جهنم روی زمین

در سال جاری یك زندانی كه به ملاقات وكیل خود رفته بود، موفق شد رگ دست خود را جلوی او بزند و وكیل نیز به دلیل وجود مانعی شیشه ای میان آن دو، نتوانسته بود از این اقدام ناگوار موكلش جلوگیری كند.
وزارت دفاع آمریكا (پنتاگون)، پس از خودكشی سه زندانی در پایگاه نظامی گوانتانامو، آن حوادث را اقدامی خصمانه و جنگ افروزانه توصیف كرد. مقامات آمریكایی حتی رسانه های گروهی را از بررسی وقایع اخیر زندان گوانتانامو ممنوع كردند. وقوع این حوادث دردناك، حكایت از ناامیدی زندانیان به سرنوشت خویش و خشونت بی حد وحصر نظامیان آمریكایی علیه آنان دارد.
در بلوك آلفا، واقع در خلیج گوانتانامو، شب سایه افكنده و بی پایان به نظر می رسد. اگرچه دمای هوا به ۷۰ درجه می رسد، سقف و دیوار فلزی بلوك آلفا، از ورود گرمای دو چندان به محوطه داخلی زندان جلوگیری می كند. در نتیجه، به هنگام شب، در دو ردیف سلول ۲۴ تایی كه به موازات هم قرارگرفته اند، گرمای كمتری احساس می شود. شب ها اوضاع به مراتب بدتر از روزهاست. شفیق رسول ، زندانی سابق كه مدتی در گوانتانامو بوده، به خاطر می آورد: شبانگاهان صدای قرچ قرچ موش های صحرایی به گوش می رسد و حشرات كوچك كثیف با صدای وزوز گوش خراش خود آسایش را از زندانیان سلب می كنند. علاوه بر این ها، هوایی نیز برای تنفس وجود ندارد.
طبق قوانین زندان گوانتانامو، هر شب نگهبانان آمریكایی در دسته های شش نفری زیر نور لامپ های نئون همیشه روشن، به گشت زنی می پردازند. هرنگهبان موظف است هر ۳۰ ثانیه یك بار، از برابر سلول زندانیان گذر كند.
رسول می گوید: سلول های این زندان در ندارند و تنها با حفاظ های سیمی مشبك محافظت می شوند. زندانیان حریم خصوصی ندارند، اگر شما به نشانه تقاضا برای رفتن به سرویس بهداشتی، حوله ای از دروازه مانند سلول تان آویزان كنید، نگهبانان شما را وادار می كنند كه آن را بردارید.
پیش از حوادث اخیر، نگهبانان با محافظت دقیق و فشرده از خودكشی زندانیان جلوگیری می كردند.
رسول می گوید: این اتفاقات بارها در برابر چشمانم رخ دادند. سربازان به محض دیدن آن چه در سلول اتفاق می افتد (اقدام به خودكشی زندانی)، خود را به سلول می رساندند؛ اما در روز جمعه ۹ ژوئن، اتفاقی ناگوار افتاد؛ اتفاقی كه همانند سایر رویدادهایی كه در گوانتانامو رخ می دهند، جزییات آن توسط پنتاگون فاش نشد و این بار نیز وزارت دفاع آمریكا در پنهان كاری بسیار موفق عمل كرد. نهم ژوئن،ادعا می شود سه نفر از زندانیان كه اندام و قوای جسمانی آن ها به خاطر ماه ها اعتصاب غذا تحلیل رفته بود، موفق شدند مقداری ملحفه را به هم گره بزنند و آن ها را از سقف مشبك سلول های خود آویزان كنند و خودشان را حلق آویز كنند. این اتفاق ناگوار، در حالی رخ داد كه ارتفاع سلول های گوانتانامو قدری بیش از قامت یك انسان ایستاده است،یعنی در واقع گردن فرد زندانی به خاطركمی ارتفاع، پس از حلق آویز شدن نمی شكند. بنابراین احتمال دارد آن ها بر اثر نرسیدن اكسیژن به مغز و یا بافت های بدن جان خود را از دست داده باشند.
دكتر دیوید نیكول ، مشاور متخصص اعصاب در بیمارستان ملكه الیزابت می گوید: مرگ بر اثر نارسایی اكسیژن دست كم ۴ یا ۵ دقیقه طول می كشد.
