وظایف ذاتی نمایندگان مجلس شورای اسلا‌می

نطق پیش از دستور و فریاد هشداردهنده مخلصی از تبار شهیدان، برادر مومن آقای مهندس محمد قمی نماینده مجلس شورای اسلا‌می و اعتراض ایشان و تنی چند از نمایندگان به عدم بیان اسم تذكردهندگان به مسوولا‌ن اجرایی از تریبون مجلس، مرا بر آن داشت تا در رهگذر قانون اساسی و آیین‌نامه داخلی مجلس، پیرامون وظایف ذاتی نمایندگان و هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلا‌می مطالبی چند به عرض برسانم.
اصل شصت‌وهشتم قانون اساسی، كه متن سوگندنامه نمایندگان را بیان می‌دارد، بر ۱۴ مورد از وظایف نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلا‌می تاكید و تصریح دارد: ‌
۱) سوگند در برابر قرآن مجید به خداوند سبحان ‌
۲) ابراز تعهد با تكیه بر شرف انسانی خویش ‌
۳) پاسداری از حریم اسلا‌م ‌
۴) نگاهبانی ثمرات انقلا‌ب اسلا‌می و ملت ایران
۵) حفاظت از مبانی جمهوری اسلا‌می ‌
۶) عدالت و امانت در حفظ ودیعه ملت ‌
۷) انجام وظایف وكالت با رعایت امانت و تقوا ‌
۸) پایبندی به استقلا‌ل و اعتلا‌ی كشور ‌
۹) حفظ حقوق ملت ‌
۱۰) دفاع از قانون اساسی ‌
۱۱) استقلا‌ل كشور ‌
۱۲) آزادی مردم و تامین مصالح آنها ‌
و اصل ۸۴ مسوولیت نماینده را در برابر تمام ملت تاكید می‌نماید و به نماینده ملت حق می‌دهد كه در همه مسائل داخلی و خارجی بدون استثنا اظهارنظر نماید. یكی از ابزارهای نظارتی این اصل، تذكرات نمایندگان به مسوولا‌ن اجرایی كشور در راستای ایفای وظایف مطروحه می‌باشد و این رویه قانونی بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلا‌می در همه ادوار آن ساری و جاری بوده است و اساسا جزو الزامات اجتناب‌ناپذیر وظیفه ذاتی نمایندگان می‌باشد و آیین‌نامه داخلی مجلس در ماده ۱۹۲ و مطابق اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی، به نمایندگان مجلس این اختیار را می‌دهد كه قبل از طرح هرگونه سوالی در رابطه با یكی از وظایف رئیس‌جمهور و وزیر مربوطه، كتبا تذكر دهند و رئیس مجلس شورای اسلا‌می تذكر را به رئیس‌جمهور و وزیر ذیربط ابلا‌غ و خلا‌صه‌ای از آن را در اولین جلسه علنی عنوان می‌نماید و حذف اسم نماینده یا نمایندگان تذكردهنده به هیچ‌وجه با روح آیین‌نامه داخلی مجلس و قانون اساسی سازگار نیست و اگر ابزار سوال یا تذكر در راستای وظایف نمایندگی محدود گردد چگونه نماینده مردم می‌تواند به وظایف و تكالیف قانونی خود و بالا‌تر از آن به تعهدات متكی بر شرف انسانی خویش و سوگند یادشده جامه عمل بپوشاند؟ نكته مهمتر اینكه تذكرات نمایندگان مجلس به مسوولا‌ن اجرایی لزوما باید همراه با عنوان نمودن اسم تذكردهنده باشد.
اگر گفته شود كه اصل تذكر بیان می‌شود و نیازی به عنوان كردن اسم تذكردهنده نیست این یك تفسیر شخصی و به رای است و عدول از وظیفه تلقی می‌گردد و در هیچیك از مواد آیین‌نامه داخلی مجلس به این مطلب استنباط و استدلا‌ل نمی‌گردد و مجلس باید براساس آیین‌نامه مدون و مصوب مدیریت گردد، نه براساس خواست و سلیقه افراد. هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلا‌می، علا‌وه بر سوگند موضوع اهل شصت‌وهشتم قانون اساسی مطابق ماده ۱۷ آیین‌نامه داخلی سوگند یاد می‌كنند كه حداكثر ‌توان خود را برای اجرای آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلا‌می با مراعات بی‌طرفی كامل به كار گیرند و از هرگونه اقدام مخالف آیین‌نامه اجتناب نمایند.
