آراء مورخین در پیدایش تشیع

در مورد پیدایش تاریخی تشیع و مؤسس آن نظرات گوناگونی از سوی موّرخین ارائه شده كه به عمده آنها اشاره می گردد:
الف) نظریه پیدایش آن در زمان پیامبر(ص)
شیعه امامیه معتقد است كه بذر اولیه تشیع را خداوند در قرآن كریم نشانده و پیامبر اكرم(ص) در طول دوران رسالتشان آنرا آبیاری نموده اند; بنابر این شجره طیبه تشیع در زمان حضور نبی گرامی اسلام به ثمر نشسته و به همین جهت عدّه ای در زمان پیامبر به آن معروف بوده اند، مانند: سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن الأسود و... بنابراین قول ـ كه انشاءالله آنرا اثبات خواهیم كرد ـ خدا و رسول او مؤسس مكتب تشیّع، می باشند.
ب) نظریه پیدایش تشیع در «سقیفه»
بعضی از تاریخ نگاران اهل سنّت معتقدند: هنگامی كه در سقیفه عدّه ای ـ به تبع نصّ ـ دنبال علی(ع) رفتند و بقیه... تشیع به وجود آمد. ابن خلدون دكتر حسن ابراهیم حسن، احمد امین مصری و محمّد عبدالله عنان از نویسندگان اهل سنت و شرق شناس معروف، جولد تسهیر[۵] این نظریه را پذیرفته اند.
ج ) نظریه پیدایش آن در زمان كشته شدن «عثمان»
برخی دیگر از تاریخ نگاران عقیده دارند كه به هنگام حمله مردم به خانه عثمان «۲۵ سال پس از پیامبر(ص)» و كشتن او تشیّع شكل گرفت و ظاهر شد. از میان اهل سنت ابن حزم اندلسیو دكتر علی سامی النشار و از بین شرق شناسان فلهاوز چنین نگرشی دارند.
د ) نظریه پیدایش آن پس از شهادت حسین بن علی (علیه السلام)
دكتر كامل مصطفی شبیبی، معتقد است: كه تشیع پس از شهادت حسین بن علی(ع) ظاهر گشت.
هـ ) نظریه پیدایش آن از میان افكار «فارسیان»
برخی معتقدند كه فكر و ایده تشیع برخاسته از افكار فارسیان ایرانی است كه به پایتخت اسلام نفوذ كرده است. از میان شرق شناسان، دوزی، فان فلوتن و براون و از میان اهل سنت، احمد امین و احمد عطیهٔ الله چنین نظریه ای را ابراز كرده اند.
و ) نظریه تشیع محصول فكری عبدالله بن سبا
از كسانی كه مكتب شیعه را از ساخته های فكری «عبدالله بن سبا» می دانند، می توان به دكتر علی سامی النشار، سید محمد رشید رضا، شیخ محمد او زهره و ابوالحسین ملطی اشاره كرد.

منبع : مرکز اطلاع‌رسانی آل بیت