آمده از رؤیاهای دور

پس از سال ها آنها آمده اند تا دوباره ما را با خود به اسرار جادویی خطوط و رنگ ها ببرنند. اگرچه سال هاست كه ردی از آنان بر خیابان ها باقی نیست، اما بی تردید، حضورشان در خاطرات ما چنان پررنگ است كه از حضورشان به یكباره شگفت زده می شویم.
اینجا كاخ سعدآباد است. یك بعدازظهر بهاری، بیش از ۹۰ خودروی كلاسیك با ظاهری آراسته و منحصر به فرد، به آرامی در كنار هم قرار گرفته اند و نمایشگاه خودروهای كلاسیك را شكل داده اند؛ خودروهای مختلف با طرح و مدل گوناگون. شاید هركدام از این خودروها كه الآن ظاهری جذاب و متفاوت یافته اند، پر است از كوله بار خاطرات؛ چه از آن روزها كه در خیابان های تنگ و باریك پایتخت عبور می كردند و یا خاطرات دوری از سال های اولیه زندگی شان. آن ها به یكباره از رویاهای ما به بیرون پرتاب شده اند و در كنار محوطه باز كاخ سعدآباد، در كنار هم جای گرفته اند تا شاید با عبور از كنار هركدامشان، ما دوباره سری به رؤیاهایمان بزنیم و دوباره آنها را زنده و پرقدرت بیابیم. شاید در یك بعدازظهر بهاری، سیمای خودروهای قدیمی، چهره ای ناآشنا باشد برای ما ؛ طرحی پیدا و پنهان از سال های دور. اما حضورشان روشن تر از هر رویا، در برابر دیدگان ما، جانی دوباره داده به تمام سال های دور.
●نمایشگاهی كوچك اما جذاب
فضای كاخ سعدآباد برای عده ای كه مشتاقان خودروهای قدیمی اند، در این روزها، زیبایی های بسیاری را به وجود آورده است. انواع مختلف خودروهای قدیمی بنز كه تقریباً ۷۰ درصد نمایشگاه را به خود اختصاص داده اند، سیر تكوین این صنعت را به مردم نشان می دهد. هرچند در میان مدل های مختلف اتومبیل بنز، می توان، نمونه های قدیمی از «استود بیكر پرزیدنت» یا «آلفا رمئو زاگاتو» را هم دید. اما آنچه كه بسیار به چشم می آید، حضور یك كارخانه تولید خودرو است. بخش های مختلف این نمایشگاه به شركت های مختلفی كه به لحاظ مالی در برپایی نمایشگاه شركت كرده اند داده شده است. هر شركت با اتومبیل های مختلف قسمتی را به خود اختصاص داده است. شاید بیش از هر چیز، در این نمایشگاه كوچك، حضور مردم جلب توجه كند. با وجود آن كه هزینه بلیت برای ورود به این نمایشگاه گران است، اما مردم زیادی به تماشای این خودروها آمده اند.
در محوطه میانی نمایشگاه، بسیاری از مشتاقان جمع شده اند و محو تماشای خودرویی شده اند. اینجا تاریخ دهان به دهان می شود. تاریخ ساخت خودرو، نمونه های ناپیدای آن در خارج از كشور و قدرت و شتاب خودرو. اگرچه بخشی از این اطلاعات را می توان از شناسنامه نصف و نیمه نصب شده در كنار خودرو كسب كرد، اما اطلاعات مختلف دیگری هم ردوبدل می شود.
هر خودرو در قسمتی به آرامی ایستاده است. رنگ های مختلف فضای نمایشگاه را جذاب كرده، اما اغراق آمیز نیست اگر بگوئیم، این خودروها مانند شیرهایی خفته، در چمن حاشیه كاخ سعدآباد آرام گرفته اند و هر بار با غرشی، سال های نه چندان دور پرشكوه خود را به یاد همه می آورند. سال هاست سكوت در چرخ های این خودروها جا خوش كرده است. اما هنوز هم نشانی از دوران پرفروغ گذشته بر سیمای آنان دیده می شود.
