران ۲
گل‌های ایران: بهتاش فریبا و خبیری
● عملکرد ایران در مسابقات جام‌جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین
ایران صفر ـ هلند ۳
ایران ۱ ـ اسکاتلند ۱
گل ایران: ایرج دانائی‌فرد
ایران ۱ ـ پرو ۴
گل ایران: حسن روشن
به این ترتیب تیم ملی فوتبال ایران بدون کسب پیروزی و تنها با یک تساوی به‌کار خود در این رقابت‌ها پایان داد.
● مقدماتی ۱۹۹۰ ایتالیا (تفاضل گل بلای جان ایران)
رقابت‌های مرحله مقدماتی جام‌جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا در قاره آسیا با حضور ۲۲ تیم در ۶ گروه آغاز شد که در این مرحله تیم ایران با تیم‌های تایلند، بنگلادش و چین هم‌گروه بود. تیم ایران در مجموع دیدارهای رفت و برگشت به‌علت تفاضل گل کمتر نسبت به تیم چین از راه‌یابی به مرحله بعدی بازماند. با افزایش تیم‌های حاضر در جام جهانی از ۱۶ به ۲۴ تیم، سهمیه آسیا به ۲ تیم رسید. نتایج تیم ایران در این مرحله از مسابقات به شرح زیر است:
تایلند صفر ـ ایران ۴
بنگلادش ۱ ـ ایران ۸
ایران ۱ ـ بنگلادش صفر
ایران ۳ ـ تایلند صفر
چین ۲ ـ ایران صفر
ایران ۳ ـ چین ۱
● مقدماتی ۱۹۹۴ آمریکا
در مرحله نخست رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی ۱۹۹۴ آمریکا در قاره آسیا ۲۸ تیم در قالب ۶ گروه، رقابت‌های خود را به‌صورت دوره‌ای برگزار کردند که تیم ایران در گروه دوم با برتری مقابل حریفان به مرحله بعدی صعود کرد. در مرحله دوم ۶ تیم ایران، کره‌جنوبی، ژاپن، عراق، کره‌شمالی و عربستان رقابت‌های خود را در دوحه قطر برگزار کردند که تیم کشورمان با ارائه بازی‌های ضعیف و شکست مقابل تیم‌های کره‌جنوبی، عراق و عربستان از صعود به جام‌جهانی بازماند. نتایج کامل تیم ایران در این مسابقات به شرح زیر است:
● مرحله نخست
ایران صفر ـ عمان صفر
ایران ۶ ـ تایوان صفر
ایران ۱ ـ سوریه صفر
عمان صفر ـ ایران ۱
تایوان صفر ـ ایران ۶
سوریه ۱ ـ ایران ۱
● مرحله دوم
کره جنوبی ۳ ـ ایران صفر
ژاپن ۱ ـ ایران ۲
عراق ۲ ـ ایران ۱
کره‌شمالی ۱ ـ ایران ۲
عربستان ۵ ـ ایران ۴
● مقدماتی ۱۹۹۸ فرانسه (حماسه ملبورن و دومین حضور)
دور نخست مرحله مقدماتی رقابت‌های جام‌جهانی ۱۹۹۸ فرانسه در قاره آسیا با حضور ۳۶ کشور در ۱۰ گروه برگزار شد که در نهایت ۱۰ تیم به دور دوم گام گذاشتند.