آن گونه كه شواهد به ما نشان می دهد، آن ها موفق شده اند به طور ناگهانی به هدف شان برسند و اگر این گونه نیز نبوده باشد، در هر صورت كمی از نیمه شب ۹ ژوئن نگذشته، اجساد منیع شمن توركی الحبادی ۳۰ ساله، یاسر طلال الظهرانی ۲۱ ساله ـ هر دو دارای تابعیت عربستان سعودی - و علی عبدالله احمد ۲۹ ساله یمنی، در بلوك آلفا واقع در زندان گوانتانامو پیدا شد.
پنتاگون، هیچ گونه اطلاعی درباره این كه این سه نفر چه مدتی آن گونه از سقف آویزان بوده اند، نداده است. دهان آن ها پر از تكه پاره های لباس شده بود؛گویی قرار نبود صدای فریادی توجه نگهبانان را به خود جلب كند. به عبارت دیگر، می خواستند هر فریادی را خفه كنند.
ارتش آمریكا و اربابان زندان گوانتانامو كه از واشنگتن به اداره این زندان مخوف می پردازند، همانند چهار سال و نیم اخیر، تلاش كرده اند تبلیغات منفی علیه گوانتانامو را با الفاظی تهاجمی خنثی كنند. در واقع آن ها این تئوری را كه بهترین دفاع حمله است، برای خویش برگزیده اند.
بر همین اساس، هری هریس، دریاسالار آمریكایی كه فرماندهی زندان گوانتانامو به عهده اوست، با لحنی تهاجمی، خودكشی سه زندانی یاد شده را این چنین توجیه كرد: آن ها ارزشی برای زندگی انسان ها قایل نبودند. آن ها زرنگ و ناقلا بودند. من بر این باور نیستم كه اقدام آنان از روی نومیدی بود، بلكه آن ها قصد داشتند با این اقدام علیه ما جنگ افروزی بكنند.
كولین گرافی، یكی از مقامات وزارت خارجه آمریكا كه اخیرا برای بحث و بررسی مسائل مربوط به زندان گوانتانامو با رسانه های انگلیسی به بریتانیا سفركرده است، این خودكشی ها را اقدامی مثبت برای تحریك افكار عمومی ارزیابی كرد.
اما جفری گوردون ، یكی از مقامات پزشكی و مطبوعاتی وزارت دفاع آمریكا، در مصاحبه ای با آبزرور گفت: هر نتیجه ای هم كه از تحقیقات سرویس جنایی نیروی دریایی آمریكا درباره این خودكشی ها حاصل شود؛ نباید برای مرده ها ـ زندانیانی كه خودكشی كرده اند ـ ابراز تاسف كرد.
گوردون در ادامه مدعی شد: هر سه نفر آن ها به تروریسم خدمت می كردند.
آن ها مانند نازی ها، هیتلری ها (طرف داران هیتلر)، كوكلوكس كلان ها (یكی از افراطی ترین گروه های نژادپرست در آمریكا) و افرادی كه در دادگاه نورنبرگ محكوم شدند، افراطی بودند.
گوردون حتی به این ادعاها نیز بسنده نكرد و اتهاماتی علیه هر كدام از این سه زندانی كه مرتكب خودكشی شده بودند، مطرح كرد. احمد، یكی از عناصر عملیاتی میانه و ارشد القاعده بود. او با ابو زبیده ـ یكی از عناصر القاعده كه در سال ۲۰۰۲ دستگیر شد ـ ارتباط های گسترده ای داشت؛ حبادی از ماموران حزب نیروهای شبه نظامی بود كه با گروه جماعت تبلیغ همكاری نزدیكی داشت و از عملیاتی كه قرار بود در قطر و پاكستان انجام شود، خبر داشت. اما ظهرانی، در صف اول مبارزان قرار داشت. او در شورش زندان مزارشریف كه در جریان آن یكی از ماموران سیا (سازمان اطلاعات مركزی آمریكا) كشته شد، نقش موثری ایفا كرد.
شاید همه اتهامات مطروح گوردون علیه این سه تن واقعیت داشته باشد، اما آن سه در زمان حبس به جرم خاصی متهم نشده بودند، درحالی كه پنتاگون از بیش از ۳۰۰ زندانی گوانتانامو، زیر شكنجه اقرارگرفته و آن ها را به عنوان اعترافات زندانیان گوانتانامو منتشر كرده است، علیه این سه زندانی كه حسب ادعا اخیرا خودكشی كرده اند، هیچ مدركی وجود ندارد و هیچ اعتراضی از آن ها گرفته نشده است. براساس اطلاعات موجود، می توان به این نتیجه رسید كه این سه زندانی به دلیل ناامیدی، دست به خودكشی زده اند.
