خرید و فروش چهل میلیون نفر در جهان

از جمله آسیب‌هایی كه می‌توان در جامعه شاهد بروز و وقوع آن بود، فرار دختران از خانواده و به دنبال آن گرایش آنها به آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است.
تحقیق حاضر بر روی عوامل مؤثر بازگشت مجدد مددجویان مراكز بازپروری به این مراكز كار می‌كند. این تحقیق بر روی ۳۰۰ نفر از مددجویان دو مركز "امیدوار" در تهران و "حدیث" در مشهد صورت گرفته است. شاخص‌های مورد نظر در دو گروه مورد سنجش و قیاس قرار گرفته است. گروه اول شامل افرادی است كه صرفاً یك مرتبه بازگردانده شده‌اند و گروه دوم افرادی هستند كه چندین مرتبه باز گردانده شده‌اند.
در این پژوهش آمده است: امروزه توسعه زندگی شهری و صنعتی، گسترش بی‌رویه شهرها و مهاجرت از روستاها به شهرهای بزرگ، افزایش حاشیه‌نشینی، فراوانی مشكلات اقتصادی، اجتماعی و جوان بودن درصد بالایی از افراد جامعه ایران، باعث افزایش كمی و كیفی آسیب‌های اجتماعی شد و زمینه مناسبی برای ابتلا به انواع آسیب‌ها به خصوص برای قشر جوان را فراهم كرده است. یكی از آسیب‌هایی كه جوامع بشری را به خطر انداخته است، مسأله روسپیگری است، با مطالعه در علل این پدیده به خوبی روشن می‌شود كه فقر، بیكاری، جنگ، تنوع‌طلبی، فریب‌خوردگی، شكست در عشق، علل جنسی و عوامل خانوادگی مهم‌ترین عواملی هستند كه هر روز بر تعداد طعمه‌های جدید این آسیب می‌افزایند.
طبق برآورد سازمان ملل متحد، هر ساله چهل میلیون نفر در جهان خرید و فروش می‌شوند. گفته می‌شود در كشورهایی مانند اندونزی، تایلند، فیلیپین و مالزی، روسپیگری و قاچاق زنان از نقاط دیگر به این نقاط به منبع بزرگ درآمد اقتصادی و بخشی از تولید ناخالص ملی تبدیل شده است.
در تحلیل مسأله روسپیگری و گرایش این گروه از افراد به ارتكاب جرائمی كه مخالف با هنجارها و عرف جامعه است، باید به ابعاد گوناگون و وسیعی از مسأله نظر داشت و به این امر از دریچه و ابعاد پیچیده آن نگریست.
از جمله عوامل مؤثر در وقوع بزهكاری می‌توان به انگیزه‌های فرد، عوامل روانشناختی، عوامل خانوادگی، شرایط محیطی و عوامل زیستی اشاره كرد. با توجه به شیوع آسیب‌های اجتماعی و در نهایت گرایش دختران و زنان آسیب دیده به انحرافات اجتماعی، لزوم ارائه خدمات اجتماعی و بازتوانی آشكار می‌شود. در جهت پاسخگویی به این امر برنامه‌های بازپروری در قالب مؤسسات و مراكز در سطح سازمان بهزیستی در حال اجراست.
در بررسی‌های آماری به عمل آمده، در حدود ۶۰ درصد از مددجویان ارجاع گردیده به بخش بازپروری پس از طی شدن دوران بازتوانی به دلیل ارتكاب جرم و یا عدم توانایی در اداره زندگی مستقل به این مراكز بازگشت مجدد دارند. تحقیق حاضر به دنبال بررسی عوامل مؤثر در بازگشت مجدد زنان و دختران آسیب‌دیده اجتماعی به مراكز بازپروری است.
تحقیق حاضر از نوع پس رویدادی (علمی - مقایسه‌ای) است. روش گردآوری اطلاعات از نوع میدانی است. جامعه آماری شامل تمامی زنان و دختران آسیب‌دیده‌ای است كه به مراكز ستاد پذیرش و قرنطینه "امیدوار" در تهران و "حدیث" در مشهد باز گردانده شده‌اند.
در جهت بررسی عوامل مؤثر در بازگشت مجدد مددجویان به مراكز بازپروری عواملی همچون وضعیت دموگرافیك، وضعیت خانوادگی، نوع انحرافات اجتماعی، سن اولین فرار و علت فرار، می‌توانند مؤثر باشند.
در بررسی وضعیت دموگرافیك، سن مددجویان از عوامل مؤثر است، به گونه‌ای كه سن نوجوانی، سنی است كه بیشترین میزان بازگشت مجدد در آن صورت می‌گیرد. ۳۶ درصد از مددجویان مراكز بازپروری در مقطع سنی ۱۸ تا ۲۰ سال قرار دارند.
به طور كلی ۵۶ درصد از مددجویان ارجاع شونده به مراكز بازپروری در سن نوجوانی هستند كه ۳۳ درصد از آنها به این مراكز بازگشت مجدد داشته‌اند. ۳۶ درصد از مددجویان ارجاع شونده دارای سوادی در حد ابتدایی و یا بی‌سواد هستند. بیشترین بازگشت مجدد در مورد مددجویانی است كه سوادی در حد ابتدایی دارند و یا بی‌سواد هستند. ۷۶ درصد از مددجویان ارجاع شونده مجرد و ۲۰ درصد مطلقه هستند، تنها ۷ درصد ارجاع شوندگان متأهل هستند. بیشترین بازگشت مجدد مربوط به مددجویان مجرد است. بیشترین علت طلاق در زنان آسیب‌دیده اعتیاد همسران‌شان است. افرادی كه مشكل اعتیاد همسر را داشته‌اند، بازگشت مجدد بیشتری دارند.