مرحله دوم در دو گروه ۵ تیمی برگزار شد که تیم ایران در بازی حذفی (پلی‌آف) با پیروزی مقابل استرالیا، برای دومین بار به جام‌جهانی صعود کرد. نتایج تیم ایران در این مسابقات به شرح زیر است:
● مرحله اول
دور رفت در دمشق ـ سوریه
مالدیو صفر ـ ایران ۱۷
قرقیزستان صفر ـ ایران ۷
سوریه صفر ـ ایران ۱
دور برگشت در تهران ـ ایران
ایران ۳ ـ قرقیزستان ۱
ایران ۹ ـ مالدیو صفر
ایران ۲ ـ سوریه ۲
● مرحله دوم
چین ۲ ـ ایران ۴
گل‌های ایران: مهدوی‌کیا (۲ گل)، باقری و مدیرروستا
ایران ۱ ـ عربستان ۱
گل ایران: کریم باقری
کویت ۱ ـ ایران ۱
گل ایران: کریم باقری
ایران ۳ ـ قطر صفر
گل‌های ایران: کریم باقری (۲ گل) و علی دائی
ایران ۴ ـ چین ۱
گل‌های ایران: منصوریان، مدیرروستا، باقری و دائی
عربستان ۱ ـ ایران صفر
ایران صفر ـ کویت صفر
قطر ۲ ـ ایران صفر
● بازی پلی‌آف قاره آسیا
ژاپن ۳ ـ ایران ۲ (در مالزی)
گل‌های ایران: خداداد عزیزی و علی دائی
● بازی پلی‌آف آسیا و اقیانوسیه
ایران ۱ ـ استرالیا ۱
گل ایران: خداداد عزیزی
استرالیا ۲ ـ ایران ۲
گل‌های ایران: باقری و عزیزی
● عملکرد ایران در جام‌جهانی فرانسه ۹۸
ایران صفر ـ یوگسلاوی ۱
ایران ۲ ـ آمریکا ۱
گل‌های ایران: حمید استیلی و مهدی مهدوی‌کیا
ایران صفر ـ آلمان ۲
● مقدماتی ۲۰۰۲ کره‌جنوبی و ژاپن (فرصت طلائی که از دست رفت)
کره‌جنوبی و ژاپن برای نخستین‌بار میزبان جام‌جهانی در قاره آسیا بودند که به پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان فوتبال، با توجه به نبود این دو کشور در مرحله مقدماتی، تیم ایران به‌راحتی به جام‌جهانی صعود خواهد کرد، اما شکست بحث‌برانگیز تیم ملی در منامه مقابل بحرین باعث شد تا این تیم نتواند جواز حضور در نخستین جام‌جهانی هزاره سوم را به‌دست آورد. تیم ملی فوتبال ایران در این رقابت‌ها به نتایج زیر دست یافت:
● دور رفت
ایران ۲ ـ عربستان صفر
تایلند صفر ـ ایران صفر
عراق ۱ ـ ایران ۲
ایران صفر ـ بحرین صفر
● دور برگشت
عربستان ۱ ـ ایران ۱
ایران ۱ ـ تایلند صفر
ایران ۲ ـ عراق صفر
بحرین ۳ ـ ایران ۱
● مرحله پلی‌آف قاره آسیا
ایران ۱ ـ امارات صفر
امارات صفر ـ ایران ۳
● مرحله پلی‌آف آسیا و اروپا
ایرلند ۲ ـ ایران صفر
ایران ۱ ـ ایرلند صفر
● مقدماتی ۲۰۰۶ آلمان (صعود با اقتدار)
تیم ملی فوتبال ایران در این دوره از رقابت‌های مقدماتی در قارهٔ آسیا، راحت‌تر از دیگر دوره‌ها گام به مرحله نهائی گذاشت.
● مرحله رفت
ایران ۳ ـ قطر ۱
انجام بازی در ورزشگاه خالی از تماشگر
لائوس صفر ـ ایران ۷
ایران صفر ـ اردن ۱
● مرحله برگشت
اردن صفر ـ ایران ۲
قطر ۲ ـ ایران ۳
● دور نهائی مقدماتی جام‌جهانی دور رفت
بحرین صفر ـ ایران صفر
ایران ۲ ـ ژاپن ۱
کره‌شمالی صفر ـ ایران ۲
● دور برگشت
ایران ۱ ـ کره‌شمالی صفر
ایران ۱ ـ بحرین صفر
ژاپن ۲ ـ ایران ۱

منبع : روزنامه ابرار ورزشی