رسول می گوید: من از اتفاقی كه افتاده بود شگفت زده نشدم، بلكه شوكه شدم. او از این دست اتفاقات زیاد دیده بود. زندانیان زیادی در برابر چشمانم از نظر روحی و روانی فرسوده می شدند. این فرسودگی شاید آنان را به جایی می رساند كه برای كشتن خویش اقدام كنند. من به این فكر می افتادم كه این فرد نومید می تواند خود من باشد. گاهی خود من هم به این مسئله فكر كردم، اما من می خواستم خودم را برای خانواده ام حفظ كنم.
اگر هم می خواستم دست به این كار بزنم، باور كنید برای صدمه زدن به ایالات متحده نبود، به این دلیل بود كه می گفتند دیگر انگلستان را نخواهی دید، تو یك تروریست هستی و كسی به حرفت گوش نخواهدداد.اما این بار، خودكشی ها تنها ذهن زندانیانی چون رسول را مشوش نكرد. این اتفاق، جامعه جهانی را آن چنان تحت تاثیر قرار داد كه بسیاری در سراسر جهان خواستار تعطیل شدن زندان گوانتانامو شدند.به رغم درخواست اتحادیه اروپا و مقاماتی نظیر لرد فالكونر در انگلستان، پنتاگون از هرگونه تحقیقات مستقلی ممانعت به عمل آورده است. اخبار مربوط به خودكشی این سه زندانی، زمانی انتشار یافت كه برای سفر به واشنگتن و گوانتانامو از طریق یك پرواز نظامی آماده می شدم. قرار بود در جریان این سفر دادگاه كمیسیون نظامی را پوشش خبری دهم؛ اما زمانی كه خود را برای خروج از خانه آماده می كردم، پیامی از طریق تلفن همراه مبنی بر لغو این سفر، از سوی یك همكار روزنامه نگار و نه وزارت دفاع آمریكا، به دستم رسید. پس از دریافت این خبر، با مقامات مربوط تماس گرفتم. یكی ازاین مقامات جفری گوردون بود. ابتدا به نظر می رسید گوردون نیز نتواند كمك خاصی بكند. او به من گفت: هر فرد برای ورود به گوانتانامو نیاز به یك برگه مجوز ورود به محوطه زندان دارد و به خاطر آن كه مجوز شما صرفا برای حضور در دادگاه صادر شده، دیگر نمی توان از آن استفاده كرد. با این وجود، شاید مقامات دفتر مطبوعاتی در گوانتانامو و یا فرماندهی جنوبی در میامی بتوانند برای شما مجوز جدیدی صادر كنند.
گوردون افزود: مجوز تنها مسئله نیست، بلكه حالا كه پرواز شما لغو شده تنها راه رسیدن به گوانتانامو، پرواز با هواپیمایی هجده نفره از فلوریدا و یا پرواز از طریق جامائیكاست كه به دلیل آن كه تمامی صندلی های این دو پرواز از قبل رزرو می شوند، احتمال این كه بتوانید جای خالی پیدا كنید، اندك است.
پس از صحبت با گوردون، با همكاری دیوید ،جونز خبرنگار روزنامه دیلی میل به دنبال كسب مجوز رزرو جا در هواپیما رفتیم. روزی كه احتمال می دادیم همه چیز درست شده و عازم گوانتانامو خواهیم شد، روبرت دوراند رئیس روابط عمومی گوانتانامو در نامه ای كه از طریق پست الكترونیكی ارسال شده بود، برایمان شرح داد كه او در حال كسب مجوز از هری هریس فرمانده گوانتانامو است.
دوراند در این نامه، درباره شخصیت هریس نوشته بود: او مردی است با ذهن باز و از آن جایی كه قبلا برای شما مجوز صادر شده بود، دلیلی نمی بینم او با صدور مجوز جدیدی مخالفت كند. چند ساعت پس از دریافت این نامه الكترونیكی، یكی از كارمندان دفتر دوراند تماس گرفت و به ما اطلاع داد كه مجوزهای جدید صادر شده و از طریق فكس برای ما ارسال می شود. روز بعد، من و جونز ساعت چهار صبح برای پرواز به سمت میامی آماده حركت شدیم، اما به محض ورود به میامی و سوار شدن به هواپیمای خصوصی، رئیس فرودگاه به نزدمان آمد و گفت: آقایان من معذرت می خواهم؛ جفری گوردون پنج دقیقه پیش از پنتاگون با من تماس گرفت و گفت: مجوزهای شما لغو شده اند. در ۴۸ ساعت بعد، من بارها با گوردون از طریق تلفن و پست الكترونیكی تماس گرفتم و در این مدت بحث های داغی میان ما رد و بدل شد.