۱۹ درصد از ارجاع شوندگان به این مراكز از اهالی نواحی غربی كشور هستند، ۴۲ درصد از استان‌ تهران، ۹ درصد از استان‌های شمالی ، ۶ درصد از استان‌های مركزی و ۲۲ درصد از استان‌های شرقی.
۶۰ درصد مددجویان ارجاع شونده دارای پدرانی بی‌سواد هستند و یا پدران آنها سوادی در حد ابتدائی دارند كه بدترین بازگشت مجدد در مددجویانی است كه پدران آنها سوادی در سطح ابتدایی دارند یا بی‌سواد هستند.
۴۵ درصد مددجویان ارجاع شونده در وضعیت بد و خیلی بد اقتصادی زندگی می‌كنند. ۸۰ درصد مددجویانی كه در وضعیت خیلی بد اقتصادی زندگی می‌كنند، بازگشت مجدد داشته‌اند.
۳۴ درصد از مددجویان ارجاع شونده سابقه زندان دارند كه ۲۷ درصد از این تعداد بازگشت مجدد داشته‌‌اند. دارا بودن سابقه زندان عامل مؤثری در گرایش فرد به انحرافات اجتماعی است. ۵۶ درصد از مددجویان ارجاع شونده دچار انحرافات جنسی بوده‌اند كه ۳۶ درصد از این تعداد بازگشت مجدد كرده‌اند. ۱۰ درصد از نمونه مورد نظر خطر سابقه خودكشی داشته‌اند، كه ۶ درصد از این افراد بازگشت مجدد داشته‌اند. در بررسی علل فرار مددجویان عواملی چون "ناسازگاری با والدین"، "عدم امنیت در خانواده"، "وضع نامناسب اقتصادی"، "از هم پاشیدگی خانواده"، "گرایش به مسائل انحرافی"، "ازدواج نابسامان"، "اغفال"، "اعتیاد" و "مشكل ذهنی" مددجویان مؤثر است. بیشترین عواملی كه در این پدیده به صورت رتبه‌بندی مؤثر است عبارتند از: "ناسازگاری با والدین ۵/۱۹ درصد"، "اغفال گردیدن ۲۶ درصد"، "وضع نامناسب اقتصادی ۱۵ درصد" و "از هم پاشیدگی خانواده ۱۲ درصد".
از جمله عوامل مورد بررسی در این تحقیق سن اولین فرار است.
۶ درصد از مددجویان ارجاع شونده اولین فرارشان در سنین ۱۲ تا ۱۴ سال، ۲۱ درصد در سن ۱۴ تا ۱۶ سال، ۲۶ درصد در سن ۱۸ تا ۲۰ سال، ۱۳ درصد در سن ۲۰ تا ۲۲ سال و ۱۲ درصد در سن ۲۲ تا ۲۴ سالگی است.
همان گونه كه ملاحظه می‌شود، بیشترین سنی كه در آن فرار رخ داده، سنین ۱۶ تا ۱۸ سال بوده است و به طور كلی بیشترین فرارها در سنین نوجوانی رخ داده است و بیشترین بازگشت مجدد نوجوانان مربوط به افرادی بوده است كه سن اولین فرار آنها ۱۴ تا ۱۶ و ۱۶ تا ۱۸ سال بوده است.
آمارهای به دست آمده گویای آن است كه مددجویانی كه در سنین نوجوانی قرار دارند آسیب‌پذیری بیشتری دارند و برنامه‌های بازپروری در جهت ایجاد عملكرد مثبت در كار با این مددجویان باید از تجهیزات،‌ امكانات و تخصص‌های بیشتری بهره‌مند باشد. ۳۷ درصد از مددجویان ارجاع شده بی‌سواد هستند و یا سوادی در حد ابتدایی دارند. ۶۳ درصد از آنها در دوره راهنمایی یا دبیرستان تحصیل كرده‌اند، لذا این مسئله گویای آن است كه در برنامه‌ریزی باید این امر را مد نظر داشت كه برای این دو گروه به صورت متفاوتی عمل شود، زیرا مددجویانی كه بی‌سواد هستند و یا سوادی در حد ابتدایی دارند از نظر درك و هوش و قوه تمیز در سطح پایین‌تری هستند و نیاز به برنامه‌های خاص جهت آموزش دارند. مددجویان مطلقه بازگشت مجدد بالایی به مراكز بازپروری دارند.
اكثر مددجویان مطلقه به علت "اعتیاد همسرشان"، "نداشتن مسكن" و "كار مناسب" از همسرانشان جدا شده‌اند.
بیشترین مددجویان ارجاع شده از استان‌های خراسان و تهران بوده است. بیشترین بازگشت مجدد در مورد مددجویانی است كه از نواحی غربی كشور ارجاع گردیده‌اند.
نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد كه وضعیت دموگرافیك مددجویانی كه یك مرتبه ارجاع گردیده‌اند و مددجویانی كه چندین مرتبه ارجاع شده‌اند از نظر وضعیت روانشناختی متفاوت است.
در پایان پژوهش "ارائه طرح بازپروری بر مبنای اطلاعات حاصله و به دست آمده از پژوهش"، "تقسیم صحیح مددجویان و تفكیك آنان بر اساس سن مراجعه"، "ممانعت از بازگرداندن مددجویان به خانواده‌هایی كه والدین آنها دارای مشكلات و انحرافات اخلاقی هستند" و "انجام مشاوره‌های تخصصی با خانواده‌ها و مددجویان در زمینه كاهش دادن مشكلات آنها در خانواده" پیشنهاد می‌شود.

منبع : فرهنگ و پژوهش