استاندارد چیست؟

مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران كه بر طبق قانون می‏تواند استاندارد رسمی فرآورده‏ها را تعیین و تدوین و اجرای آنها را با كسب موافقت شورای عالی استاندارد اجباری اعلام كند. وظایف و هدفهای مؤسسه عبارتست از: (تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقیقات به منظور تدوین استاندارد، بالا بردن كیفیت كالاهای داخلی، كمك به بهبود روشهای تولید و افزایش كارآئی صنایع در جهت خودكفائی كشور، ترویج استانداردهای ملی – نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری – كنترل كیفی كالاهای صادراتی مشمول استانداردهای اجباری و جلوگیری از صدور كالاهای نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین‏المللی، كنترل كیفی كالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری به منظور حمایت ازمصرف كنندگان و تولیدكنندگان داخلی و جلوگیری از ورود كالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی تولیدكنندگان، توزیع كنندگان و مصرف كنندگان – مطالعه و تحقیق درباره روشهای تولید، نگهداری، بسته‏بندی و ترابری كالاهای مختلف – ترویج سیستم متریك و كالیبراسیون وسایل سنجش – آزمایش و تطبیق نمونه كالاها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه‏ای و صدور گواهینامه‏های لازم). موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد می باشد و لذا در اجرای وظایف خود هم از آخرین پیشرفتهای علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده می نماید و هم شرایط كلی و نیازمندیهای خاص كشور را مورد توجه قرار می دهد. اجرای استانداردهای ملی ایران به نفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزایش صادرات و فروش داخلی و تأمین ایمنی و بهداشت مصرف‏كنندگان و صرفه جزئی در وقت و هزینه‏ها و در نتیجه موجب افزایش درآمد ملی و رفاه عمومی و كاهش قیمت‏ها می‏شود. گذشته از پیشینه تاریخی غیر مدون استاندارد در ایران، اولین تشكیلات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با تصویب قانون اوزان و مقیاسها در سال ۱۳۰۴ شمسی مطرح می‏شود. بعدها در سال ۱۳۳۱ به لحاظ ضرورت تعیین ویژگیها و نظارت بر كیفیت كالاهای صادراتی و وارداتی ایجاد یك تشكیلات رسمی مورد توجه قرار گرفته و هسته اولیه تشكیلات سازمانی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بصورت اداره‌ای در وزارت بازرگانی وقت شكل می‏گیرد. در سال ۱۳۳۹ با تصویب قانون تاسیس موسسه استاندارد ایران این موسسه كار خود را در چهارچوب هدفها و مسئولیتهای تعیین شده آغاز می‏كند.موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در سال ۱۳۳۹ به عضویت سازمان بین‏المللی استاندارد ISO در آمده و این عضویت تا به امروز به شكل موثری ادامه دارد به گونهای كه در بیشتر كمیته‏های فنی بین‏المللی حضور فعال داشته و بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از ایزو در ۱۲۷ كمیته فنی اصلی و فرعی عضو فعال و در ۱۱۱ كمیته فنی اصلی و فرعی عضو ناظر است و دبیرخانه بین‏المللی كمیته‏های فنی زیر نیز در ایران مستقر است:
- دبیرخانه كمیته فنی شوینده‏ها (مواد فعال سطحی) ISO/TC۹۱ - Surface active agents
- دبیرخانه كمیته فنی كودهای شیمیایی ISO/TC۱۳۴ - Fertilizers and soil conditioners
- دبیرخانه كمیته فنی فر‏آورده‏های بهداشتی و آرایشی ISO/TC۲۱۷ - Cosmetics
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران علاوه بر عضویت در سازمان بین‏المللی استاندارد با سازمانهای بین‏المللی زیر همكاری دارد:
-IEC كمیسیون بین‏المللی الكتروتكنیك
-OIML سازمان بین‏المللی اندزه شناسی قانونی
- BIPM عهدنامه متر راجع به دفتر بین‏المللی اوزان و مقیاسها
- WAITRO انجمن جهانی سازمانهای تحقیقات صنعتی و تكنولوژیك
استاندارد چیست؟
استاندارد در لغت به معنی نظم قاعده قانون و مفاهیمی از این قبیل است. اما معنی آن در ارتباط با موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران كه مسئولیت قانونی تهیه و تدوین استانداردهای ملی را عهده دار می‏باشد عبارت است از: تعیین و تدوین ویژگیهای لازم در تولید یك فرآورده و انجام یك خدمت با تبادل نظر و توافق جمعی صاحبان حق و نفع با روشهای مشخص شده
مرجعیت قانونی
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بر اساس اختیارات و وظایف قانونی در موارد زیر به عنوان مرجع در كشور شناخته شده است:
- تعیین و تدوین استانداردهای ملی (رسمی) به استثنا مواد دارویی
- تعیین ویژگی كالاها و مقایسه آن با استانداردهای مربوط (به استثنای مواد دارویی(
- اجرای سیستم بین‏المللی یكاها و كالیبره كردن وسایل سنجش
- تائید صلاحیت شركتها و موسسات بازرسی كننده داخلی و خارجی (سورویانس) و بازرسی كالا در مبدا و مسیر
- انگ‌گذاری و تعیین عیار فلزات گرانبها
توضیح: آزمایشگاههای موسسه در سطح كشور بعنوان آزمایشگاههای مرجع شناخته شده است.
فعالیت‏های اصلی موسسه
- مطالعات و پژوهشهای كاربردی برای تدوین و بازنگری و اجرای استانداردهای ملی
- تدوین و انتشار استانداردهای ملی
- ترویج استانداردهای ملی (اطلاع‏رسانی و فعالیتهای فرهنگی و ترویجی)
- صدور، تمدید، تعلیق و ابطال پروانه‏های كاربرد علامت استاندارد ایران (بررسی نظام كیفیت، تائید صلاحیت مسئولین كنترل كیفیت، نمونه‏برداری و آزمون ادواری نمونه‏ها)
- نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری (آزمون كالاها در مقایسه با مشخصات مندرج در استانداردها و رسیدگی به شكایات و پیگیری‏های حقوقی و قضایی)
- صدور گواهینامه‏های انطباق در مورد كالاهای وارداتی و صادراتی
- تائید صلاحیت:
شركتها و موسسات بازرسی (سورویانس)
آزمایشگاه‏های تطبیق ویژگی كالا
كارشناسان استاندارد
مشاوران سیستمهای كیفیت
گواهی‏كنندگان سیستم‏های كیفیت
- نظارت بر اجرای استاندارد و علامت‏گذاری مصنوعات فلزات گرانبها
- نظارت بر اجرای استانداردها و آزمایش ادواری اوزان و مقیاسها و وسائل سنجش عمومی
- بررسی و تهیه پیشنهاد اجباری و یا اختیاری شدن اجرای استانداردهای ملی
- تعیین كیفیت و ویژگیهای كالاهای ساخت داخل و وارداتی كه از نظر ایمنی و بهداشت عمومی حائز اهمیت می‏باشند و اعلام نتایج حاصل
- رسیدگی به اعتراض‏ها و شكایات مرتبط با هر یك از فعالیتهای فوق

منبع : مجله گسترش صنعت