ابتدا، او از ما معذرت خواهی كرد و گفت كه مجوزهای جدید در نتیجه یك اشتباه صادر شده اند و من تلاش خواهم كرد تا از طریقی هزینه های هواپیما به شما بازپرداخت شود. اما در مكالمه بعدی، او با فراموش كردن این نكته كه خود او از من خواسته بود با دوراند تماس برقرار كنم، با لحنی كاملا خشن، ادعا كرد شما تلاش كرده اید با دور زدن پنتاگون، جواز ورود به گوانتانامو را از یك كارمند دریافت كنید.گوردون در آخرین نامه الكترونیكی اش یادآور شده بود كه رفتار شما از نظر اخلاقی كاملا پرسش برانگیز است.
پس از مكالمات تلفنی و الكترونیكی با گوردون، تنها روزنه امیدمان دوراند بود كه او نیز در پاسخ به ما گفت: مسئولیت صدور جواز از من گرفته شده و كاملا در اختیار دفتر رامسفلد ـ وزیر دفاع آمریكا - قرار گرفته است. مدتی بعد، یكی از سخنگویان پنتاگون ادعا كرد سه گزارشگر آمریكایی به دلیل تهدیدات دو خبرنگار انگلیسی ـ منظور من و جونز ـ كه جواز حضور در گوانتانامو را پیدا نكرده بودند، به دستور مقامات از این پای گاه اخراج شدند.
سخنگوی پنتاگون دلیل این امر را تهدید دو تن از روزنامه نگاران آمریكایی مبنی بر شكایت از وزارت دفاع آمریكا اعلام كرده بود؛ این ادعاها در حالی از سوی سخنگوی پنتاگون مطرح شدندكه چنین چیزی صحت نداشت. بستن درهای گوانتانامو بر رسانه های گروهی به آن معنا بود كه تا زمان حضور تیم تحقیقاتی نیروی دریایی، هیچ خبرنگاری حق حضور و تهیه گزارش از زندان گوانتانامو را ندارد. در آن زمان، حتی ممكن نبود تاثیر مرگ این سه تن بر۴۶۰ زندانی گوانتانامو مورد بررسی قرار بگیرد، این تجربه بد و نافرجام این سئوال را در ذهن من ایجاد كرد كه آیا افكار عمومی دنیا، می تواند حرف هایی را كه بر زبان گوردون و سایر مقامات گوانتانامو جاری می شود بپذیرد؟
حداقل می توان برای خودكشی های گوانتانامو دلایل و توضیحاتی جایگزین آورد. از اوایل سال،۲۰۰۳ زمانی كه صلیب سرخ اولین بیانیه خود را مبنی بر بالا بردن سطح نومیدی در میان زندانیان گوانتانامو صادر كرد، شواهد بسیار زیادی به دست آمد كه نشان می دهد بازداشت در گوانتانامو از نظر ذهنی بر بسیاری از زندانیان تاثیر مخربی بر جای گذاشته است. البته وضعیت پیش آمده برای زندانیان، چندان هم عجیب نیست؛ زیرا بسیاری از آن ها تنها می توانند دو زمان ۳۰ دقیقه ای در هفته را خارج از سلول خود سر كنند و اگر زمان بیشتری نیز در خارج از سلول به سر ببرند، آن زمان در اتاق های بازجویی تلف می شود. بسیاری از این زندانیان از سال ۲۰۰۲ به زندان گوانتانامو آورده شده اند و نمی دانند چه زمانی آزاد خواهند شد، البته اگر زمانی آزادی آنان فرا رسد.
تا اوت سال ،۲۰۰۳ دو ماه پیش از دیدار من از گوانتانامو، ۴۰ نفر دست به خودكشی زده بودند؛ این در حالی بود كه پنتاگون دارزدن را در زمره رفتارهایی خودزنانه قرار داده بود و به احتمال زیاد با ادعای این كه از زمان تغییرات انجام گرفته بر قوانین طبقه بندی شده زندان، تنها دو مورد اقدام به خودكشی انجام گرفته، از دادن آمارها و ارقام دقیق درباره خودزنی ها خودداری كرده بودند.

نویسنده: دیوید رز مترجم: آرش نهاوندی

منبع : روزنامه همشهری