زمیـن پـاک را دغدغـه مردم کنید

روز زمین نامی است که در جلب توجه جهانیان به زمین یعنی خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم انتخاب شده است.اما درایران به رغم جمعیت رو به افزایش و مصرف فزاینده این جمعیت روزافزون از مواهب زمین، هیچ برنامه اثر گذارو تبلیغات فراگیری در کشور دراین روز و روزهای مشابه برگزار نمی‌شود. از صداو سیما گرفته تا مدارس و دانشگاه‌ها همه پشت به این روز و پیام مهم آن دارند. پس در ایران چه کسی باید نگران نابودی روز به روز زمین و طبیعت زیبایش باشد؟
روز زمین نامی است که در جلب توجه جهانیان به زمین یعنی خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم انتخاب شده است.این روز که سالانه در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی برگزار می‌شود، مصادف است با ۲۲آوریل یا دوم اردیبهشت که در نیمکره شمالی برابر با آغاز فصل بهار و در نیمکره جنوبی برابر با آغاز فصل پاییز است.
این روز به منظور ایجاد آگاهی جهانی و نیز سپاسگزاری از مواهب زمین و منابع و دخایر طبیعی آن است. از سوی سازمان ملل متحد نیز هر سال طبق مراسم ویژه‌ای در سرتاسر جهان برگزار می‌شود.
طبیعتاً این مراسم در کشورها و محافلی که از فرهنگ بالای زیست محیطی برخوردارند و درنتیجه آگاهی و دغدغه بیشتری نسبت به واقعیت یا وخامت شرایط زیستی زمین و البته جو زمین دارند، با دقت و گستردگی بیشتری برگزار می‌شود.
البته درایران نیز در این روز مراسمی محدود و کم‌رنگ در گوشه و کنار برگزار می‌شود و روشن است که این فعالیت‌ها به دلیل بی‌رونقی و کم رنگی تبلیغات پیام اصلی روز زمین پاک را به چشم و گوش عموم مردم و به ویژه طبقات کمتر درس خوانده و یا درس خوانده‌های کم مطالعه و به دور از واقعیات روز جهانی نمی‌رساند.
درحالی که فلسفه این روز آن است که پاک بودن و پاک کردن زمین (دیگر نمی‌توانیم بگوییم پاک ماندن زمین ) اگر نه دغدغه اصلی، لااقل به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زندگی روز مره مردم مبدل شود. اما در ایران همچنان سال‌هاست که (البته همجون بسیاری از دیگر مراسم نظیر هفته منابع طبیعی و یا روز جهانی محیط زیست و هوای پاک و...)به صورت مراسمی صوری و تقریباً بدون نتیحه آگاهی بخش در عموم مردم برگزار می‌شود.
اما نام گذاری و بنبان گذاری این روز در اصل به «جان مک کانل» از فعالان جهانی در حوزه علوم، مذاهب و صلح بازمی گردد. علاقه و توجه به وی به مقوله زمین و نابودی یا تخریب طبیعت به سال‌های ۱۹۳۹ باز می‌گردد. او که دریک آزمایشگاه تحقیقاتی وابسته به کارخانه پلاستیک‌سازی کار می‌کرد، دراین تحقیقات متوجه شد که کارخانه‌هایی از این دست چه آلودگی شدیدی را در زمین ایجاد می‌کنند. این مسأله سبب توجه و نگرانی‌های او نسبت به محیط زیست شد. در حالی که در آن دوره نگرانی و توجه به مشکلات زیست محیطی امر نادری بود.
تنها در اواخر دهه ۱۰۶۰ و اوایل دهه ۷۰ بود که با شکل گیری ایده صلح سبز نگرانی‌ها نسبت به محیط زیست رشد یافت. مک کانل با مشاهده اولین تصویر ماهواره‌ای زمین که در مجله لایف چاپ شده بود، پیشنهاد کرد این تصویر به سمبل و نمادی برای روز زمین درآید و این خود ایده روز زمین را در ذهن اوخلق کرد.
درسال ۱۹۶۹ درکنفرانس ملی یونسکو در سانفرانسیسکو جان مک کانل ضرورت تعیین یک روز مشخص را برای برگزاری روز حیات یا نجات زمین مطرح کرد که با هدف ایجاد آگاهی عمومی نسبت به حیات در خطر موجودات زنده در روی زمین صورت گیرد. این پیشنهاد با حمایت قریب به اتفاق نمایندگان شرکت کننده از کشورهای مختلف تصویب شد و اوتانت دبیر کل وقت سازمان ملل متحد نیز از آن استقبال کرد.
اما درکنار همه فعالیت‌ها برگزاری مراسم ویژه این روز در امریکا نقش بسیار مؤثری در گسترش و تحکیم این روز جهانی داشته است. نام گذاری و گسترش مفهوم و فعالیت‌های جاری در این کشور توسط شخصی به نام گیلرد نلسون صورت گرفته که از سال ۱۹۷۰ تا کنون با توجه به تهدیدهای روزافزون محیط زیست این روز را نخستین بار با راه‌اندازی تظاهرات گسترده دانشجویی در ایالت‌های امریکا مطرح ساخت و ازآن هنگام تا کنون این روز با توجه و گستردگی بسیار در امریکا برگزار می‌شود.