●از زبان دیگران
اینجا نه كسی به فكر خرید است و نه فروش بلكه همه در اسرار جادویی رنگ ها و طرح های به جا مانده از روزگار گذشته متحیرند. وجود یك كالسكه قدیمی در میان این چهارچرخه های زیبا و مدرن، به همان اندازه جذاب است كه خودروهای دیگر جلب نظر می كنند. به آرامی قدم برمی داری و به درون كالسكه می روی. پس از مدتی در دل كالسكه قدیمی نشسته ای و به انبوه خودروهای قدیمی كه در كنار هم صف كشیده اند خیره شده ای. بازدیدكنندگان در سنین مختلف از جلویت می گذرند. كودكان با نشاط در اطراف خودروهای قدیمی می چرخند و در حالی كه لبخندی بر لب دارند به حرف های بزرگترها گوش می كنند. شاید آنان تصویر روشنی از آنچه می بینند در ذهن نداشته باشند، اما جاذبه های ناپیدای بسیاری آنان را تسخیر كرده است.
اینجا موزه سعدآباد است؛ پر از خودروهای قدیمی و دیدنی. كمی آن سوتر و بیرون اینجا، در خیابان های این شهر، فرزندان ناخلف این خودروها در حركتند و بی هیچ ارج و قربی، زندگی خود را سپری می كنند. اما این خودروها، چنان خود را در حافظه ما حفظ كرده اند كه هر روز به ارزششان افزوده می شود.
بسیاری از بازدیدكنندگان از عدم تنوع در این نمایشگاه گله مندند. اگرچه شركت مجری این نمایشگاه سعی كرده از انواع مختلف خودروهای قدیمی در نمایشگاه استفاده كند، اما انگار چندان موفقیتی به دست نیاورده است. عده ای از مردم از كامل نبودن مشخصات خودروها اظهار ناراحتی می كنند. شاید حق با آنان باشد كه این نمایشگاه را با نمونه های خارجی مقایسه كنند. در كنار انواع مختلف بنز، نسل جدید آنها هم به نمایش درآمده است. مدل های CLK كه قیمت اش ۸۵ میلیون است. یكی از مسئولان این شركت می گوید: «شكی نیست كه شركت بنز بهترین تولیدات را دارد، اما ممكن است كه در بخش سرعت و تكنولوژی به پای سایر رقیبان نرسد. خودروهای این شركت به لحاظ ایمنی ضریب بالایی دارند و هیچ تولید كننده ای نمی تواند با آن رقابت كند.»
وقتی به سراغ نمونه های قدیمی می رویم، او می گوید: «اگرچه قیمت تولیدات اخیر شركت بسیار زیاد است و خریداران معدودی دارد، اما اتومبیل های قدیمی اینگونه نیست. اینجا (در این نمایشگاه) خودروهایی وجود دارد كه اصلاً قیمت ندارند. نمی شود رقمی خاص برایشان گفت. با پرسه زدن در محوطه نمایشگاه و از نظر گذراندن این خودروها، شاید این حرف ها برایمان هم عینیت یابد.
●آنچه خود داشت ز بیگانه...
جایی در همین تهران، در قسمتی كه كیلومترها از شهر دور است، در جاده مخصوص كرج، خودروهایی هستند كه هیچ كس از حضور آنان خبر ندارد. اكثر كسانی كه به این نمایشگاه آمده اند، از جایی به نام«تماشاگه خودرو» خبر ندارند. هیچ كس نمی داند این خودروها كه اینجا جمع شده اند، شاید در مقایسه با آنچه در آن گنجینه است، تفاوت فاحش دارد. دلیل این ادعا هم یك بنز قدیمی است كه از آنجا به این نمایشگاه آورده شده است و توجه همه ناظران را به خود جلب كرده است.