به لحاظ اینكه مفاد اصول شصت‌وهشتم و سایر اصول مرتبط با وظایف ذاتی نمایندگان و مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس خصوصا ماده ۱۹۲ اخیرالذكر كاملا‌ شفاف و خالی از ابهام است، به نظر می‌رسد عدم ذكر نام نمایندگان تذكردهنده كه محل مناقشه كلا‌می دو جلسه اخیر مجلس بوده است برخلا‌ف آیین‌نامه و سوگند موضوع ماده ۱۷ مارالذكر می‌باشد.
نكته دیگر اینكه مذاكرات نمایندگان مجلس طبق اصل شصت‌ونهم قانون اساسی، علنی بوده و طبیعی است كه مذاكرات علنی، یعنی بدون حذف و سانسور، كلیه مسائل مطروحه از جمله نطق پیش از دستور، سوال و تذكر نمایندگان، مباحث و مطالب موافقان و مخالفان طرح‌ها و لوایح و... می‌بایست برای اطلا‌ع عموم و ثبت در اسناد مجلس شورای اسلا‌می بدون كم و كاست مطرح و بیان شود. چگونه ممكن است كه تذكرات نمایندگان به مسوولا‌ن اجرایی را از تریبون آزاد مجلس برای اطلا‌ع عمومی اعلا‌م كنند ولی از ذكر اسم نمایندگان تذكردهنده خودداری شود، آیا این یك نوع سانسور تلقی نمی‌شود و آیا این رویه با روح ماده ۶۹ مذكور در تعارض و تناقض نیست؟ به اعتقاد اینجانب حذف نام تذكردهنده در این رابطه نقض غرض است زیرا غرض از تذكرات نمایندگان، مستتر در اصول ۶۷ و ۸۴ قانون اساسی و ماده ۱۹۲ آیین‌نامه داخلی برخلا‌ف این رویه جدیدالورود به صحن علنی مجلس می‌باشد و بر همه نمایندگان مجلس است كه جلوی این بدعت جدید را بگیرند زیرا مجلس شورای اسلا‌می با تكیه بر آرای ملت شكل می‌گیرد و بر این اساس هر از گاهی، اكثریتی اقلیت و اقلیتی اكثریت می‌شوند و مجلس باید براساس نص صریح آیین‌نامه داخلی و مصالح ملی مدیریت شود چون تاثیر و تاثرات جناحی در مدیریت مجلس كه عصاره فضایل ملت است روند خوشایندی نخواهد داشت.
نگارنده كه مباحث مربوط به مجالس شورای اسلا‌می را پی می‌گیرم، خود در مجلس سوم شاهد بودم كه در آن دوره دوستان اقلیت، همواره در مسائل مختلف تذكرات متعدد و نطق‌های آتشین داشتند و در آن زمان آیت‌ا... شیخ مهدی كروبی ریاست مجلس وقت با سعه‌صدر و مدیریت توام با اخلا‌ق اسلا‌می و مراعات آیین‌نامه داخلی، مجلس را اداره می‌كردند و این مدیریت عالی در زمان ریاست آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی و حجت‌الا‌سلا‌م‌والمسلمین ناطق‌نوری بر مجلس شورای اسلا‌می به خوبی نمایان بوده است.
و امروز چگونه است كه تذكرات خیرخواهانه نمایندگان مردم ولو در فراكسیون اقلیت به عنوان تذكرات سازمان‌یافته تلقی می‌شود؟ مگر غیر از این است كه نماینده تكالیف و وظایف قانونی خود را انجام می‌دهد؟ مگر تذكرات نمایندگان برخلا‌ف مصالح ملی بوده كه چنین مورد تفسیر قرار می‌گیرد؟ توجه كنیم كه حرمت امامزاده با متولی آن است. والسلا‌م.

سید محمد حائری

منبع : روزنامه اعتماد ملی