۲۲ آوریل به عنوان روز ملی بررسی و توجه به مشکلات زیست محیطی در امریکا تعیین شد و هر سال میلیون‌ها امریکایی با حضور در خیابان‌ها و پارک‌ها و میدان‌های عمومی دست به تظاهرات می‌زنند. در این مراسم نسبت به تنزل منابع طبیعی، سلامت و بهداشت و بی‌ثباتی و آلودگی محیط زیست و اعمالی چون مصرف و پراکندن نفت، کارخانه‌های آلاینده، افزایش فاضلاب‌ها و انبــــاشت زباله‌های سمی، مصرف کود و آفت کش‌های شیمیایی درکشاورزی، احداث بزرگراه‌ها و ساختمان‌ها و کاهش چشم اندازها و تنگی افق دید در چشم اندازها و همچنین نابودی و انقراض گونه‌های حیات وحش ومانند آن اعتراض می‌کنند.
توجه به این واقعیات سبب شد که نوعی تشابه فکری و ارزش‌های مشترک میان گروه‌های مختلف مردم در کشورهای مختلف ایجاد شود. درواقع بسیج بیش از ۲۰۰ میلیون انسان از ۱۴۱ کشور و افزایش مشکلات و فعالیت‌های زیست محیطی در سطح جهانی سبب شد که روز زمین در سال ۱۹۹۰ به نوعی آگاهی جهانی نسبت به محیط زیست بینجامد و درنهایت از سال ۱۹۹۲ به بعد سازمان ملل متحد نیز در جریان اجلاس ریو دو ژانیرو این روز را به عنوان روز زمین اعلام کرد.
روز زمین برابر با ۲۲ آوریل، اکنون به عنوان روز تولد حرکت‌ها و جنبش‌های مدرن زیست محیطی اعلام شده است. این روز با افزایش نگرانی‌ها و تخریب فزاینده در منابع آب، هوا و خاک همچنان اهمیت بیشتری می‌یابد.
درسال ۲۰۰۰ گسترش شبکه‌های اینترنتی و ایجاد هماهنگی و ارتباط متقابل میان بیش از ۵۰۰۰ گرو ه نگران وفعال محیط زیست در دنیا سبب جلب و جذب بیش از میلیون‌ها انسان در بیش از ۱۸۴ کشور شد. برنامه‌هایی که در این روز برگزار می‌شود در کشورهای مختلف به تناسب شرایط فرهنگی و اجتماعی هر کشور متفاوت است. مثلا در گابون برنامه‌های سفر زنجیره‌ای از یک روستا به روستای دیگر و گفتگو با روستاییان درزمینه‌های مرتبط از جمله فعالیت‌هایی است که دراین روز با هماهنگی قبلی صورت می‌گیرد.
درواقع روز زمین پاک در سال ۲۰۰۰ یکی از بزرگ‌ترین روز‌ها در تاریخ برگزاری این روز بود که میلیون‌ها انسان را از کیف روسیه تا کاراکاس برزیل و مانیلا در فلیپین و توگو در افریقاو مادرید و لندن و نیو یورک و توکیو دریک اقدام هماهنگ جهانی به حرکت درآورد.
این حرکت مقدمه شکل گیری شبکه اینترنتی روز زمین و نیز ارتقای مفهوم شهروند محیط زیست همراه با تلاش‌هایی پی گیر و فزاینده در سرتاسر جهان بود.
اکنون سازمان شبکه جهانی روز زمین با بیش از ۱۷۰۰۰ سازمان در ۱۷۴ کشور جهان تلاش‌های آموزشی و نیز اقدامات گسترده صلح آمیزی را درتغییر نگرش و سیاستگزاری‌های محلی و ملی به نفع محیط زیست صورت می‌دهد.
اما در ایران این روز مصادف با دوم اردیبهشت است که هر ساله با مراسمی نه چندان فراگیر برگزار می‌شود و تنها طیف محدودی از افراد عمدتا درگیر در فعالیت‌ها و موضوعات محیط زیستی را درگیر می‌کند و طبیعتا در مراکز آموزشی و تبلیغاتی و مذهبی و تجاری و یا در میان مردم کوی و خیابان بازتابی نداشته است.
● پیشنهاداتی برای شرکت در روز زمین پاک:
با توجه به اهمیت محیط‌زیست، رعایت چند نکته روزمره مفید به نظر می‌رسد.
۱) درخانه
▪ آشپزخانه:
ـ درجه یخچال را بین ۳۸ تا ۴۲ درجه فارنهایت (۳/۵ تا ۵/۵ درجه سلسیوس) قرار دهید.