ضعف های این نمایشگاه آشكارتر از آن است كه بازدیدكنندگان را به شكوه نیندازد. قیمت زیاد بلیت، عدم اطلاعات كافی در مورد خودروها، عدم تنوع در مدل و نوع خودروها و حتی نحوه خدمات رسانی. ای كاش این عده كه در این چند روز مشتاقانه به كاخ سعد آباد رفتند تا با دیدن اتومبیل های قدیمی، خاطرات و رؤیاهای خود را بارور كنند، سری هم به كیلومتر ۱۴ جاده مخصوص می زدند. آنجا كه انبوهی از خودروهای قدیمی و گاه بی نظیر در میان تلی از خاك به فراموشی سپرده شده اند و صدای قدم های گاه گاه بازدیدكننده ای، خواب سنگین شان را خراشی می دهد.
چه كسی می داند كه در همین تماشاگه خودرو، هستند مدل هایی كه نمونه اش حتی در جهان یافت نمی شود؛ خودروهای دست سازی كه تنها یك نمونه از آن در جهان وجود دارد. اتومبیلی كه ساخت مشترك چند كارخانه (بنز، پورشه، فولكس واگن) است و برای اولین بار و آخرین بار این سه كارخانه برای ساخت این خودرو با هم همكاری كرده اند. ای كاش صدایی می توانست این جماعت مشتاق را به درهای همیشه بسته تماشاگه خودرو بكشاند و سكوت چندساله آن را بشكند، اما هیچ كدام از آنان اطلاعی از جایی به نام« تماشاگه خودرو » نداشتند. آیا حق با آنان نیست این نمایشگاه را با نمایشگاه های خارجی مقایسه كنند و عیارش را بسیار پائین تر بدانند. اگر همان عده پایشان به جاده مخصوص كرج برسد و در ورودی نمایشگاه دائمی خودرو متحیر شوند، آیا یادی از نمایشگاه های خارجی خواهند كرد؟ راستش ما بسیار بزرگتر از آنچه فكر می كنیم، هستیم و خود نمی دانیم.
●ثروت ملی یا...
در یك روز بهاری، در حوالی كاخ سعدآباد، حضور بیش از ۹۰ خودرو توانست بسیاری از مردم را به آنجا بكشاند. اگرچه كیفیت نمایشگاه به تعبیر بسیاری از بازدیدكنندگان پائین بود و تعداد خودروهای آن اندك، اما بهانه ای كوچك بود تا دوباره رؤیای شیرین گذشته با خاطرات دور و درازش در ما جانی بگیرد و ما را با خود به سنگفرش های خیابان لاله زار ببرد. آن طور كه محمدرضا فراهانچی، یكی از بازدیدكنندگان گفت:«در خودروهای قدیمی می شود اثر هنر دست انسان را دید. نمونه های امروزی با كمك تكنولوژی توانسته اند عرصه های جدیدی را بپیمایند، اما اتومبیل های قدیمی بسیار زیباتر و تأثیرگذارتر بوده اند. من همیشه عاشق خودروی جگوار بودم كه بالاخره در سال های جوانی یكی از آنان را خریدم، هنوز هم دارم، اما به دلیل نداشتن معاینه فنی (به رغم سلامت كامل و حفظ استاندارد) دیگر از آن استفاده نمی كنم. من سراغ مدل های جدید خودرو نمی روم.» او در پایان می گوید: «باید قبول كنیم كه این خودروها، جزو ثروت این كشور است.»
او راست می گوید. یاد دو سال پیش می افتم؛ وقتی كه به تماشاگه خودرو رفته بودم و مسئول آن می گفت: «این اتومبیل ها قیمت ندارند؛ چرا كه برخی از آنها مدل های بی نظیری هستند كه حتی در جهان هم نمونه ندارند.»

مانی راد

منبع : روزنامه همشهری