ـ درجه فریزر را بین ۰ و ۵ درجه فارنهـایت (۱۸ ـ تا ۱۵ ـ درجه سلسیوس) قرار دهید.
ـ بیشتر از دستگاه مایکروویو استفاده کنید.
ـ موقع شستن ظروف شیرآب را بازنگذارید.
▪ اتاق غذاخوری:
ـ از دستمال سفره پارچه‌ای استفاده کنید.
ـ از ظروف قابل شستشو و قاشق و چنگال فلزی استفاده کنید.
ـ نمک و فلفل و ادویه‌جات را در ظروف بازیافتی قرار دهید.
ـ برای نوشیدنی‌ها از لیوان‌های اختصاصی استفاده کنید.
▪ لباسشویی:
ـ ماشین لباسشویی را با ظرفیت کامل روشن کنید.
ـ به جای استفاده از آب جوش، لباس‌ها را با آب گرم بشویید.
ـ برای آب کشی به جای آب گرم از آب سرد استفاده کنید.
ـ لباس‌ها را برای خشک شدن پهن کنید و تا حد امکان از خشک کن استفاده نکنید.
▪ حمام و دستشویی:
ـ هنگام مسواک زدن شیر آب را ببندید.
ـ هنگام شستن بدن یا شامپو کردن دوش را باز نگذارید.
ـ در حمام سردوشی پرفشار و کم مصرف نصب کنید.
ـ میزان آب داخل سیفون را برای مقدار کمتر تنظیم کنید.
▪ اتاق نشیمن:
ـ چراغ‌های اضافه را خاموش کنید.
ـ در هوای سرد لباس گرمتر بپوشید و درجه گرم‌کننده را کم کنید.
ـ به جای روشن کردن کولر یا تهویه مطبوع، پوشاک سبک و خنک بپوشید.
ـ هواکش‌ها را بر اساس دستورالعمل مناسب فصل تنظیم کنید.
▪ حیاط:
ـ برگ‌ها و چمن‌های زده شده را دفن کنید و به کود تبدیل کنید.
ـ از آفت‌کش‌های غیرسمی استفاده کنید.
ـ فقط به مقدار لازم کود به باغچه بدهید.
ـ چمن‌ها را در صبح زود آبیاری کنید.
ـ یک درخت بکارید.
▪ گاراژ:
ـ روغن موتور، ضدیخ و باتری اتومبیل را تازه کنید.
۲) خارج از خانه
▪ در اتومبیل:
ـ با سرعت مجاز برانید.
ـ از استارت زدن و ترمز ناگهانی بپرهیزید.
ـ هنگام بنزین زدن مراقب سرریزشدن باک بنزین باشید.
ـ هرماه باد لاستیک‌ها را تنظیم کنید.
ـ فیلترهای هوا و روغن را به طور منظم تعویض کنید.
▪ در فروشگاه
ـ از خریدن کالاهایی با بسته‌بندی‌های متعدد خودداری کنید.
ـ کالاهایی را که در بسته‌های بازیافتی یا قابل بازیافت هستند خریداری کنید.
ـ محلول‌های شوینده و ضدعفونی‌کننده غلیظ را خریداری کنید.
ـ بطری‌ها و قوطی‌های خالی را در سطل‌های مجزا بگذارید.
ـ به جای گرفتن کیسه نایلون از فروشنده، اجناس خود را با سبد خرید حمل کنید.
▪ در محل کار
ـ تا حد امکان مطالب را با شبکه الکترونیک پخش کنید و از کپی کردن آن بر کاغذ اجتناب کنید.
ـ گزارش‌ها و یادداشت‌ها را بر هر دو طرف کاغذ کپی کنید.
ـ از پاکت‌های نامه باطله مجددا استفاده کنید.
▪ در تفریحات و گردش‌ها
ـ هرچه با خود برده‌اید را به خانه برگردانید و زباله‌ها را در طبیعت جا نگذارید.
ـ مسیر خود را با وسایط نقلیه غیرموتوری مانند دوچرخه و قایق طی کنید.
ـ با احتیاط و با در نظرگرفتن نکات ایمنی آتش روشن کنید.
ـ طبیعت را تماشا کنید و از آن بیاموزید، به آن آسیب نرسانید.
ـ کتاب‌ها، نوارها، مجلات و فیلم‌های ویدئویی خود را با دوستان خود شریک شوید.
▪ در مدرسه
ـ جزوه‌ها و سوالات امتحانی را بر روی هر دو طرف کاغذ کپی کنید. یادداشت‌های خود را بر روی کاغذهای باطله و بازیافتی بنویسید.
ـ در صورت امکان از کتاب‌های درسی و لوازم‌ تحریر دست دوم استفاده کنید.
ـ تا حد امکان به بازیافت مواد کمک کنید.
و در آخر، به خاطر داشته باشید... هر روز روز زمین است!

میترا اسدنیا
برگرفته از سایت سیمرغ

منبع : روزنامه اطلاعات